Cần nâng cao vị thế của nữ giới trong công tác điều hành tin tức

Các diễn giả tại phiên thảo luận.

Phiên thảo luận "Lãnh đạo nữ trong báo chí: Tiếng nói của nữ giơítrong điều hành tin tức" diễn ra chiều 19/6 tại Trung tâm Hội nghị Quốc gia, thu hút sự quan tâm của nhiều nhà báo tham dự 2025.

Hội thảo có sự tham gia của các diễn giả: Phan Thanh Phong, Trưởng Ban Chuyên đề - Báo Nhân Dân, Phó Chủ tịch Liên chi hội nhà báo Báo Nhân Dân; Tiến sĩ Nguyễn Tri Thức - Ủy viên Ban Biên tập, Giám đốc Trung tâm Chuyên đề và Truyền thông-Phát hành, Tạp chí Cộng sản; Phó Cẩm Hoa Trưởng Ban Đối ngoại (VOV5), Đài Tiếng nói Việt Nam; Nguyễn Ngọc Thanh Trưởng Ban Nhân Dân điện tử, Báo Nhân Dân; Đặng Thị Phương Thảo, Phó Cục trưởng Cục Báo chí, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch; Lý Việt Trung, Tổng Biên tập báo Phụ nữ Thành phố Hồ Chí Minh, Phó Chủ tịch Hội nhà báo Thành phố Hồ Chí Minh; Lại Thúy Hà, Báo Văn hóa; Hà Tùng Long, Báo Nông thôn Ngày nay/điện tử Dân Việt.

Vai trò của nữ nhà báo trong dòng chảy báo chí Việt Nam

Theo nhà báo Phan Thanh Phong, Trưởng Ban Chuyên đề, Báo Nhân Dân, Phó Chủ tịch Liên chi hội nhà báo Báo Nhân Dân, qua một thế kỷ phát triển của nền Báo chí Cách mạng Việt Nam, bóng dáng những người phụ nữ làm báo luôn hiện diện - âm thầm nhưng bền bỉ, đôi khi chưa được chú ý đúng mức nhưng lại là một phần không thể thiếu của lịch sử nghề nghiệp này. Họ không chỉ viết báo, mà còn dấn thân ra thực địa, cầm bút như một thứ vũ khí, và để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng bạn đọc cũng như trong đời sống báo chí nước nhà.

Phiên thảo luận "Lãnh đạo nữ trong báo chí: Tiếng nói của nữ giơítrong điều hành tin tức" có sự tham dự của đồng chí Lê Quốc Minh, Ủy viên Trung ương Đảng, Tổng Biên tập Báo Nhân Dân, Phó Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương, Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam.

Ngay trong những năm tháng chiến tranh ác liệt, nhiều nữ phóng viên đã bước ra khỏi giới hạn “truyền thống” của nữ giới, đối diện với hiểm nguy, sống giữa chiến trường. Những cái tên như Dương Thị Xuân Quý, Phạm Thị Ngọc Huệ, Tố Nga, Hà Phương… không chỉ là những nhà báo mà còn là những chứng nhân sống động và can trường của thời đại, là người kể lại cuộc chiến bằng con chữ, và cũng là người đã nằm xuống như một chiến sĩ thực thụ.

Đến thời kỳ đổi mới, phụ nữ làm báo tiếp tục khẳng định bản lĩnh qua những vai trò ngày càng cao hơn trong hệ thống báo chí. Nhiều nữ tổng biên tập đã góp phần mở ra tư duy làm báo nhân văn, đổi mới và gắn với thời cuộc. Họ không chỉ là “người giữ ghế”, mà là những người giữ bản sắc, điều phối chiến lược nội dung và xử lý khủng hoảng trong một môi trường báo chí luôn biến động, chịu sức ép lớn từ cả phía dư luận và quản trị nội bộ.

Nhà báo Phan Thanh Phong.

Bên cạnh đó, ngày càng có nhiều nữ phóng viên, biên tập viên là gương mặt chủ lực tại các cơ quan báo chí lớn - từ tòa soạn in đến truyền hình, phát thanh và nền tảng số. Họ có mặt tại các tuyến đầu - từ phòng họp chính trị đến vùng bão lũ, từ đối thoại quốc tế đến phóng sự điều tra. Họ được ghi nhận bằng giải thưởng báo chí quốc gia và nhiều giải báo chí uy tín khác, bằng sự tin cậy của độc giả, và bằng chính vị trí lãnh đạo mà họ đang đảm nhiệm.

Theo nhà báo Hà Tùng Long (Báo Nông thôn Ngày nay/điện tử Dân Việt), tính đến nay, chúng ta có hơn 40% hội viên Hội Nhà báo Việt Nam là nữ giới, trong đó có rất nhiều nữ nhà báo làm Tổng Biên tập, Phó Tổng Biên tập, Giám đốc Đài Truyền hình và Phó Tổng Giám đốc hoặc Phó Giám đốc Đài Truyền hình.

Thời đại báo chí công nghệ số đã mở ra rất nhiều cơ hội để phụ nữ khẳng định vai trò lãnh đạo cơ quan báo chí thông qua: Sáng tạo và định hướng nội dung; tổ chức, quản trị và điều hành tòa soạn; xây dựng văn hóa công sở và đối ngoại; gắn hoạt động báo chí với công tác xã hội; quản lý khủng hoảng truyền thông số…; thúc đẩy bình đẳng giới trong cơ quan báo chí

Nhà báo Hà Tùng Long.

"Các tờ báo có nữ lãnh đạo, các bài báo liên quan thúc đẩy bình đẳng giới, bảo vệ phụ nữ, trẻ em sẽ tăng lên về chất lượng, số lượng. Tiếng nói của phụ nữ trong điều hành báo chí bây giờ không chỉ đơn thuần là việc có mặt trong bộ máy lãnh đạo mà nhiều năm trở lại đây đã góp phần làm thay đổi bản chất của truyền thông: từ thông tin đơn thuần sang truyền thông tạo tác động xã hội tích cực", nhà báo Hà Tùng Long chia sẻ.

Tỷ lệ nữ giới trong vai trò lãnh đạo báo chí cấp cao vẫn còn quá khiêm tốn so với tiềm năng

Hiện cả nước có hơn 800 cơ quan báo chí với khoảng 41 nghìn người hoạt động trong lĩnh vực báo chí-truyền thông, trong đó có khoảng 21 nghìn người được cấp thẻ nhà báo.

Mặc dù lực lượng nhà báo nữ ngày càng gia tăng cả về chất và lượng, tiềm năng vẫn chưa được khai thác đầy đủ. Đến nay, vẫn chưa có nữ lãnh đạo giữ chức vụ Phó Chủ tịch hội trở lên. Số lượng nữ tổng biên tập cũng còn khá khiêm tốn so với tổng số nữ nhà báo.

Dẫn chứng về tỷ lệ nữ giới làm lãnh đạo cấp cao tại đơn vị, nhà báo Cẩm Hoa, Giám đốc kênh VOV5, Đài Tiếng nói Việt Nam cho hay, VOV hiện có khoảng 50,36% nữ giới, trong đó có 48,9% lãnh đạo cấp phòng; 37% lãnh đạo cấp vụ; 16% lãnh đạo cấp vụ trưởng và không có nữ trong Ban lãnh đạo cấp cao của Đài.

Nhà báo Cẩm Hoa, Giám đốc kênh VOV5, Đài Tiếng nói Việt Nam chia sẻ quan điểm tại phiên thảo luận.

Theo nhà báo Cẩm Hoa, mặc dù nữ nhà báo làm việc ở trong ngành báo chiếm hơn một nửa nhưng để phấn đấu lên đến vị trí cấp lãnh đạo cao rất hiếm hoi. Trong khi đó, phụ nữ có nhiều lợi thế trong quá trình tác nghiệp, có trực giác tốt, hiểu vấn đề giới sâu sắc và có xu hướng đấu tranh cho bình quyền, cho trẻ em gái, các hoạt động thiện nguyện.

Tại phiên thảo luận, các đại biểu đồng tình cho rằng, không ít nhà báo nữ tài năng vẫn ngần ngại khi bước vào vị trí quản lý - bởi gánh nặng kép giữa gia đình và công việc, bởi những định kiến âm ỉ về giới tính trong điều hành, và đôi khi là bởi thiếu các cơ hội tiếp cận với kỹ năng quản trị hiện đại trong môi trường số.

Bà Đặng Thị Phương Thảo, Phó Cục trưởng Cục Báo chí, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch chia sẻ, có 4 “nút chặn” với phụ nữ: Sứ mệnh kép của nữ nhà báo gánh trách nhiệm với gia đình và công việc; định kiến của xã hội; sự tự ti của chị em phụ nữ và cuối cùng chính là hệ thống quy phạm pháp luật chưa có chính sách tạo ưu thế cho nữ nhà báo trong tác nghiệp và thăng tiến trong nghề nghiệp.

Bà Đặng Thị Phương Thảo, Phó Cục trưởng Cục Báo chí, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch chia sẻ tại phiên thảo luận.

Theo nhà báo Hà Tùng Long, “tiếng nói” nữ lãnh đạo tuy có chức danh, nhưng tiếng nói thực tế còn bị giới hạn là bởi văn hóa tổ chức, định kiến giới hoặc áp lực “phải giữ an toàn”.

Không ít trường hợp phụ nữ tự kiểm duyệt bản thân, lo sợ bị đánh giá quá mạnh mẽ, thiếu nữ tính khi bày tỏ quan điểm trái chiều hoặc quyết liệt.

Ngoài ra, những định kiến về văn hóa (vẫn tồn tại tư tưởng “nam lãnh đạo thì quyết đoán, nữ lãnh đạo thì cảm tính”), trách nhiệm kép (nhiều nữ lãnh đạo phải gánh vác đồng thời trách nhiệm gia đình và công việc, ảnh hưởng đến khả năng dấn thân và phát biểu mạnh mẽ), thiếu liên kết mạng lưới (phụ nữ thường ít có mạng lưới quyền lực, ít mentor nữ hoặc ít được hỗ trợ từ hệ thống nâng đỡ như nam giới) nên không có thật nhiều cơ hội để nâng cao kỹ năng quản trị và điều hành tòa soạn, các kỹ năng về ứng dụng công nghệ trong phát triển chuyên môn và phát huy năng lực.

Các diễn giả tại phiên thảo luận "Tiếng nói kiến tạo của nữ giới trong điều hành tin tức".

Theo nhà báo Hà Tùng Long, việc thiếu những nữ nhà báo ở các vị trí lãnh đạo trong các cơ quan báo chí, Hội Nhà báo Việt Nam, sẽ tạo ra sự hạn chế nhất định trong phát triển năng lực, tiềm năng của nhà báo nữ.

Là lãnh đạo tại cơ quan báo chí có hơn 60% cán bộ công nhân viên là nữ, nhà báo Lý Việt Trung, Tổng Biên tập Báo Phụ nữ Thành phố Hồ Chí Minh, Phó Chủ tịch Hội nhà báo Thành phố Hồ Chí Minh cho hay, các nhà báo nữ làm lãnh đạo đều rất mạnh mẽ và phần lớn chị em phụ nữ khi đạt vị trí nhất định chắc chắn có hậu phương bền vững sẵn sàng chia sẻ với hoàn cảnh và công việc của vợ.

Nhưng bà cũng nhận định, chị em phụ nữ giỏi, mạnh dạn, bản lĩnh nhưng chưa thật sự tự tin. “Hiện nay định kiến xã hội đã bớt đi, chủ trương chính sách tạo điều kiện cho phụ nữ phát triển. Tuy nhiên, yếu tố quyết định quan trọng cho sự phấn đấu hay không là chính ở sự tự tin của chị em phụ nữ”, nhà báo Lý Việt Trung chia sẻ.

Nhà báo Lý Việt Trung, Tổng Biên tập Báo Phụ nữ Thành phố Hồ Chí Minh, Phó Chủ tịch Hội nhà báo Thành phố Hồ Chí Minh chia sẻ.

Nữ nhà báo không cần ưu ái - chỉ cần cơ hội công bằng và sự tin tưởng thật sự

Theo nhà báo Cẩm Hoa, hiện nay, chính sách dành cho các nữ lãnh đạo ổn, nhưng định kiến xã hội quá lớn để phụ nữ đạt được vị trí quản lý, được hưởng quyền lợi như các nam nhà báo.

Do đó, nữ nhà báo đề nghị: “Chúng ta cần phải có quy trình đánh giá cán bộ, đánh giá năng lực càng chi tiết càng tốt, dựa trên thông số tài năng, năng lực, tránh sự cảm tính, định kiến giới để từ đó có thể bổ nhiệm được cán bộ nữ. Bên cạnh đó, các cơ quan truyền thông, hiệp hội cần đẩy mạnh lan tỏa bình đẳng giới, phá vỡ rào cản định kiến xã hội “nhất nam viết hữu, thập nữ viết vô” đang tồn tại dai dẳng đến giờ”.

Nhà báo Nguyễn Tri Thức nghe phần trao đổi thảo luận của nhà báo Phan Thanh Phong.

Chia sẻ về sự khác biệt trong lãnh đạo và phong cách điều hành của nữ lãnh đạo, nhà báo Nguyễn Tri Thức, Ủy viên Ban Biên tập, Giám đốc Trung tâm Chuyên đề và Truyền thông-Phát hành, Tạp chí Cộng sản cho rằng, phụ nữ có nhiều hạn chế trong việc thiếu tự tin và không dám đánh đổi gia đình, thiên chức để theo đuổi sự thăng tiến.

Tuy nhiên, ông cho rằng, với 2 quyền lực của người lãnh đạo là quyền lực cứng và quyền lực mềm, phụ nữ có nhiều thuận lợi hơn so với đàn ông trong quyền lực mềm. Ông cho rằng, nữ lãnh đạo cần phải rèn bản lĩnh, có phương pháp làm việc khoa học thì sẽ là nữ lãnh đạo rất tốt trong môi trường báo chí.

Nhà báo Nguyễn Ngọc Thanh, Trưởng Ban Nhân Dân điện tử, Báo Nhân Dân chia sẻ.

Với vai trò là trưởng lãnh đạo một đơn vị, nhà báo Nguyễn Ngọc Thanh, Trưởng Ban Nhân Dân điện tử, Báo Nhân Dân đánh giá: Phụ nữ để đạt được vị trí lãnh đạo như đàn ông đã phải cố gắng gấp 2-3 lần, vì thế khi đặt so sánh giữa nam và nữ nhà báo ở một vị trí lãnh đạo cấp dưới, ông sẽ ưu tiên cất nhắc nhà báo nữ.

Nhà báo Nguyễn Ngọc Thanh cũng khẳng định, khi giao việc cho nữ lãnh đạo cấp dưới, ông luôn đặt ra niềm tin vào năng lực làm việc của họ và sẵn sàng bảo vệ những nữ lãnh đạo dưới quyền mình để mọi người yên tâm làm việc.

Phiên thảo luận thu hút sự quan tâm của đông đảo các nhà báo.

Để nữ nhà báo có cơ hội phấn đấu vào những vị trí lãnh đạo cao hơn, bà Đặng Thị Phương Thảo cho rằng, các lãnh đạo cơ quan báo chí phải thay đổi nhận thức, tư duy về vấn đề này. Bên cạnh đó, các nữ nhà báo có bản lĩnh đi trước nên trở thành những mentor, là nền tảng quan trọng để định hướng, khích lệ cho các nhà báo nữ trên con đường của mình.

NHÓM PHÓNG VIÊN