Cần nhân rộng mô hình nông nghiệp thích ứng với biến đổi khí hậu

Dưới tác động của biến đổi khí hậu, mùa hè nắng nóng nhiều hơn làm tăng diện tích đất đai bị khô hạn, giảm năng suất cây trồng, giảm diện tích đất trồng lúa. Mùa đông lại có những đợt rét đậm, rét hại, sương muối, khô hạn làm cây trồng kém phát triển, nhiều vật nuôi bị chết do nhiệt độ xuống thấp. Ngoài ra, các đợt mưa lớn kéo dài cũng làm rửa trôi chất dinh dưỡng, thoái hóa đất, giảm năng suất cây trồng.

Từ nhiều năm nay, lão nông Ngô Quốc Khánh, thôn Khe Trang, xã Đông Cuông đã xây dựng hiệu quả mô hình canh tác phổ biến vườn - ao - chuồng - rừng của nhà nông nhưng với cách làm sáng tạo. Với 400m2 ao cá, 40 con dê, 200 con gà, 2ha chè và 2ha quế, ông Khánh đã khai thác hiệu quả, triệt để các nhân tố trong mô hình sản xuất.

Trước hết, toàn bộ nguồn chất thải sau chăn nuôi gà, dê được ông tận dụng nuôi giun quế, vừa giảm mùi hôi, giảm hiệu ứng nhà kính do các khí thải CO2, CH4 tạo ra, vừa tạo nguồn thức ăn giàu đạm cho gà, cá.

Trong quá trình tiêu hóa, giun quế còn thải ra chất mùn chứa hỗn hợp vi sinh có hoạt tính cao, dễ hòa tan trong nước, tạo nguồn phân bón hữu cơ. Cá sau thu hoạch, một phần cũng được giữ lại ủ thành đạm cá, bón cho cây trồng tốt gấp nhiều lần phân đạm hóa học. Nhờ đó, nguồn phân bón cho cây trồng của gia đình cơ bản được đảm bảo.

Ông Khánh cho biết: Gà, cá ăn giun quế lớn rất nhanh, năng suất, chất lượng đều cao. Phân bón hữu cơ, đạm cá cũng rất phù hợp cho cây chè, quế phát triển tốt. Tôi còn trồng các băng cỏ ở những phần đất dốc để chống xói mòn, rửa trôi chất dinh dưỡng khi mưa lớn kéo dài và tạo nguồn thức ăn xanh cho cá và dê.

Đồi chè cũng được ứng dụng kỹ thuật tưới phun sương vừa chống hạn cho chè vào mùa nắng nóng mà vẫn tiết kiệm nước, vừa rửa trôi sương muối vào mùa đông, hạn chế cháy búp, cháy lá. Cách làm của ông Khánh không những ứng phó được ảnh hưởng của biến đổi khí hậu mà còn ít chi phí phát sinh trong sản xuất. Hằng năm, gia đình ông thu nhập khoảng 150 triệu đồng.

Còn anh Lù Văn Lương ở thôn Cốc Cài, xã Bắc Hà cũng đã áp dụng các phương pháp canh tác thích ứng với biến đổi khí hậu như: trồng xen canh cây ăn quả với cây lâm nghiệp, kỹ thuật trồng cỏ để chống rửa trôi, xói mòn và xây dựng bản tin thời tiết cộng đồng… với sự hỗ trợ từ Dự án REDAA “Phục hồi đất bị suy thoái và xây dựng tính bền bỉ với khí hậu ở Lào Cai thông qua nông - lâm kết hợp bền vững nhằm nâng cao sinh kế và cải thiện chuỗi giá trị”.

Anh Lương chia sẻ: Hơn 1 ha đất nông nghiệp của gia đình bị suy thoái, bạc màu nên chủ yếu trồng ngô phục vụ chăn nuôi mà cũng vụ được mùa, vụ không. Thời gian trước, gia đình tôi được hỗ trợ 162 cây giống (mận, trám, quýt), phân bón cùng kỹ thuật canh tác bền vững. Đến nay, tỷ lệ sống của cây đạt trên 90%. Tôi cũng trồng xen thêm cây lạc đỏ để vừa có thêm nguồn thu nhập, vừa cải tạo đất. Hy vọng 3 năm nữa, cây ăn quả được thu hoạch sẽ giúp chúng tôi cải thiện đời sống.

Ngoài anh Lương còn có 450 hộ nông dân sản xuất nhỏ người dân tộc thiểu số ở xã Bắc Hà (khu vực xã Nậm Mòn, Hoàng Thu Phố cũ) cũng đã được cấp 16.000 cây giống (trám đen, mận vàng, hồng giòn, quýt) cùng các kỹ thuật, vật tư nông nghiệp… nhằm thực hiện mục tiêu cải thiện 200ha đất trồng trọt bị suy thoái, nâng cao năng lực thích ứng với biến đổi khí hậu, để có thể ít chịu thiệt hại hơn từ các hiện tượng thời tiết cực đoan, vừa hình thành vùng cây ăn quả 100ha, tạo sinh kế, nâng cao thu nhập cho người dân.

Rõ ràng, một thay đổi dù nhỏ trong cách thức sản xuất có thể tạo ra một chuyển động lớn cho ngành nông nghiệp. Việc nhân rộng các mô hình canh tác thích ứng với biến đổi khí hậu không chỉ là giải pháp kỹ thuật, mà còn là sự thay đổi tư duy, về lối sản xuất bền vững cho tương lai.

Đây chính là hướng đi đúng để ngành nông nghiệp Lào Cai nói riêng và Việt Nam nói chung có thể thích ứng và phát triển mạnh mẽ hơn trong bối cảnh biến đổi khí hậu.

Nguyễn Thị Hoài Anh