Cần phát triển công nghiệp chế biến tại vùng nguyên liệu lớn

Đây là đề xuất của doanh nghiệp tại Diễn đàn Nông dân Quốc gia lần thứ X năm 2025: Chủ tịch Hội Nông dân Việt Nam và Bộ trưởng Bộ Công Thương - Lắng nghe nông dân nói, với chủ đề “Kết nối thị trường - Xây dựng thương hiệu - Thúc đẩy tiêu thụ nông sản, góp phần tăng trưởng kinh tế đất nước 2 con số” diễn ra sáng 1/10 tại Hà Nội.

Thị trường và thương mại - “cánh tay nối dài” đưa nông sản Việt vươn xa

Chủ tịch Ban Chấp hành Trung ương Hội Nông dân Việt Nam Lương Quốc Đoàn cho biết, năm 2024, kim ngạch xuất khẩu nông lâm thủy sản đạt kỷ lục với 62,5 tỷ USD. 8 tháng đầu năm 2025, giá trị xuất khẩu toàn ngành đạt 45,57 tỷ USD với 10 nhóm mặt hàng chủ lực như gạo, cà phê, tiêu, điều, tôm, cá tra, gỗ và các sản phẩm của gỗ… đạt kim ngạch từ 1 tỷ USD trở lên. Hiện, các mặt hàng nông lâm thủy sản nước ta có mặt tại thị trường của hơn 190 quốc gia, vùng lãnh thổ. Kết quả này là nỗ lực lao động, sản xuất của bà con nông dân và cũng là kết quả của chiến lược, chính sách mở cửa, phát triển thị trường nông sản liên tục của ngành công thương.

Chủ tịch Ban chấp hành Trung ương Hội Nông dân Việt Nam Lương Quốc Đoàn phát biểu tại diễn đàn.

Tuy nhiên, để đạt mục tiêu xuất khẩu 70 tỷ USD năm nay và 100 tỷ USD vào năm 2030 thì vẫn còn nhiều thách thức, nhất là trong bối cảnh cạnh tranh thương mại ngày càng gay gắt, đặc biệt là việc Mỹ áp thuế đối ứng xuất khẩu lên nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam; việc tiếp cận các thị trường mới vẫn còn hạn chế, nhiều mặt hàng nông sản xuất khẩu dưới dạng thô, 80% sản phẩm chưa có thương hiệu riêng; việc phát triển thị trường trong nước còn chưa được chú trọng.

“Muốn đạt mục tiêu tăng trưởng cao, chắc chắn một mình ngành nông nghiệp, bà con nông dân không thể tự giải quyết, mà rất cần sự đồng hành, sự kết gắn, vào cuộc của các ngành liên quan, trong đó có Bộ Công Thương”, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên nhấn mạnh; đồng thời cho rằng, nếu sản xuất là gốc thì thị trường và thương mại chính là “cánh tay nối dài” để đưa nông sản Việt vươn xa hơn, và bởi thế vai trò của Bộ Công Thương càng trở nên quan trọng.

Toàn cảnh diễn đàn

Tại Diễn đàn, đại diện hợp tác xã, nông dân đưa ra nhiều trăn trở về đầu ra cho sản phẩm, nhất là sản phẩm OCOP; tình trạng hàng giả, hàng nhái ảnh hưởng đến các đơn vị làm ăn chân chính; việc đưa nông sản lên sàn thương mại điện tử gặp nhiều thách thức…; bà Chảo Thị Yến, HTX Tri thức - Bản địa Goong (Lào Cai) cho biết, việc đưa nông sản địa phương lên sàn thương mại điện tử sẽ giúp quảng bá tốt hơn, song thách thức là phí sàn cao trong khi biên lợi nhuận rất thấp; các sàn cũng đặt điều kiện ngặt nghèo, khó khăn cho nông sản; chi phí vận chuyển nhiều đơn hàng cao, thậm chí gấp 2 lần giá trị sản phẩm…

Ông Phạm Hồng Duy, Phó Giám đốc HTX Dịch vụ nông nghiệp tổng hợp An Phát (Hà Nội) - đơn vị liên kết với nông dân xây dựng chuỗi cung cấp thực phẩm khép kín đau đáu, thời tiết mưa bão xảy ra liên miên khiến nông dân bị thiệt hại. “Làm thế nào giúp HTX giảm thiểu thiệt hại, không rơi vào khủng hoảng thiếu - thừa?”, ông Duy nói.

Không “bỏ quên” thị trường nội địa

Những vấn đề nêu tại Diễn đàn đã được đại diện Bộ Công Thương, Bộ Nông nghiệp và Môi trường cũng như hai đồng chủ trì điều hành Diễn đàn là Bộ trưởng Bộ Công Thương và Chủ tịch Hội Nông dân Việt Nam trả lời, với những định hướng cụ thể.

Theo Cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại Vũ Bá Phú, trong bối cảnh các thị trường ngày càng nâng cao yêu cầu về chất lượng, chuyển đổi xanh, phát triển bền vững, truy xuất nguồn gốc đến tận bàn ăn, các HTX, chủ thể OCOP phải chú ý sản xuất theo tiêu chuẩn. Việc này không chỉ phục vụ thị trường xuất khẩu, mà ở trong nước cũng phải đáp ứng các tiêu chuẩn, quy chuẩn về chất lượng; chú trọng công tác bao bì, xây dựng thương hiệu, đăng ký bảo hộ thương hiệu….

Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên nhấn mạnh, sản xuất nông nghiệp phải bắt đầu từ tín hiệu thị trường, xác định rõ làm gì, bán ở đâu, với giá nào, thay vì làm theo thói quen, làm xong mới đi tìm chỗ bán; trong giao thương, hợp đồng phải rõ ràng và phải xuất khẩu chính ngạch.

Cũng theo bộ trưởng, làm kinh tế nông nghiệp cần phải quy hoạch vùng trồng, vùng nuôi và phải đáp ứng được yêu cầu của người tiêu dùng. Bây giờ không còn “rau 2 luống, lợn 2 chuồng”, mà phải là sản xuất xanh, sạch bởi “không làm sạch thì bán được cho ai?”.

Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên lưu ý, không nên “bỏ quên” thị trường trong nước, bởi nhu cầu của hơn 100 triệu dân là rất lớn, nhiều người dân sẵn sàng mua sản phẩm ngoại trong khi chất lượng “chưa chắc đã hơn sản phẩm nội”. Do vậy, cùng với phát triển thị trường xuất khẩu, người sản xuất và người hỗ trợ bà con cần quan tâm xây dựng chiến lược phát triển thị trường, tiêu dùng trong nước bảo đảm an toàn, hiệu quả.

Giám đốc HTX Nông nghiệp Hữu cơ Bình Minh (Bắc Ninh) Nguyễn Ngọc Hải cho rằng, muốn gia tăng giá trị sản phẩm thì phải chế biến, song hiện nay vướng nhất là công nghệ và giải pháp chế biến, tiêu thụ. Do vậy, cần tập trung cho công tác này.

Giám đốc Công ty TNHH Huy Long An Võ Quan Huy kiến nghị, Bộ Công Thương cần xây dựng chính sách phát triển chế biến nông, lâm sản ở tại những vùng nguyên liệu lớn nhằm giảm tải áp lực mùa vụ thu hoạch, phục vụ đa dạng thị trường. Cùng với đó, các bộ, ngành cần xúc tiến mở rộng thực chất đối với thị trường Halal.

Ghi nhận ý kiến của đại diện doanh nghiệp, HTX, nông dân, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên cho biết, sau Diễn đàn, Bộ Công Thương sẽ tiếp tục phối hợp với Hội Nông dân Việt Nam tổng hợp đầy đủ các kiến nghị, đề xuất để tập trung giải quyết theo thẩm quyền hoặc báo cáo cấp có thẩm quyền xem xét chỉ đạo giải quyết.

Bộ trưởng cũng cam kết, Bộ Công Thương sẽ đồng hành, phối hợp chặt chẽ với Hội Nông dân Việt Nam và các bộ, ngành, địa phương trong xây dựng các cơ chế, chính sách khuyến khích, hỗ trợ phát triển công nghiệp chế biến, hệ thống logistics, xây dựng thương hiệu, kết nối thị trường, thúc đẩy tiêu thụ nông sản.

Đan Thanh