Cần cơ chế khơi thông dòng chảy tri thức - công nghệ

Các đại biểu Quốc hội đoàn thành phố Hà Nội thảo luận tại tổ chiều 6-11. Ảnh: Như Ý

Chiều 6-11, tiếp tục chương trình kỳ họp thứ mười, các đại biểu Quốc hội Đoàn thành phố Hà Nội thảo luận ở Tổ về Dự án Luật Chuyển đổi số; Dự án Luật Công nghệ cao (sửa đổi); Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chuyển giao công nghệ.

Khuyến khích hoạt động thương mại hóa công nghệ

Thảo luận về Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chuyển giao công nghệ, đại biểu Nguyễn Thị Lan cho rằng, đây là một nhiệm vụ lập pháp quan trọng và rất cần thiết trong giai đoạn hiện nay. Thực tế cho thấy, dòng chảy tri thức từ viện, trường ra doanh nghiệp vẫn chưa thực sự thông suốt. Nhiều kết quả nghiên cứu có giá trị vẫn còn nằm lại trong ngăn kéo, chưa đi được ra thị trường.

Đại biểu Nguyễn Thị Lan phát biểu thảo luận. Ảnh: Như Ý

Trong khi đó, ở các nước phát triển, khoảng cách giữa nghiên cứu và sản xuất đã được thu hẹp nhờ cơ chế pháp lý rất linh hoạt, khuyến khích mạnh mẽ hoạt động thương mại hóa công nghệ. Vì vậy, đại biểu cho rằng lần sửa đổi này không chỉ là để “sửa luật”, mà tạo hành lang pháp lý mở, thông thoáng và hiện đại nhằm khơi thông dòng chảy tri thức - công nghệ, đưa đổi mới sáng tạo thực sự trở thành một trụ cột tăng trưởng.

Liên quan đến chính sách khuyến khích (Điều 35), đại biểu hoan nghênh tư duy mới của dự thảo khi phân loại ba cấp độ tiếp nhận công nghệ: “Ứng dụng”, “làm chủ”, “đổi mới” và gắn với ưu đãi thuế theo kết quả đầu ra.

Tuy nhiên, đại biểu cho rằng nếu không có tiêu chí rõ ràng để xác định doanh nghiệp đạt mức “làm chủ” hay “đổi mới”, chính sách sẽ khó áp dụng, thậm chí phát sinh cơ chế “xin - cho”. “Đề xuất cần có bộ tiêu chí cụ thể, minh bạch, ví dụ như tỷ lệ nội địa hóa, doanh thu từ sản phẩm mới, hoặc số sáng chế được thương mại hóa”, đại biểu Nguyễn Thị Lan kiến nghị và cho rằng bên cạnh ưu đãi thuế cần nghiên cứu các chính sách, công cụ mềm để thúc đẩy thương mại hóa.

Đại biểu Lê Quân phát biểu thảo luận. Ảnh: Như Ý

Quan tâm đến nội dung góp vốn bằng công nghệ, đại biểu Lê Quân cho rằng, công nghệ là lĩnh vực có tính đặc thù nên việc định giá thường khó khăn do giá trị phụ thuộc vào tiềm năng thương mại hóa. Vì vậy, dự thảo Luật cần tạo điều kiện để các bên tự thỏa thuận trên cơ sở hiệu quả thực tế, thay vì ràng buộc quá nhiều thủ tục hành chính.

Đề cập vấn đề thẩm định công nghệ, đại biểu Lê Quân cho rằng hiện nay các thủ tục còn rườm rà, đặc biệt với những công nghệ được xếp loại “có nguy cơ tác động xấu đến môi trường”. Đại biểu dẫn chứng, nhiều dự án dù đã nằm trong khu công nghiệp nhưng vẫn phải trải qua nhiều vòng thẩm định, khiến doanh nghiệp mất thời gian và cơ hội đầu tư.

“Đề nghị cần giới hạn phạm vi thẩm định, đẩy mạnh hậu kiểm thay cho tiền kiểm, đồng thời liên thông giữa Luật Chuyển giao công nghệ và Luật Sở hữu trí tuệ để tránh trùng lặp trong khâu đăng ký, xác định giá trị công nghệ”, đại biểu nhấn mạnh.

Phát triển văn hóa số là một bước tiến lớn

Đại biểu Bùi Hoài Sơn phát biểu thảo luận. Ảnh: Đình Hiệp

Thảo luận về Dự thảo Luật Chuyển đổi số, theo đại biểu Bùi Hoài Sơn, đây là một đạo luật mới, có tầm chiến lược, nhằm cụ thể hóa các chủ trương của Đảng, đặc biệt là Nghị quyết số 57-NQ/TƯ về phát triển và ứng dụng khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.

“Đây là bước đi thể chế hóa quan điểm “lấy con người và doanh nghiệp làm trung tâm của chuyển đổi số”, đồng thời tạo hành lang pháp lý đồng bộ cho quá trình xây dựng chính phủ số, kinh tế số, xã hội số và văn hóa số”, đại biểu Bùi Hoài Sơn nhấn mạnh.

Đại biểu đánh giá cao việc Luật không chỉ tập trung vào hạ tầng hay công nghệ, mà còn mở rộng sang chuyển đổi mô hình tư duy, phương thức sản xuất và đời sống văn hóa - xã hội. Trong đó, việc dành riêng Điều 33 quy định về phát triển văn hóa số là một bước tiến lớn, thể hiện sự thấm sâu của tinh thần Nghị quyết Đại hội XIII cũng như các chỉ đạo khác của Trung ương về phát triển văn hóa trong kỷ nguyên số - coi văn hóa là nền tảng, sức mạnh nội sinh, hệ điều tiết phát triển bền vững.

Các đại biểu Quốc hội đoàn thành phố Hà Nội thảo luận tại tổ chiều 6-11. Ảnh: Như Ý

Góp ý về phát triển văn hóa số (Điều 33), đại biểu Bùi Hoài Sơn cho rằng đây là điều khoản đặc biệt có ý nghĩa. Bởi lần đầu tiên, văn hóa số được quy định trong một đạo luật về công nghệ, thể hiện sự nhận thức đầy đủ về vai trò của văn hóa trong tiến trình chuyển đổi số quốc gia.

Để hoàn thiện dự thảo Luật, đại biểu đề nghị bổ sung rõ nội hàm của “văn hóa số” không chỉ bao gồm việc số hóa di sản, nghệ thuật, dữ liệu văn hóa, mà còn bao gồm xây dựng hệ sinh thái sáng tạo, không gian văn hóa trên môi trường số, nơi công dân được sáng tạo, chia sẻ và tiêu dùng sản phẩm văn hóa an toàn, có định hướng.

Trong đó, cần nhấn mạnh vai trò của Nhà nước trong dẫn dắt, chuẩn mực hóa và bảo vệ bản sắc văn hóa dân tộc trong môi trường số. Đồng thời, đưa “giáo dục văn hóa số” vào nội dung đào tạo nhân lực số, hướng tới hình thành công dân số có văn hóa, có trách nhiệm, có năng lực thẩm mỹ và đạo đức trong không gian mạng.

Đại biểu Tạ Đình Thi phát biểu thảo luận. Ảnh: Như Ý

Về tính khả thi của Chính phủ số, đại biểu Tạ Đình Thi đề nghị cơ quan soạn thảo đảm bảo việc chuyển đổi số trong hệ thống chính trị được đồng bộ về hạ tầng, nhân lực và quản trị. Đồng thời, cần làm rõ các điều kiện để quy định tại Điều 22 (về việc cơ quan nhà nước không được yêu cầu người dân nộp lại giấy tờ) có thể thực hiện hiệu quả, tránh gây ách tắc trong quá trình áp dụng.

Đình Hiệp