Cần quy định thời hạn phải ban hành kế hoạch đấu giá

Đấu giá quyền khai thác khoáng sản là một bước tiến lớn của Luật Khoáng sản năm 2010, giúp minh bạch hóa lĩnh vực khoáng sản, tránh tình trạng xin-cho khi cấp phép khai thác. Tuy nhiên, qua 9 năm thực thi, số tiền thu được thông qua đấu giá mới chỉ đạt hơn 1.041 tỷ đồng.

Trong khi đó, theo báo cáo của ngành thuế, số tiền cấp quyền khai thác khoáng sản hàng năm thu được vào khoảng 4.000-5.000 tỷ đồng. Như vậy, tỷ lệ thu thông qua đấu giá mới chỉ chiếm tỷ lệ rất nhỏ so với những trường hợp thu không đấu giá. Do đó, việc xây dựng quy định pháp luật về đấu giá quyền khai thác khoáng sản phải được xây dựng theo hướng thuận tiện, tạo thuận lợi tối đa cho các DN tham gia đấu giá, nhằm tăng tỷ lệ thu tiền cấp quyền qua đấu giá.

Theo quy định của Luật Khoáng sản, khi một mỏ khoáng sản mới được đưa vào quy hoạch thì các DN vẫn chưa được xin cấp phép, mà vẫn phải đợi văn bản quyết định của cơ quan có thẩm quyền về việc mỏ đó sẽ được đấu giá hoặc không đấu giá. Quy trình này có thể kéo dài, gây mất thời gian và có thể ảnh hưởng đến việc lựa chọn DN tốt nhất để khai thác mỏ khoáng sản đó.

Ảnh minh họa

Việc ban hành và công bố kế hoạch đấu giá quyền khai thác khoáng sản sẽ là cơ sở để DN tiếp cận các mỏ khoáng sản một cách minh bạch hơn. Do đó, VCCI đề nghị bổ sung quy định về thời hạn phải ban hành kế hoạch đấu giá quyền khai thác khoáng sản tính từ thời điểm mỏ khoáng sản được đưa vào quy hoạch.

Dự thảo quy định về việc xử lý tiền đặt cọc gồm các trường hợp được nhận lại tiền đặt cọc và các trường hợp tịch thu tiền đặt cọc. Tuy nhiên, nếu DN nộp hồ sơ xin cấp phép thăm dò, khai thác khoáng sản nhưng cơ quan Nhà nước có thẩm quyền không cấp thì có trả lại tiền cọc cho DN không, cần qui định cụ thể.

Theo Dự thảo, hồ sơ mời đấu giá yêu cầu tổ chức cá nhân phải dự kiến các nội dung về mục đích, địa chỉ sử dụng khoáng sản sau khai thác, phương pháp, công nghệ, thiết bị khai thác, mức độ chế biến khoáng sản. Dự thảo cũng đưa ra tiêu chí xét chọn tham gia cuộc đấu giá quyền khai thác khoáng sản là phải có cam kết về thiết bị, công nghệ khai thác, chế biến khoáng sản và phương án tiêu thụ sản phẩm phù hợp với quy định.

VCCI cho rằng, việc lựa chọn DN cấp phép khoáng sản ở đây là đấu giá, chứ không phải đấu thầu. Có nghĩa, tiêu chí để lựa chọn đơn vị trúng đấu giá chỉ là yếu tố giá, không bao gồm các yếu tố khác về năng lực, trang thiết bị, kinh nghiệm, phương án chế biến, tiêu thụ sản phẩm.

Nếu đưa thêm các tiêu chí này trong vòng xét chọn tham gia thì đã thay đổi bản chất từ đấu giá thành đấu thầu hai giai đoạn. Luật Đấu giá tài sản 2016 cũng không có bước xét chọn như thế này. Thêm vào đó, việc đưa ra các tiêu chí này có thể dẫn đến nguy cơ tùy tiện, thậm chí tham nhũng, tiêu cực khi xét chọn.

Do đó, VCCI đề nghị cơ quan soạn thảo sửa đổi quy định theo hướng các tiêu chí xét chọn chỉ bao gồm các tiêu chí cứng theo quy định của Luật Khoáng sản về điều kiện cấp phép hoạt động khoáng sản, không bổ sung thêm các tiêu chí khác.

Dự thảo đã có quy định về việc nghiên cứu hồ sơ, tài liệu và khảo sát của DN. Đây là quyền rất quan trọng đối với các DN khoáng sản khi quyết định tham gia cuộc đấu giá và bỏ. Đây là công việc đòi hỏi nhiều tính toán kỹ, cần có nhiều thời gian và thông tin phù hợp. Do đó, VCCI cho rằng, cần quy định khoảng thời gian tối thiểu đủ lớn để các DN tham khảo hồ sơ, tài liệu và khảo sát thực địa.

Bên cạnh đó, Dự thảo quy định tiêu chí lựa chọn tổ chức đấu giá tài sản phải có ít nhất một đấu giá viên có bằng tốt nghiệp ĐH chuyên ngành kỹ thuật địa chất hoặc khai thác mỏ. Theo Luật Đấu giá thì đấu giá viên phải có bằng đại học một trong các lĩnh vực luật, kinh tế, kế toán, tài chính, ngân hàng. Như vậy, nếu kết hợp hai quy định này thì một đấu giá viên sẽ phải có cả hai bằng ĐH.

Theo phản ánh của một số đấu giá viên mà VCCI tham khảo thì họ chưa bao giờ biết đến một đấu giá viên nào có bằng ĐH ngành địa chất, khai thác mỏ. Nếu duy trì quy định này sẽ dẫn đến tình trạng buộc phải sử dụng Hội đồng đấu giá thay vì đơn vị cung cấp dịch vụ đấu giá chuyên nghiệp. Trong khi đó, chủ trương chung của Luật Đấu giá là khuyến khích sử dụng các đơn vị chuyên nghiệp. Do đó, VCCI đề nghị bỏ quy định này.

Phương Thảo