Cần giải pháp đồng bộ trong quản lý rác thải sinh hoạt

Xử lý rác thải sinh hoạt thành mùn phân hữu cơ tại Công ty cổ phần Môi trường Sonadezi. Ảnh Hoàng Lộc

Thực tế này đòi hỏi phải có giải pháp quản lý đồng bộ, hiệu quả để bảo đảm môi trường và mỹ quan đô thị.

Phát sinh những bất cập cần giải quyết

Trung bình mỗi ngày, toàn tỉnh phát sinh khoảng 2,6-2,7 ngàn tấn RTSH. Phần lớn lượng rác này được thu gom và xử lý tại khu tập trung theo quy trình bảo đảm vệ sinh môi trường, chỉ còn một phần nhỏ người dân tự xử lý. Tuy nhiên, gần đây tình trạng rác tồn đọng tại các trạm trung chuyển và bãi tạm có xu hướng tăng, tiềm ẩn nguy cơ ô nhiễm và ảnh hưởng đến đời sống người dân xung quanh.

Theo Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Trần Trọng Toàn, một số phường, xã ở khu vực phía Nam tỉnh Đồng Nai như: Biên Hòa, Phước Tân, Nhơn Trạch, Long Thành, Trảng Bom… đang tồn đọng rác tại các trạm trung chuyển. Còn ở khu vực phía Bắc tỉnh (tỉnh Bình Phước cũ), hiện có 22 bãi rác tạm với khối lượng lên đến hàng trăm tấn và ngày càng tăng, trong khi nhà máy xử lý duy nhất tại khu vực này cũng đang quá tải, tồn hàng trăm tấn trong kho chứa.

“Thực tế tồn đọng đã xuất hiện từ trước ngày 1-7 (thời điểm sáp nhập tỉnh). Theo thời gian, lượng rác tiếp tục gia tăng. Sở đã báo cáo, tham mưu UBND tỉnh chỉ đạo điều phối đến các khu xử lý và xử lý dứt điểm các bãi rác tạm” - ông Toàn cho biết.

Hiện toàn tỉnh có 5 nhà máy xử lý RTSH, hầu hết đều hoạt động hết công suất, thậm chí nhiều thời điểm bị quá tải. UBND tỉnh đã nhiều lần đề nghị các khu xử lý đang tạm dừng như: Tây Hòa, Bàu Cạn, Xuân Mỹ… tham gia đấu thầu để tiếp nhận rác xử lý, song đến nay vẫn chưa có đơn vị nào tái hoạt động. Điều này khiến áp lực dồn lên các khu xử lý đang vận hành, tình trạng rác tồn tại trạm trung chuyển và bãi tạm ngày càng nhiều.

Một vấn đề nữa là đơn giá dịch vụ thu gom, vận chuyển, xử lý RTSH. Trước đây, UBND tỉnh đã giao Sở Nông nghiệp và Môi trường tổng hợp phương án giá do các đơn vị đề xuất và thẩm định, trình UBND tỉnh trong tháng 9-2025. Tuy nhiên, đến nay công việc này vẫn chưa hoàn tất, các phường, xã chưa ký được hợp đồng với doanh nghiệp làm cơ sở thanh toán.

Ông Nguyễn Duy Hòa, Tổng Giám đốc Công ty cổ phần Đầu tư và phát triển công nghệ môi trường Bình Phước cho biết: Hiện tồn tại 2 đơn giá trần xử lý RTSH. Khu vực tỉnh Bình Phước (cũ) áp dụng mức giá 597 ngàn đồng/tấn, còn khu vực Đồng Nai (cũ) là 496 ngàn đồng/tấn. Cả 2 mức giá này đều thấp và cần sớm điều chỉnh để doanh nghiệp duy trì hoạt động, có điều kiện tái đầu tư trang thiết bị, nâng cao chất lượng xử lý.

Biến áp lực rác thải thành động lực phát triển xanh

Rác thải không chỉ là vấn đề môi trường mà còn gắn liền với chất lượng sống của người dân, ảnh hưởng đến mục tiêu phát triển bền vững của tỉnh. Quản lý RTSH hiệu quả sẽ giúp hình thành môi trường xanh - sạch - đẹp, góp phần xây dựng cảnh quan văn minh đô thị và nông thôn. Không những thế, nếu được phân loại tối đa, xử lý bằng công nghệ hiện đại, RTSH còn có thể trở thành nguồn năng lượng sạch, phân bón hữu cơ phục vụ phát triển kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn. Thực tế, trên địa bàn tỉnh đã có các giải pháp xử lý biến RTSH thành mùn hữu cơ cung cấp nguyên liệu cho nhà máy chế biến phân bón. Một số tỉnh, thành như: Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh, Cần Thơ đã có dự án đốt rác thải phát điện.

Ông Trần Anh Dũng, Tổng giám đốc Công ty cổ phần Dịch vụ Sonadezi cho biết: Doanh nghiệp từng đề xuất thực hiện dự án đốt RTSH phát điện tại Khu xử lý chất thải Quang Trung và vẫn đang ấp ủ triển khai. Tuy nhiên, để làm được, doanh nghiệp cần tỉnh hỗ trợ điều chỉnh đơn giá trần xử lý để duy trì hoạt động ổn định, rồi mới đầu tư công nghệ xử lý hiện đại.

Theo Tỉnh ủy viên, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Thị Hoàng, để công tác quản lý RTSH đạt hiệu quả lâu dài, cần thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp và sự tham gia tích cực của cả cơ quan quản lý, doanh nghiệp và cộng đồng.

Trước hết, cơ quan quản lý cần sớm ban hành đầy đủ các quy định, trong đó có đơn giá thu gom, vận chuyển, xử lý rác, nhằm tạo điều kiện cho doanh nghiệp hoạt động hiệu quả và có nguồn lực tái đầu tư. Các nhà đầu tư cần đổi mới công nghệ, thiết bị, nâng cao năng lực xử lý để đáp ứng yêu cầu bảo vệ môi trường; những khu xử lý đang tạm dừng phải khẩn trương có phương án tái tham gia thu gom, xử lý rác. Các sở, ngành cần đẩy nhanh tiến độ dự án đốt rác phát điện theo hình thức PPP, công suất 1,2 ngàn tấn/ngày; đôn đốc 4 chủ đầu tư khác sớm hoàn tất thủ tục triển khai dự án điện rác theo đề xuất nhằm giảm áp lực cho các khu xử lý hiện hữu và phát triển nguồn điện sạch.

Bên cạnh đó, cơ quan quản lý, đoàn thể, các địa phương tăng cường truyền thông để người dân, doanh nghiệp thực hiện phân loại rác tại nguồn, hạn chế sử dụng nhựa dùng một lần, thay đổi thói quen tiêu dùng theo hướng xanh, bền vững, góp phần giảm lượng rác phát sinh và hướng đến kinh tế tuần hoàn.

Lãnh đạo UBND tỉnh cũng yêu cầu Sở Nông nghiệp và Môi trường khẩn trương tham mưu phương án xử lý các bãi rác tạm tại khu vực phía Bắc tỉnh. Hướng dẫn các địa phương quy hoạch, đầu tư trạm trung chuyển chất thải phù hợp, đáp ứng yêu cầu về xây dựng, môi trường và mỹ quan.

Hoàng Lộc