Cần sớm đưa 'bóng cười' vào danh mục chất cấm sử dụng cho giải trí

Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam mới đây đã giao cho Bộ Y tế kiểm soát chặt chẽ việc sử dụng khí N2O trong lĩnh vực y tế. Bộ Y tế nghiên cứu, đánh giá tác động của việc sử dụng khí N2O đối với sức khỏe con người để kiến nghị các biện pháp quản lý, kiểm soát phù hợp.

Bóng cười gây tổn thương não, tủy sống

Nằm điều trị tại Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai đã được một thời gian, nhưng nữ bệnh nhân L.T.H (26 tuổi, Sơn La) vẫn còn yếu ớt, chân chưa đi lại được bình thường. Theo lời kể của H, cô sử dụng bóng cười (khí N2O) từ năm 2018 khi tham gia buổi liên hoan cùng nhóm bạn. Cảm giác lần đầu sử dụng chỉ là mùi vị khét lẹt, có phần khó chịu, nhưng sau vài lần hít bóng cười, cô đã dần quen và “nghiện” lúc nào không hay.

Hít bóng cười một thời gian dài sẽ gây ngộ độc mạn tính, tổn thương tủy sống, liệt chi.

Trong 1 năm trở lại đây, cô cùng nhóm bạn gái khoảng 5-6 người, thường xuyên tụ tập chơi bóng cười. Ngày nào hút ít thì khoảng 10 trái, còn nhiều thì vô kể. “Hít cái này làm cho tinh thần phấn chấn, hết mỏi mệt. Nhưng thời gian gần đây em nhận ra hít cái này chẳng khác nào nghiện ma túy, nếu không có sẽ khiến mình vật vã, co giật, toát mồ hôi, chân tay bủn rủn không thể làm gì. Nhận thấy mức độ nguy hiểm, hơn 1 tháng trước em quyết định “cai bóng””, H cho biết.

Nhưng chỉ 10 ngày sau “cai bóng”, cô gái trẻ bắt đầu có cảm giác mệt mỏi, chán ăn và sốt nhẹ. H hoàn toàn không nghĩ đây là ảnh hưởng của bóng cười gây ra, mà lại tưởng mình mắc COVID-19. “Em đã đi xét nghiệm, kết quả âm tính.

Sau đó em đi lại không vững, chân mềm nên liên tục té ngã. Đến bệnh viện khám nhưng bác sĩ không tìm ra nguyên nhân, chỉ chẩn đoán em bị trào ngược dạ dày và thiếu máu lên não, cho truyền thải độc tại nhà nhưng không cải thiện. Sau đó, em tiếp tục đi châm cứu khoảng chục ngày và kết quả hai chân mềm oặt. Nửa thân dưới của em liệt hẳn, không thể nhúc nhích”, H kể.

Tại Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai, H được chẩn đoán “ngộ độc khí N2O”. Khi nhập viện, bệnh nhân không thể đi lại dù có người dìu đỡ, ăn uống mất cảm giác, cơ thể mệt mỏi, tay tê bì. Ths.BS Nguyễn Trung Nguyên - Giám đốc Trung tâm Chống độc (Bệnh viện Bạch Mai) cho biết, khi chụp cộng hưởng từ cho bệnh nhân, kết quả hình ảnh cho thấy tổn thương não và tổn thương tủy sống rất đặc trưng của các ca ngộ độc khí N2O. Những tổn thương này khiến bệnh nhân có biểu hiện rối loạn cảm giác và dẫn tới yếu cơ, liệt chi.

Hậu quả không khác nghiện ma túy

Đây không phải là trường hợp nghiện “bóng cười” hiếm gặp. Theo BS Nguyễn Trung Nguyên, tại Trung tâm Chống độc thường tiếp nhận nhiều trường hợp ngộ độc khí N2O nhập viện trong tình trạng gần như liệt hai chân.

Bệnh nhân đều là thanh niên trong độ tuổi 20-30, nữ nhiều hơn nam, thậm chí có thiếu niên 15 tuổi nhưng đã sử dụng khí N2O trong một thời gian dài. Hầu hết, những bệnh nhân này đều vào viện khi bệnh đã trở thành mạn tính, bị tổn thương não, tủy sống và dây thần kinh.

BS Nguyên cho biết, N2O là loại khí độc gây ngạt, khi sử dụng nhiều lần có thể dẫn đến tổn thương tủy sống, gây thiếu máu và giảm khả năng sinh sản, sử dụng quá nhiều dẫn đến ngộ độc nặng và tử vong.

Người sử dụng “bóng cười” có chứa khí N2O tạo cảm giác “phê”, thậm chí lơ mơ, sững sờ, bản chất chính là có biểu hiện ngộ độc cấp tính nhưng một lát sau lại tỉnh. Một người sử dụng bóng cười trong tình trạng như vậy rất dễ bị vướng vào các vấn đề phức tạp tiếp theo, như bị trộm cắp, nữ giới bị lạm dụng, ngã hoặc gây tai nạn nếu đang lái xe mà hít bóng cười.

Theo BS Nguyễn Trung Nguyên, N2O rất giống với ma túy. Thứ nhất, N2O vốn được sử dụng an toàn trong lĩnh vực y tế (gây mê) hay công nghiệp thực phẩm (chất tạo bọt), chứ không phải sử dụng vì mục đích giải trí. Thứ hai, về cơ chế tác dụng trên cơ thể, khí N2O có chung với chất ma túy heroin về các vị trí đích tác dụng trên hệ thần kinh, tâm thần.

Ở tất cả các bệnh nhân lạm dụng bóng cười trong quá trình sử dụng đều tăng dần liều lượng để đạt cảm giác “phê”, về sau mỗi lần sử dụng hết cả bình khí nén. Các đặc điểm này thực sự nguy hiểm và giống với sử dụng các ma túy.

Năm 2019, Bộ Y tế đã có văn bản đồng thuận với TP Hà Nội về việc ngưng sử dụng khí N2O trong khu vui chơi, giải trí. BS Nguyễn Trung Nguyên kiến nghị: “Bộ Y tế và Chính phủ nên sớm đưa N2O vào danh mục chất cấm sử dụng cho mục đích giải trí để có các biện pháp quản lý đồng bộ, chặt chẽ”.

Cũng theo Giám đốc Trung tâm Chống độc, cho tới nay, trong y văn chưa khẳng định có thể chữa khỏi hoàn toàn các tổn thương trên tủy sống, dây thần kinh cho các trường hợp ngộ độc do sử dụng khí N2O.

Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam mới đây đã giao Bộ Công an nghiên cứu sửa đổi giải thích từ ngữ về Chất hướng thần trong quá trình xây dựng Luật Phòng, chống ma túy (sửa đổi) để có cơ sở bổ sung khí N2O và các chất tương tự vào danh mục các chất ma túy và tiền chất trong Nghị định của Chính phủ. Đồng thời chỉ đạo các đơn vị chức năng tăng cường quản lý địa bàn, phát hiện, xử lý đối với các hành vi vi phạm pháp luật liên quan đến hoạt động kinh doanh khí N2O; đôn đốc, phối hợp với các bộ, cơ quan thực hiện các nhiệm vụ trên, tổng hợp báo cáo Thủ tướng Chính phủ trước ngày 31-12-2020.

Trần Hằng