Cần giám sát và phối hợp liên ngành trong phòng chống tác hại của thuốc lá

Lễ phát động chương trình Bảng xếp hạng “Khách sạn tiêu biểu không thuốc lá” lần thứ I - năm 2025

Cần một hệ thống hỗ trợ mạnh mẽ

Trong nhiều năm, công tác phòng chống tác hại thuốc lá chủ yếu dựa vào tuyên truyền và các quy định cấm hút thuốc ở nơi công cộng. Nhưng thực tế cho thấy, nếu không có một đội ngũ chịu trách nhiệm kiểm tra, nhắc nhở và hỗ trợ thực hiện thì những quy định đó rất khó duy trì bền vững.

Chính vì vậy, nhiều thành phố và quốc gia đã xây dựng đội ngũ giám sát môi trường không khói thuốc. Đây là đội ngũ những người trực tiếp giám sát, làm việc với cơ sở kinh doanh và hướng dẫn người dân giữ gìn không gian chung.

Theo Mouhamad Bigwanto - Diễn đàn Chính sách Y tế Indonesia (RUKKI), trong bối cảnh thuốc lá điện tử và các sản phẩm nicotine mới lan rộng, công việc của đội ngũ này càng quan trọng hơn. Những sản phẩm mới không tạo ra khói, nhưng thải ra khí dung độc hại, khiến việc giám sát đòi hỏi sự hiểu biết, kỹ năng và quy trình chặt chẽ.

Phối hợp liên ngành, sức mạnh từ nhiều bàn tay

Trong mô hình này, cảnh sát, thanh tra y tế, cán bộ môi trường, ban quản lý đô thị và các cơ quan truyền thông, báo chí đều có vai trò riêng. Mỗi cơ quan cử một đầu mối phụ trách, giúp việc phối hợp được thông suốt, giảm chồng chéo và bao phủ tốt hơn các khu vực dễ phát sinh vi phạm. Khi có sự phối hợp này, việc giám sát trở nên đồng bộ, bài bản và hiệu quả hơn.

Treo bạt tuyên truyền chống hút thuốc và thuốc lá điện tử trước một trường học ở thành phố Iloilo (Philippines)

Tại thành phố Iloilo (Philippines), mô hình giám sát được tổ chức khoa học. Đội ngũ được chia thành ba nhóm: Nhóm phụ trách hành chính và hồ sơ; Nhóm chuyên truyền thông vận động tại cộng đồng; Nhóm tuần tra giám sát thường xuyên ở các điểm công cộng.

Nhờ cách phân chia này, thành phố Iloilo duy trì được hệ thống theo dõi chặt chẽ, xử lý vi phạm minh bạch và đồng thời nâng cao nhận thức của người dân.

Tại thành phố Depok (Indonesia), đội ngũ giám sát được phân chia theo địa bàn, gắn với đặc thù từng khu vực như trường học, bệnh viện, nơi làm việc hay phương tiện giao thông công cộng. Cách làm này giúp Depok bao quát được toàn bộ đời sống đô thị, không để sót những khu vực phức tạp.

Tại Brunei, đơn vị Health Enforcement Unit (HEU) được trao quyền gần như tương đương cảnh sát trong giám sát khu vực không khói thuốc, xử lý khiếu nại và tịch thu tang vật.

Còn ở Singapore, cơ quan môi trường NEA phối hợp với nhân viên tuần tra và tình nguyện viên địa phương để bảo đảm công tác nhắc nhở, ghi nhận và xử lý các hành vi vi phạm.

Dù cách làm khác nhau nhưng điểm chung của các mô hình này là duy trì được sự ổn định, không để công tác giám sát chỉ diễn ra rầm rộ lúc đầu rồi dần chững lại.

Mỗi bước nhỏ góp phần tạo nên môi trường sống an toàn hơn

Khói thuốc gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe hô hấp, tim mạch và đặc biệt nguy hiểm đối với trẻ nhỏ và người có bệnh nền. Vì vậy, việc duy trì môi trường không khói thuốc không chỉ là câu chuyện pháp lý, mà là trách nhiệm sức khỏe cộng đồng.

Tại Việt Nam, nhiều tỉnh thành, địa phương cũng đang đi theo hướng này. Từ mô hình trường học không thuốc lá đến Bảng xếp hạng “Khách sạn tiêu biểu không thuốc lá”, rồi các đề xuất xây dựng thành phố du lịch không khói thuốc… tất cả cho thấy một nỗ lực chung nhằm bảo vệ môi trường sống và nâng cao hình ảnh điểm đến.

Và để những chính sách đó bền vững, Việt Nam cũng cần một đội ngũ giám sát hoạt động, phối hợp tốt và gắn kết với cộng đồng, giống như cách nhiều quốc gia trong khu vực đang triển khai.

ĐỖ LONG