'Cân nhắc, không đưa hết các khiếu kiện đất đai sang tòa án trong dự án Luật Đất đai (sửa đổi)'

Các vụ án hành chính tăng, trong đó liên quan đến đất đai

Sáng 20/3, trong khuôn khổ Phiên họp thứ 21 do Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ chủ trì, Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) tổ chức chất vấn và trả lời chất vấn nhóm vấn đề thuộc lĩnh vực tòa án. Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định điều hành phiên chất vấn.

Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ và các Phó Chủ tịch Quốc hội chủ trì phiên chất vấn và trả lời chất vấn tại Phiên họp thứ 21 của UBTVQH.

Người chịu trách nhiệm trả lời chất vấn là Chánh án Tòa án nhân dân tối cao; Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Bộ trưởng các Bộ: Công an, Tư pháp; Tổng Thanh tra Chính phủ cùng tham gia trả lời chất vấn, giải trình về những vấn đề có liên quan.

ĐBQH Mai Thị Phương Hoa (Đoàn ĐBQH tỉnh Nam Định) chất vấn, thời gian gần đây, các vụ án hành chính đang tăng về số lượng, trong đó có nhiều vụ việc liên quan đến đất đai. Trong dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) đang đề xuất đưa các tranh chấp đất đai sang Tòa án giải quyết. Chánh án Tòa án nhân dân tối cao đánh giá gì về tính khả thi và nguồn lực của Tòa án trong thực hiện đề xuất này?

Liên quan đến vấn đề này, Chánh án Tòa án Nhân dân tối cao Nguyễn Hòa Bình cho biết, trong dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) đang đề xuất đưa các tranh chấp đất đai sang Tòa án giải quyết. Tuy nhiên, ông Nguyễn Hòa Bình cho rằng, nếu đưa hết khiếu kiện sang tòa án là đã giới hạn lựa chọn của người dân, trong khi đó, nếu có lựa chọn cho UBND giải quyết thì nhiều trường hợp sẽ đảm bảo được yêu cầu về tiến độ giải quyết hơn.

Vì vậy, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao đề nghị cân nhắc, không đưa hết các khiếu kiện đất đai sang Tòa án trong dự án Luật Đất đai (sửa đổi).

Chánh án Tòa án Nhân dân tối cao Nguyễn Hòa Bình trả lời chất vấn.

ĐBQH Trịnh Minh Bình (Đoàn ĐBQH tỉnh Vĩnh Long) cho biết, hiện nay việc xác định thiệt hại trong các vụ án kinh tế, tham nhũng, nhất là trong các vụ án có liên quan đến đất đai, đầu tư, xây dựng cơ bản còn gặp nhiều khó khăn do các công trình thi công trong nhiều năm chưa được quyết toán dẫn đến không thực hiện giám định được. Do đó, đại biểu đề nghị Chánh án có giải pháp khắc phục hạn chế trên trong thời gian tới.

Trả lời vấn đề này, ông Nguyễn Hòa Bình cho biết, theo quy định, các vụ án kinh tế phải chứng minh được hậu quả, thiệt hại. Muốn chứng minh được hậu quả và thiệt hại, cơ quan điều tra phải trưng cầu giám định chuyên môn giá trị đất đai, nhưng hiện nay có bất cập về hoạt động giám định như trách nhiệm, năng lực yếu.

Vì vậy, giải pháp là nâng cao năng lực và trách nhiệm của đội ngũ giám định viên khi có yêu cầu giám định. Nếu bỏ khâu giám định, cơ quan tiến hành tố tụng không có căn cứ của cơ quan chuyên môn để ban hành các quyết định tiếp theo.

Giải pháp nào để tăng cường thu hồi tài sản tham nhũng?

Liên quan đến vấn đề thu hồi tài sản tham nhũng, ĐBQH Phạm Văn Hòa cho biết, trong những vụ án tham nhũng, việc thu hồi tài sản tham nhũng cho Nhà nước có tiến bộ. Tuy nhiên, trong thời gian qua việc thu hồi tài sản dẫn vẫn còn ít, chưa đạt kỳ vọng theo mong muốn của Quốc hội và của người dân. Thời gian tới, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao phối hợp với các cơ quan liên quan như thế nào để thu hồi tài sản tham nhũng?

Liên quan đến vấn đề này, Chánh án Tòa án Nhân dân tối cao Nguyễn Hòa Bình cho biết, trên thế giới cũng như Việt Nam việc thu hồi tài sản tham nhũng không hoàn toàn triệt để. Theo tổng kết 10 năm chúng ta thu được 40% số tài sản tham nhũng.

Phiên chất vấn liên quan đến lĩnh vực Tòa án sáng 20/3.

Đây là con số rất đáng ghi nhận, biểu dương của các cơ quan tiến hành tố tụng. Để nâng cao hơn nữa, chỉ thu hồi những tài sản tham nhũng nếu quá trình tố tụng các cơ quan chứng minh được tài sản có nguồn gốc từ tham nhũng. Muốn thu hồi được thì công tác chứng minh phải rất chất lượng. Do đó cần nâng cao chất lượng điều tra và kịp thời phong tỏa tài sản. Trên thế giới có cơ chế thu hồi tài sản của nghi can tham nhũng mà không giải trình được nguồn gốc. Nếu làm được điều này có thể tăng cao hơn nữa tỉ lệ thu hồi.

Cũng liên quan đến vấn đề này, ĐBQH Bùi Mạnh Khoa (Đoàn ĐBQH tỉnh Thanh Hóa) chất vấn, việc thu hồi tài sản các vụ án về kinh tế, tham nhũng được Đảng, Nhà nước đặc biệt quan tâm, ghi nhận. Qua theo dõi, hiện nay một số vụ việc người phải thi hành án có nhiều tài sản và đã được kê biên để đảm bảo thi hành án, nhưng việc thu hồi sản vẫn chậm. Nguyên nhân được cho là vướng mắc trong xử lý tài sản chung, tài sản riêng, đây được coi là một điểm nghẽn. Đại biểu đề nghị Chánh án cho biết quan điểm, hướng xử lý của ngành về vấn đề này? Đồng thời, đại biểu cũng đề nghị Bộ Tư pháp cho biết quan điểm, hướng xử lý về vấn đề trên?

Chánh án Tòa án Nhân dân tối cao cho rằng, nếu có cơ chế thu tài sản như nhiều nước đã áp dụng đó là cơ chế phi hình sự (tăng giải trình), khi đó hiệu quả thu hồi tài sản tham nhũng tăng cao, nhưng cần chỉnh sửa pháp luật về lĩnh vực này.

Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long.

Tham gia giải trình về vấn đề này, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long cho biết, đây là nhiệm vụ trọng tâm, thời gian qua đã đạt kết quả tích cực, nhưng còn một số tồn tại, hạn chế. Theo Bộ trưởng, thời gian tới, cần tăng cường bám sát, thực hiện tốt chỉ thị của Ban Bí thư, Ban chỉ đạo phòng chống tham nhũng, tiêu cực, tập trung vào các vụ án lớn đang được xã hội quan tâm, thường xuyên báo cáo Chính phủ để thực hiện tốt hơn nữa nhiệm vụ này.

Đồng thời, Bộ Tư pháp đề nghị các cơ quan dân cử, Đoàn ĐBQH tăng cường quá trình giám sát để tập trung vào việc này; hạn chế tẩu tán, dấu các tài sản tại các vụ tham nhũng, vụ án kinh tế.

Lê Bảo