Cần nguồn lực nạo vét cửa biển

Với trữ lượng hải sản lớn, phong phú về chủng loại và nhiều loài có giá trị kinh tế cao, vùng biển Cà Mau được xác định là 1 trong 4 ngư trường trọng điểm của cả nước. Theo đó, riêng đội tàu khai thác của tỉnh hiện có hơn 4.000 phương tiện, mỗi năm mang về trên 220 ngàn tấn hải sản, đưa khai thác biển trở thành một trong những lĩnh vực kinh tế mũi nhọn của tỉnh.

Toàn tỉnh hiện nay có 23 xã, thị trấn thuộc 6 huyện giáp với biển. Ðặc biệt, dọc theo tuyến biển từ Ðông sang Tây có khoảng 87 con sông ăn thông ra biển, với nhiều cửa biển lớn như: Gành Hào, Hố Gùi, Bồ Ðề, Rạch Gốc, Ông Trang, Bảy Háp, Cái Ðôi Vàm, Mỹ Bình, Sông Ðốc, Khánh Hội... tạo điều kiện thuận lợi cho bà con phát triển nghề khai thác. Tuy nhiên, với đặc điểm nước biển mang nhiều phù sa, cùng với việc phải chịu tác động trực tiếp bởi chế độ bán nhật triều không đều ở biển Ðông và nhật triều không đều ở biển Tây, đã tạo nên hiện tượng bồi lắng nhanh tại hầu hết các cửa biển.

Theo ông Châu Công Bằng, Phó giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường, nhận định, tình trạng bồi lắng tại các cửa biển diễn ra rất nhanh, hầu như cửa biển nào cũng bị bồi lắng.

Là một trong những cửa biển lớn của tỉnh, cửa biển Khánh Hội (xã Khánh Hội, huyện U Minh) hiện có đội tàu khai thác khoảng 900 phương tiện, trong đó có 220 phương tiện có chiều dài trên 15 m. Ngoài ra, còn có nhiều tàu khai thác của các tỉnh lân cận ra vào cửa biển giao thương hàng hóa. Tuy nhiên, hiện nay, cửa biển Khánh Hội đang bị bồi lấp, gây khó khăn cho phương tiện khi ra vào cửa biển. Tình trạng này không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động đánh bắt thủy sản của ngư dân nơi đây mà còn kéo theo nhiều hệ lụy, nhất là mỗi khi xảy ra bão, áp thấp nhiệt đới (ATNÐ).

Khu neo đậu tránh trú bão cửa biển Khánh Hội được đầu tư 82 trụ neo đậu tàu thuyền nhưng hiện nay cửa biển bị bồi lắng, tàu lớn rất khó khăn để ra vào.

Theo ông Huỳnh Minh Nguyên, Chủ tịch UBND huyện U Minh: "Lòng lạch cửa biển Khánh Hội bị bồi lắng nhiều năm, hiện nay, phương tiện lớn không thể ra vào. Trong khi đó, khu vực cửa biển được đầu tư khu neo đậu tránh trú bão với 82 trụ kết hợp với bến cá. Nhưng với hiện trạng bồi lắng hiện nay thì khi có bão, tàu lớn không thể vào được, tức không phát huy được hiệu quả khu neo đậu".

Ðể ngư dân có nơi neo đậu phương tiện an toàn, thời gian qua, tỉnh đã triển khai đầu tư nhiều cảng, bến tàu và khu neo đậu lớn phục vụ neo đậu tránh trú bão. Tiêu biểu như Khu neo đậu tránh trú bão Sông Ðốc có thể bố trí cho 1.000 tàu cá; Khu neo đậu tránh trú bão Rạch Gốc khả năng bố trí 1.000 tàu; Khu neo đậu tránh trú bão Cái Ðôi Vàm khoảng 600 tàu cá; Khu neo đậu tránh trú bão cho tàu cá kết hợp với bến cá Khánh Hội, bố trí khoảng 700 tàu và bến cập tàu Bãi Nhỏ, đảo Hòn Khoai, huyện Ngọc Hiển và các hệ thống tránh trú bão khác nằm rải rác trên các kênh rạch trong địa bàn tỉnh.

Tuy nhiên, khó khăn lớn nhất hiện nay vẫn là tình trạng bồi lắng tại các cửa biển. Ông Châu Công Bằng cho biết thêm, hiện nay, tỉnh đang gặp khó về nguồn kinh phí để triển khai nạo vét các cửa biển. Ðặc biệt, đã khó về kinh phí, nhưng khi nạo vét xong, tình trạng tái bồi lắng lại diễn ra rất nhanh, đây là thực trạng xuất phát từ đặc thù vùng biển tỉnh có lượng phù sa rất lớn. Hiện tại, tỉnh đang triển khai thực hiện chủ trương xã hội hóa việc nạo vét và có rất nhiều doanh nghiệp đăng ký thực hiện.

Vàm Ba Tỉnh bị bồi lắng, gây khó khăn cho phương tiện có tải trọng lớn vào neo đậu, tránh trú bão, ATNÐ.

Xã hội hóa để nạo vét cửa biển là giải pháp đã giải quyết được phần nào khó khăn về kinh phí. Như vậy, bài toán còn lại là làm thế nào để làm chậm quá trình bồi lắng, tránh lãng phí. Liên quan đến vấn đề này, ông Bằng cho biết thêm: "Hiện nay, Chi cục Thủy lợi đang tính phương án tiến hành xây dựng kè, tăng lưu tốc dòng chảy, đẩy phù sa ra xa hơn ngoài biển. Tuy nhiên, đây cũng chỉ là phương án thí điểm, sẽ triển khai tại cửa biển Khánh Hội trong tháng 5 tới".

Cà Mau là một trong những tỉnh phải chịu tác động nghiêm trọng nhất của biến đổi khí hậu và nước biển dâng, trong đó có bão, ATNÐ và cả gió mạnh trên biển. Theo nhận định sơ bộ của Ðài Khí tượng thủy văn tỉnh, từ nay đến cuối năm 2025 có khoảng từ 11-13 cơn bão, ATNÐ trên biển Ðông. Ngoài ra, trong những năm qua, trên vùng biển tỉnh thường xuyên có gió mạnh, sóng lớn, với sức gió từ cấp 5-7, giật cấp 8-9, làm ảnh hưởng đến hoạt động khai thác thủy sản của ngư dân. Bão, ATNÐ kéo theo mưa lớn, gió mạnh, sóng lớn và nước biển dâng gây thiệt hại về tính mạng, tài sản, công trình, sản xuất, ảnh hưởng đời sống người dân. Riêng trong năm 2024 và những tháng đầu năm 2025, thiên tai trên biển đã làm chết 1 người, 7 phương tiện bị chìm.

Khi xảy ra bão, ATNÐ và các hiện tượng thời tiết cực đoan khác trên biển, việc kêu gọi tàu, thuyền vào các khu vực neo đậu tránh trú an toàn là việc làm đầu tiên và bắt buộc, để giảm thiệt hại. Ông Nguyễn Văn Sơn, Phó chủ tịch UBND huyện Phú Tân, cho biết: "Công tác tuyên truyền, vận động, thông tin để người dân biết và triển khai công tác phòng ngừa thiên tai được huyện đặc biệt chú trọng thực hiện. Hiện toàn huyện có 14 tàu sẵn sàng được điều động tham gia cứu hộ, cứu nạn trên biển. Tuy nhiên, một trong những khó khăn thời gian qua mà huyện thường xuyên gặp phải là tình trạng một số bà con vẫn còn tâm lý chủ quan".

Thực tế cho thấy, việc xây dựng phương án và tăng cường hơn nữa công tác tuyên truyền nhằm nâng cao ý thức của người dân là vô cùng quan trọng, để giảm thiệt hại. “Không chỉ tuyên truyền, Sở sẽ chỉ đạo các cơ quan chuyên môn tăng cường kiểm tra trang thiết bị an toàn đối với phương tiện khai thác trên biển, đảm bảo đầy đủ đúng theo quy định và sẽ có biện pháp xử lý theo quy định pháp luật”, ông Bằng cho biết./.

Nguyễn Phú