Cần nhiều trợ lực để tăng tốc

Hiện nay, các doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) trong ngành sản xuất thường gặp khó với những rào cản từ cả nội lực (vốn, kinh nghiệm quản trị...) và ngoại lực (môi trường, chính sách...) khiến họ không thể phát triển mạnh trong thời gian qua.

Theo thống kê của các cơ quan chức năng, Việt Nam có khoảng 97% số DN là DNNVV, con số này được công bố hàng năm và hầu như không có sự thay đổi tích cực nào. DN nhỏ mãi vẫn nhỏ, số lượng DN từ quy mô nhỏ phát triển đến quy mô vừa vẫn rất ít, chưa kể nhiều DN đã rơi rụng sau vài năm phát triển.

DNNVV cần tập trung thay đổi cách tiếp cận với khách hàng đầu tư vào nền tảng công nghệ ứng dụng trong hoạt động của mình

Công ty nghiên cứu thị trường InsightAsia cho biết, khó khăn lớn nhất của DNNVV ở Việt Nam chính là về vốn. Có 62% số DN gặp khó về nguồn vốn (chủ yếu là để đầu tư nhà xưởng, máy móc…), trong khi khó khăn về nguồn khách hàng đứng thứ hai với 60%, khó khăn về nhà xưởng cũng có 55% DN được khảo sát bày tỏ, và 45% số DN được hỏi cho rằng họ gặp khó về pháp lý.

Từ kết quả của cuộc điều tra chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI), ông Trần Ngọc Liêm, Phó chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam tại TP. HCM (VCCI TP.HCM) cho biết, phần lớn DNNVV hình thành từ hộ kinh doanh. Hiện, Việt Nam có 77% các DN siêu nhỏ và 69% DN nhỏ đi lên từ hộ kinh doanh. Đối với nhóm DN quy mô vừa, số DN trước đó từng là hộ kinh doanh chiếm 55%. Các DNNVV phần lớn vẫn quẩn quanh tại thị trường nôi địa, chỉ có 3% DN siêu nhỏ, 4% DN nhỏ và gần 9% DN quy mô vừa có khách hàng là các cá nhân, DN từ nước ngoài. Thậm chí, các DNNVV chưa mấy lạc quan về tương lai khi chỉ có 41% DN siêu nhỏ và 52% DN nhỏ có kế hoạch tăng quy mô trong 2 năm tới, thấp hơn nhiều so với nhóm DN quy mô vừa và lớn (66%). Đa phần (51%) các DN siêu nhỏ trong 2 năm tới vẫn hoạt động ở quy mô hiện tại và "chưa có ý định lớn lên". Ông Liêm cũng chỉ ra các khó khăn của DNNVV chính là việc tiếp cận các nguồn lực cho quá trình hoạt động (như nắm bắt thông tin chính sách, pháp luật, tiểp cận vốn, tiếp cận đất đai); gánh nặng về chi phí không chính thức; chất lượng các dịch vụ hỗ trợ kinh doanh thấp; gánh nặng về thủ tục hành chính cũng như thanh, kiểm tra của các cơ quan Nhà nước địa phương…

Đề xuất giải pháp để DNNVV ngành sản xuất tiếp cận nhà xưởng trong thời buổi khó khăn về đất đai, bà Lâm Diệu Tâm Hiếu, chuyên gia phát triển dự án Khu công nghiệp - Phó Tổng giám đốc Kizuna, cho rằng, các công ty bất động sản khu công nghiệp cũng nên nghiên cứu mô hình khu công nghiệp kiểu mới cung cấp dịch vụ, nâng cấp hạ tầng công nghệ thông tin, sử dụng năng lượng tái tạo. Bên cạnh đó, các khu công nghiệp cũng có thể cung cấp nhà xưởng xây sẵn với với quy mô nhỏ và cần đồng hành cùng khách hàng ngay từ đầu và trong suốt quá trình hoạt động sản xuất. Đây thực sự sẽ là bước tiến mới trong việc cung cấp mặt bằng sản xuất cho DNNVV vốn gặp khó về nhà xưởng.

Trên thực tế, khi chuyển đổi số, DNNVV cần tập trung thay đổi cách thức tiếp cận với khách hàng (Ví như cách taxi tiếp cận khách hàng trước đây là qua gọi điện thoại, bây giờ là các ứng dụng gọi xe), để phục vụ tốt hơn và gắn kết hơn với DN; Mặt khác, DNNVV cần đầu tư vào nền tảng công nghệ ứng dụng trong hoạt động sản xuất của mình.

Ông Liêm cũng kiến nghị về các chính sách hỗ trợ DNNVV phù hợp với các giai đoạn phát triển của DN như tiếp cận vốn, tiếp cận đất đai; tìm kiếm khách hàng, nhà cung cấp và hỗ trợ về thủ tục hành chính. Bên cạnh đó là nâng cao hiệu quả của công tác thông tin về chính sách pháp luật liên quan đến các DNNVV; Các tỉnh, thành phố cần tiếp tục rà soát, cắt giảm các thủ tục hành chính theo hướng đơn giản dễ hiểu. Đồng thời, cần giảm bớt gánh nặng về thanh kiểm tra cho các DN, đặt biệt tránh tình trạng thanh tra trùng lắp chồng chéo. Quá trình xây dựng những chính sách pháp luật cần mang tính hệ thống, có sự phối hợp hiệu quả giữa nhiều bộ, ban, ngành, giữa trung ương và địa phương...

Ngọc Hậu