Cần có cách thức tuyên bố chính thức việc kết thúc hoạt động của cấp huyện
Chính phủ đề nghị cần có cách thức tuyên bố chính thức việc kết thúc hoạt động của đơn vị hành chính cấp huyện đang có hiện nay trên phạm vi cả nước, để ghi nhận đóng góp của đơn vị hành chính cấp huyện trong quá trình xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Chính phủ vừa có báo cáo tổng hợp kết quả lấy ý kiến nhân dân, các ngành, các cấp về dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 (dự thảo Nghị quyết) gửi Ủy ban dự thảo sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013.
Theo báo cáo của Chính phủ, mặc dù thời gian tổ chức lấy ý kiến rất gấp nhưng nhiều báo cáo của các bộ, ngành, địa phương được xây dựng công phu, bài bản, số lượng ý kiến tham gia đông, trong đó có nhiều ý kiến tham gia có chất lượng, tâm huyết. Bên cạnh đó, cũng có một số báo cáo còn sơ sài, ý kiến góp ý chưa sâu, còn nặng về mặt kỹ thuật.
Công an tỉnh Điện Biên xuống cơ sở, tuyên truyền, hướng dẫn nhân dân các thao tác góp ý vào Hiến pháp trên ứng dụng VNeID
Số lượt ý kiến của các cơ quan, tổ chức, cá nhân góp ý vào dự thảo Nghị quyết là rất lớn. Trong đó, bên cạnh số lượng lớn ý kiến tán thành, nhất trí với các nội dung điều, khoản cụ thể của dự thảo thì cũng có một số lượng nhất định các ý kiến góp ý đề nghị sửa đổi, bổ sung nhằm hoàn thiện hơn dự thảo Nghị quyết.
Đề nghị cơ quan Trung ương của tổ chức chính trị - xã hội có quyền trình dự án luật
Trên cơ sở tổng hợp kết quả lấy ý kiến của nhân dân, các ngành, các cấp, Chính phủ đề xuất việc tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Nghị quyết. Trong đó, về quyền trình dự án luật, dự án pháp lệnh của các tổ chức chính trị - xã hội (nội dung sửa đổi, bổ sung khoản 1 Điều 84 Hiến pháp năm 2013), dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung khoản 1 Điều 84 theo hướng chỉ quy định về quyền trình dự án luật trước Quốc hội, trình dự án pháp lệnh trước Ủy ban Thường vụ Quốc hội của Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam mà không tiếp tục quy định quyền này cho các cơ quan Trung ương của tổ chức thành viên của Mặt trận.
Đồng thuận với nhiều ý kiến của bộ, ngành, địa phương, Chính phủ cho rằng việc trình dự án luật, dự án pháp lệnh thể hiện quyền dân chủ của các tổ chức chính trị - xã hội nên cần được mở rộng.
Do đó, Chính phủ đề nghị quy định cơ quan Trung ương của các tổ chức chính trị - xã hội có quyền trình dự án luật trước Quốc hội, trình dự án pháp lệnh trước Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Theo đó, Chính phủ đề nghị sửa đổi, bổ sung cụm từ “cơ quan trung ương của các tổ chức thành viên của Mặt trận” tại khoản 1 Điều 84 Hiến pháp 2013 thành “cơ quan trung ương của các tổ chức chính trị - xã hội”.
Về tổ chức đơn vị hành chính, Chính phủ cho rằng việc quy định khái quát, không liệt kê cụ thể tên đơn vị hành chính tạo sự linh hoạt trong trường hợp cần thiết điều chỉnh mô hình đơn vị hành chính cho phù hợp với thực tiễn, yêu cầu mới mà không cần thiết phải sửa đổi Hiến pháp. Quốc hội có thể quyết định điều chỉnh việc tổ chức các đơn vị hành chính thông qua luật hoặc nghị quyết một cách linh hoạt, phù hợp với tình hình cụ thể từng thời kỳ.
Tuy nhiên, Chính phủ đề nghị giữ nguyên quy định tại khoản 2 Điều 110 Hiến pháp 2013 về “Việc thành lập, giải thể, nhập, chia, điều chỉnh địa giới đơn vị hành chính phải lấy ý kiến Nhân dân địa phương và theo trình tự, thủ tục do luật định” để bảo đảm quyền làm chủ của nhân dân, là cơ sở để người dân thảo luận công khai, dân chủ những nội dung quan trọng liên quan trực tiếp đến nhân dân.
Tuyên bố chính thức việc kết thúc hoạt động của đơn vị hành chính cấp huyện
Một số nội dung khác về chính quyền địa phương (nội dung sửa đổi, bổ sung các Điều 111, 112, 114 của Hiến pháp năm 2013), Chính phủ thống nhất sửa đổi, bổ sung các Điều 111, 112, 114 của Hiến pháp năm 2013 theo hướng quy định tổ chức chính quyền địa phương gồm HĐND và UBND. Chính phủ thống nhất cơ bản giữ nguyên các quy định về nguyên tắc tổ chức và chế độ làm việc của HĐND và UBND cấp tỉnh, cấp xã như hiện nay.
Về quyền chất vấn Chánh án TAND, Viện trưởng VKSND (nội dung sửa đổi, bổ sung khoản 2 Điều 115 Hiến pháp năm 2013), Chính phủ đề nghị giữ nguyên như quy định tại khoản 2 Điều 115 Hiến pháp 2013 hiện hành (không sửa đổi, bổ sung). Cụ thể: “Đại biểu Hội đồng nhân dân có quyền chất vấn Chủ tịch Ủy ban nhân dân, các thành viên khác của Ủy ban nhân dân, Chánh án Tòa án nhân dân, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân và Thủ trưởng cơ quan thuộc Ủy ban nhân dân…”.
Theo Chính phủ, quy định này bảo đảm quyền giám sát việc tuân theo Hiến pháp và pháp luật ở địa phương, trong đó bao gồm giám sát hoạt động của TAND, VKSND và của các cơ quan nhà nước khác trên địa bàn, bảo đảm cơ chế kiểm soát quyền lực nhà nước giữa các cơ quan, tổ chức, người có thẩm quyền ở địa phương, góp phần tăng cường tính minh bạch, dân chủ trong hoạt động của bộ máy nhà nước.
Về hiệu lực thi hành và điều khoản chuyển tiếp (Điều 2 dự thảo Nghị quyết), Chính phủ nhất trí xác định thời điểm có hiệu lực thi hành của Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 là từ ngày 1/7/2025 nhằm tạo cơ sở hiến định thực hiện các chủ trương của Đảng tại Nghị quyết số 60.
Chính phủ nhất trí quy định tuyên bố việc kết thúc hoạt động của đơn vị hành chính cấp huyện đang có hiện nay trên phạm vi cả nước. Đồng thời, nhất trí nội dung điều khoản chuyển tiếp (khoản 3 Điều 2) quy định việc chỉ định các chức danh của HĐND, UBND và Trưởng đoàn, Phó trưởng Đoàn đại biểu Quốc hội để tạo cơ sở pháp lý cho việc kiện toàn tổ chức bộ máy của các cơ quan trong đợt sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh, cấp xã năm 2025 và kiện toàn tổ chức bộ máy của HĐND, UBND nhiệm kỳ 2021-2026 khi không còn đơn vị hành chính cấp huyện, bảo đảm kịp thời thể chế hóa Kết luận số 150/2025 của Bộ Chính trị hướng dẫn xây dựng phương án nhân sự cấp ủy cấp tỉnh thuộc diện hợp nhất, sáp nhập và cấp xã thành lập mới.
Ngoài ra, Chính phủ đề nghị cần có cách thức tuyên bố chính thức việc kết thúc hoạt động của đơn vị hành chính cấp huyện đang có hiện nay trên phạm vi cả nước để ghi nhận đóng góp của đơn vị hành chính cấp huyện trong quá trình xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
