Cần hướng dẫn cụ thể về BIM trước khi áp dụng cho các dự án đường sắt

Kinh nghiệm từ những dự án đường sắt phức tạp nhất thế giới

Phát biểu tại buổi làm việc, ông Tạ Ngọc Bình, Trưởng phòng Nghiên cứu Kinh tế đầu tư và xây dựng số (Viện Kinh tế xây dựng) cho biết: Tháng 5/2025, Viện Kinh tế xây dựng và Crossrail International đã có buổi thảo luận chuyên sâu về việc nghiên cứu áp dụng Mô hình thông tin công trình (BIM) cho các dự án đường sắt tại Việt Nam, tập trung vào các nội dung: yêu cầu thông tin (OIR, PIR, AIR, EIR), môi trường dữ liệu chung (CDE), kế hoạch thực hiện BIM (BEP) và quy trình trao đổi thông tin.

Toàn cảnh buổi làm việc.

Trên cơ sở đó, Viện Kinh tế xây dựng phối hợp cùng Crossrail International đã bước đầu biên soạn một số nội dung cụ thể như: hướng dẫn về môi trường dữ liệu chung, quy định vai trò - trách nhiệm của các bên, yêu cầu thông tin tài sản và trao đổi, cùng các biểu mẫu minh họa.

"Buổi làm việc hôm nay, chúng tôi mong muốn Crossrail tiếp tục chia sẻ các kinh nghiệm, những bài học để các cơ quan, đơn vị tham dự có thể đóng góp ý kiến, nhằm hoàn thiện bộ hướng dẫn, tạo nền tảng chuẩn hóa cho việc áp dụng BIM trong lĩnh vực đường sắt tại Việt Nam", ông Bình nhấn mạnh.

Tại buổi làm việc, đại diện Crossrail International cũng bày tỏ niềm vinh dự, nếu có thể hỗ trợ Việt Nam trong việc áp dụng BIM trong xây dựng các dự án đường sắt, nhằm góp phần nâng cao chất lượng, độ tin cậy và sự bền vững cho hạ tầng giao thông.

Chia sẻ kinh nghiệm về các dự án đường sắt mà đơn vị đã thực hiện, ông David-Jones Gibbs, Giám đốc chuyển đổi số Crossrail International cho biết: "Chúng tôi từng tham gia nhiều dự án đường sắt phức tạp, trong đó có dự án Crossrail - một trong những dự án hạ tầng lớn nhất tại London. Kinh nghiệm này sẽ là cơ sở quý báu để áp dụng tại Việt Nam".

Ông cũng giới thiệu khung hướng dẫn BIM dành cho các dự án đường sắt, giải thích lý do tại sao lĩnh vực này cần bộ hướng dẫn riêng biệt so với các công trình khác.

"Đặc thù của đường sắt là sự phức tạp trong hệ thống hợp đồng, dữ liệu và yêu cầu vận hành. Nếu một tuyến cao tốc hỏng, phương tiện có thể đi đường tránh, nhưng với đường sắt, mọi sự cố đều tác động trực tiếp đến toàn bộ hệ thống. Vì vậy, việc quản lý thông tin và dữ liệu chuẩn hóa bằng BIM có ý nghĩa sống còn", ông David-Jones Gibbs nhấn mạnh.

Hướng dẫn BIM - nền tảng quản lý vòng đời dự án đường sắt

Theo Crossrail International, hướng dẫn BIM sẽ giúp Việt Nam chuẩn hóa thông tin theo các tiêu chuẩn quốc tế, đặc biệt là ISO 19650, với bốn loại tài liệu cốt lõi: OIR - Yêu cầu thông tin tổ chức; AIR - Yêu cầu thông tin tài sản; PIR - Yêu cầu thông tin dự án; EIR - Thông tin chia sẻ.

Những tài liệu này không chỉ phục vụ giai đoạn thiết kế và xây dựng mà còn kéo dài xuyên suốt vòng đời công trình, có thể tới 50 - 100 năm. Nếu được quản lý hiệu quả, chúng sẽ giúp tiết kiệm chi phí, nâng cao độ tin cậy, đồng thời giảm phát thải carbon trong vận hành.

Sự hợp tác giữa Viện Kinh tế xây dựng và Crossrail International cho thấy quyết tâm của Việt Nam trong việc hội nhập quốc tế, tiếp cận các chuẩn mực quản lý tiên tiến, thúc đẩy sự phát triển bền vững của hệ thống đường sắt đô thị.

Đại diện Crossrail cũng lưu ý: "BIM không chỉ là mô hình 3D như nhiều người vẫn nghĩ. Quan trọng hơn, đó là hệ thống quản lý thông tin tích hợp, bao gồm dữ liệu hình học và phi hình học, quy trình và tài liệu liên quan. Vai trò của chủ đầu tư giống như nhạc trưởng, cần định hướng và đưa ra yêu cầu rõ ràng để nhà thầu, tư vấn cùng phối hợp thực hiện".

Tại buổi làm việc, các đơn vị quản lý, chủ đầu tư và tư vấn cũng có nhiều ý kiến trong việc hoàn thiện bộ hướng dẫn.

Ông Nguyễn Tiến Thông, Tổ trưởng tổ kỹ thuật, Phòng Quản lý thực hiện dự án 1, Ban Quản đường sắt đô thị Hà Nội cho rằng: "Môi trường dữ liệu chung (CDE) là yếu tố then chốt. Hiện nay, khối lượng hồ sơ giấy của các dự án metro lên tới hàng chục nghìn bản, gây khó khăn lớn trong lưu trữ và tìm kiếm. Nếu áp dụng CDE, việc quản lý sẽ tối ưu hơn nhiều, giúp giảm thiểu giấy tờ và thuận tiện truy xuất dữ liệu ngay cả sau hàng chục năm".

Một số ý kiến khác từ các đơn vị tư vấn cũng đề xuất Việt Nam cần sớm ban hành hệ thống phân loại và chuẩn API thống nhất để tích hợp BIM với GIS, đảm bảo đồng bộ dữ liệu. Vấn đề cây thư mục, quy tắc đặt tên và đóng gói thông tin cũng được nhiều chuyên gia nhấn mạnh là cấp thiết để tránh mỗi dự án áp dụng một cách khác nhau.

Ông Nguyễn Văn Ngọc, Phó tổng giám đốc Hà Nội Metro cũng chia sẻ kinh nghiệm tiếp nhận dự án Nhổn - ga Hà Nội: "Khi chuyển từ giai đoạn đầu tư sang vận hành, khối lượng thông tin cần quản lý khổng lồ. Nếu có hướng dẫn BIM cụ thể, chúng tôi sẽ thuận lợi hơn trong việc duy trì, bảo trì và quản lý tài sản".

Ông Nguyễn Tiến Thông, Tổ trưởng tổ kỹ thuật, Phòng Quản lý thực hiện dự án 1, Ban Quản đường sắt đô thị Hà Nội.

Các chuyên gia cũng thẳng thắn nhìn nhận rằng, hướng dẫn BIM hiện nay cần được điều chỉnh cho phù hợp với điều kiện thực tiễn của Việt Nam. Nhiều ý kiến cho rằng, một số nội dung trong hướng dẫn hiện tại còn mang tính chung chung toàn cầu, khi áp dụng sẽ gặp khó khăn như vấn đề đất đai, quản lý tài sản hay yếu tố xã hội. Cần có sự điều chỉnh để vừa đảm bảo chuẩn quốc tế vừa sát thực tế Việt Nam.

Kết thúc buổi làm việc, ông Tạ Ngọc Bình nhấn mạnh tầm quan trọng của việc "chuyển giao đầy đủ thông tin" để đảm bảo tính liên tục của dự án từ giai đoạn thiết kế, xây dựng đến vận hành và khai thác. Viện Kinh tế xây dựng và Crossrail International thống nhất sẽ tiếp tục phối hợp, làm rõ hơn các yêu cầu kỹ thuật, quy trình cũng như khung pháp lý để sớm hình thành bộ hướng dẫn chính thức cho Việt Nam.

Kim Thoa