Cần nâng cao hiệu quả '4 tại chỗ' và năng lực dự báo, ứng phó thiên tai

Giám đốc Sở NN&MT Hoàng Quốc Việt trả lời chất vấn.

Theo báo cáo của Sở Nông nghiệp và Môi trường (NN&MT) tỉnh, năm 2025, bão số 3, 5, 6, 10 ảnh hưởng trực tiếp đến địa bàn Nghệ An... Toàn tỉnh có 43 người thương vong (12 người chết, 31 người bị thương). Về tài sản, hơn 106 nghìn ngôi nhà bị ảnh hưởng, trong đó 269 nhà bị phá hủy hoàn toàn và gần 900 nhà hư hỏng rất nặng. Các địa phương đã phải sơ tán hơn 13 nghìn hộ dân với hơn 41 nghìn nhân khẩu khỏi vùng có nguy cơ sạt lở, lũ quét. Hệ thống giáo dục và y tế chịu tổn thất lớn với 1.154 trường học và 250 cơ sở y tế bị hư hỏng. Sản xuất nông nghiệp bị tàn phá. Hạ tầng thiết yếu như đường giao thông, điện... bị hư hại, ảnh hưởng nghiêm trọng. Tổng thiệt hại do thiên tai năm nay ước tính khoảng 8.980 tỷ đồng.

Đại biểu Nguyễn Công Văn nêu câu hỏi về thực trạng năng lực "4 tại chỗ" tại các xã hiện nay thế nào và phải làm gì để chuẩn bị "từ sớm, từ xa” khi có thiên tai? Trả lời vấn đề này, Giám đốc Sở NN&MT Hoàng Quốc Việt cho rằng, chính quyền địa phương 2 cấp vận hành vừa tạo thuận lợi, vừa đặt ra thách thức không nhỏ cho công tác phòng chống thiên tai. Thuận lợi là xã trở thành cấp trực tiếp chịu trách nhiệm, không còn phụ thuộc vào cấp huyện trung gian như trước. Bởi vậy, việc xây dựng phương án ứng phó thiên tai sát với địa bàn hơn, nhiệm vụ được giao rõ ràng, trách nhiệm được phân định cụ thể.

Năm 2025, Nghệ An thiệt hại gần 9000 tỷ đồng do thiên tai.

Tuy nhiên, mô hình mới vừa chạy được 22 ngày thì Nghệ An đối mặt với bão số 3, đây là một thử thách quá nhanh và quá mạnh đối với nhiều xã còn non trẻ. Tại một số xã trung tâm có cán bộ kinh nghiệm, có lực lượng, có nền tảng tổ chức sẽ triển khai tốt. Còn phần lớn xã vẫn loay hoay, từ xây dựng phương án, tổng hợp báo cáo đến xử lý tình huống thực tế. Chính vì vậy, trong đợt mưa bão vừa qua, tỉnh và Sở phải tăng cường xuống tận cơ sở.

Theo Giám đốc Sở NN&MT, cần một chiến lược nâng cao năng lực tổng thể cho cấp xã. Bên cạnh củng cố đội ngũ chỉ huy tại chỗ phải đầu tư trang thiết bị, vật tư và công cụ cứu hộ cơ bản để xã có thể tự xoay xở trước những sự cố ban đầu. Cơ chế hậu cần và phân cấp nhiệm vụ cũng cần được điều chỉnh theo đúng tinh thần của chính quyền địa phương 2 cấp.

Trả lời câu hỏi của đại biểu Hồ Thị Thùy Trang về hệ thống dự báo, cảnh báo thiên tai, yếu tố quyết định trong việc giảm thiểu rủi ro, ông Hoàng Quốc Việt cho biết, Nghệ An là địa phương hứng chịu bão lũ thường xuyên và có biên độ rủi ro rất lớn nên việc đầu tư nâng cấp và mở rộng các hệ thống dự báo, cảnh báo hiện đại không chỉ là mong muốn mà là nhiệm vụ rất quan trọng. Tuy nhiên, thực tế nguồn lực ngân sách tỉnh còn rất eo hẹp, nhiều nhu cầu dù cấp thiết vẫn phải cân nhắc rất kỹ trước khi bố trí đầu tư. Thời gian tới, Sở sẽ tham mưu để tỉnh bố trí nguồn kinh phí hỗ trợ các đơn vị chuyên môn và chính quyền địa phương lắp đặt hệ thống cảnh báo và các trạm quan trắc mưa, gió tại những khu vực có mức độ rủi ro cao. Trọng tâm sẽ là các xã, phường vùng ven biển thường hứng chịu bão mạnh; các khu vực miền núi dễ bị sạt lở và đặc biệt là nhóm xã biên giới giáp Lào, vốn nằm trong hành lang chịu tác động trực tiếp của các biến động thời tiết cực đoan.

Sau khi hoàn tất giai đoạn ưu tiên, tỉnh sẽ tiến tới lộ trình dài hạn nhằm xây dựng hệ thống cảnh báo và dự báo thiên tai bao phủ toàn tỉnh. Hệ thống này sẽ được thiết kế để kết nối đồng bộ, ứng dụng AI vào phân tích dữ liệu, bảo đảm thông tin vận hành nhanh, chính xác và xuyên suốt từ tỉnh đến địa phương.

Dương Hóa