Cần đơn giản các thủ tục, quy trình tiêu hủy tài liệu mật thông thường

Bổ sung quy định cấm mua bán, sử dụng thiết bị nghe lén, quay lén trái phép

Thảo luận về dự án Luật Bảo vệ bí mật nhà nước (sửa đổi), ĐBQH Cầm Hà Chung (Phú Thọ) đồng tình với các hành vi bị nghiêm cấm tại Điều 5, trong đó có hành vi sử dụng trí tuệ nhân tạo để thực hiện hành vi vi phạm pháp luật về bảo vệ bí mật nhà nước.

Tuy nhiên, thực tiễn cho thấy, việc mua bán, sử dụng các thiết bị nghe lén, quay lén, định vị, ghi âm, ghi hình trái phép diễn ra rất phổ biến, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến an toàn thông tin của cơ quan, tổ chức và cá nhân. Do vậy, đại biểu đề nghị bổ sung hành vi bị nghiêm cấm là “mua, bán, sử dụng thiết bị nghe lén, quay lén, ghi âm, nghe trộm, định vị trái phép dưới mọi hình thức”.

ĐBQH Cầm Hà Chung (Phú Thọ) phát biểu. Ảnh: Xuân Quý

Về phạm vi bí mật nhà nước tại Điều 7, dự thảo đã mở rộng phạm vi bí mật nhà nước, bao quát các lĩnh vực mới như khoa học, công nghệ, thông tin, truyền thông, chuyển đổi số, phù hợp với xu thế phát triển của đất nước. Tuy nhiên, theo đại biểu, phạm vi trong các lĩnh vực kinh tế, tài chính, quy hoạch còn khá rộng, có thể làm hạn chế tính minh bạch trong quản lý đầu tư công, ngân sách nhà nước, cũng như gây khó khăn cho việc thực hiện quyền giám sát của nhân dân và cơ quan dân cử.

Đại biểu Cầm Hà Chung đề nghị, Chính phủ rà soát, thu hẹp phạm vi bí mật nhà nước trong các lĩnh vực này, chỉ giữ lại các thông tin có ảnh hưởng trực tiếp đến an ninh, quốc phòng, lợi ích quốc gia, tránh tình trạng “đóng kín” không cần thiết.

Đồng thời, cần bổ sung nguyên tắc mới: “Phân loại và bảo vệ bí mật nhà nước phải dựa trên đánh giá rủi ro an ninh thực tế, được rà soát định kỳ theo chu kỳ 5 năm”. Việc này không chỉ giúp bảo đảm tính linh hoạt, cập nhật mà còn thể hiện rõ tinh thần quản trị hiện đại, lấy hiệu quả và minh bạch làm nền tảng.

Toàn cản phiên thảo luận. Ảnh: Xuân Quý

Về vận chuyển, giao nhận, truyền tải tài liệu, vật chứa bí mật nhà nước được quy định từ Điều 13 - 16, trong điều kiện hiện nay, việc sử dụng tài liệu điện tử là phổ biến. Tuy nhiên, dự thảo chưa có quy định cụ thể về việc truyền tải, lưu trữ các tài liệu bí mật này. Đại biểu đề nghị, bổ sung quy định: tài liệu điện tử bí mật nhà nước chỉ được truyền tải qua hệ thống cơ yếu được chứng nhận bảo mật; nghiêm cấm gửi qua email, mạng xã hội hoặc ứng dụng dân sự.

Ngoài ra, thiết bị lưu trữ điện tử như USB, ổ cứng, máy tính xách tay có chứa tài liệu mật phải được cơ quan có thẩm quyền cấp chứng chỉ bảo mật, được mã hóa và có chức năng xóa dữ liệu từ xa. Những quy định này vừa phù hợp với xu thế chuyển đổi số, vừa bảo đảm an toàn tuyệt đối trong lưu chuyển dữ liệu nhà nước, phòng ngừa rủi ro lộ, mất thông tin.

Quy định rõ hơn các danh mục cần đóng dấu mật

Về xác định bí mật nhà nước và độ mật của bí mật nhà nước tại Điều 10, ĐBQH Dương Bình Phú (Đắk Lắk) cho rằng, khoản 2, Điều 10 dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung theo hướng mở rộng thẩm quyền xác định bí mật nhà nước, độ mật bí mật nhà nước và phạm vi lưu hành của bí mật nhà nước cho cấp phó được ủy quyền của người đứng đầu cơ quan, tổ chức.

ĐBQH Dương Bình Phú (Đắk Lắk) phát biểu. Ảnh: Xuân Quý

Theo đại biểu, vần đề này, Luật Tổ chức Chính phủ năm 2025 và Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2025 đã có một số quy định về ủy quyền trong hệ thống cơ quan nhà nước và cho chính quyền địa phương. Do đó, cơ quan chủ trì soạn thảo cần rà soát các nội dung về ủy quyền tại dự thảo để bảo đảm tính thông nhất, đồng bộ của hệ thống pháp luật.

Bên cạnh đó, đại biểu Dương Bình Phú đề nghị, cơ quan chủ trì soạn thảo cân nhắc, quy định rõ trách nhiệm của cấp phó của người đứng đầu cợ quan, tổ chức trong việc xác định bí mật nhà nước, độ mật bí mật nhà nước và phạm vi lưu hành của bí mật nhà nước để tránh lạm quyền hoặc xác định sai độ mật của thông tin.

ĐBQH Nguyễn Văn Mạnh (Phú Thọ) phát biểu. Ảnh: Xuân Quý

Liên quan đến danh mục bảo vệ bí mật nhà nước, ĐBQH Nguyễn Văn Mạnh (Phú Thọ) cho rằng, trong dự thảo Luật đã quy định rất rõ những nội dung nào thuộc danh mục bí mật nhà nước, song cần quy định rõ hơn các danh mục tránh tình trạng các cơ quan, đơn vị lạm dụng văn bản nào cũng đóng dấu mật như: công văn, chương trình hội nghị, dự thảo, báo cáo kinh tế - xã hội…

Liên quan đến Điều 11 quy định về sao chụp tài liệu và vật chứa bí mật nhà nước, đại biểu Nguyễn Văn Mạnh đề nghị cần quy định trong những trường hợp cụ thể, người đứng đầu có thể ủy quyền cho cấp phó quyết định được quyền sao chụp tài liệu, vật chứa bí mật nhà nước để bảo đảm linh động, kịp thời.

Tại Điều 23 về quy định tiêu hủy tài liệu, vật chứa bí mật nhà nước, trong khoản 1 có nêu một trong những điều kiện tiêu hủy là khi tài liệu đó không cần thiết phải lưu trữ và việc tiêu hủy đó không ảnh hưởng gì đến lợi ích quốc gia, dân tộc. Theo đại biểu, cần đơn giản hóa các thủ tục, quy trình liên quan đến việc tiêu hủy các tài liệu mật thông thường như các dự thảo, báo cáo, công văn, chương trình khi đã xong.

Trần Tâm