Cần tăng cường cơ chế giám sát, chống lạm dụng chính sách phục hồi phá sản
Thảo luận về Luật Phá sản, các đại biểu nhất trí sự cần thiết phải sửa đổi nhằm khắc phục những bất cập hiện hành, nâng cao tính khả thi, minh bạch và hiệu quả trong quá trình thực thi, nhất là trong việc hoàn thiện khung pháp lý cho thủ tục phục hồi doanh nghiệp, hợp tác xã mất khả năng thanh toán.
Sáng 23/10, tiếp tục Kỳ họp thứ 10, Quốc hội thảo luận tại tổ về dự án Luật Phá sản (sửa đổi) và dự án Luật Bảo hiểm tiền gửi (sửa đổi). Thảo luận về Luật Phá sản, các đại biểu nhất trí sự cần thiết phải sửa đổi nhằm khắc phục những bất cập hiện hành, nâng cao tính khả thi, minh bạch và hiệu quả trong quá trình thực thi, nhất là trong việc hoàn thiện khung pháp lý cho thủ tục phục hồi doanh nghiệp, hợp tác xã mất khả năng thanh toán.
Phát biểu tại tổ 11, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nhất trí với đa số ý kiến của Ủy ban Kinh tế và Tài chính là "Luật Phục hồi phá sản", cho rằng, tên gọi này phù hợp với nội dung dự thảo Luật, bởi lần này nhấn mạnh đến việc phục hồi. Chủ tịch Quốc hội đánh giá, dự luật đã có những điểm mạnh, mang tính đột phá, khắc phục được hạn chế của luật cũ. Trong đó, nổi bật là dự luật đã: xây dựng thủ tục phục hồi độc lập; rút gọn các thủ tục phá sản; ứng dụng công nghệ số và hoàn thiện vai trò các bên liên quan như: quản tài viên và doanh nghiệp quản lý tài sản; cơ chế hỗ trợ của nhà nước; mở rộng phạm vi áp dụng, bao gồm phá sản cá nhân và doanh nghiệp nước ngoài.
Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn phát biểu tại phiên họp.
Tuy nhiên, Chủ tịch Quốc hội cũng đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo và Ủy ban Kinh tế và Tài chính tiếp tục rà soát những vấn đề tiềm ẩn có thể xảy ra. Một là, rủi ro lạm dụng thủ tục phục hồi. "Việc ưu tiên phục hồi độc lập có thể bị lợi dụng để kéo dài thời gian, tránh phá sản thực sự, dẫn đến thất thoát tài sản hoặc ảnh hưởng đến quyền lợi của chủ nợ. Đây là vấn đề phải quan tâm" - Chủ tịch Quốc hội lưu ý.
Vấn đề thứ 2, Chủ tịch Quốc hội cho rằng, cần rà soát tác động đến ngân sách nhà nước, việc quy định tạm ứng chi từ ngân sách có thể gây lãng phí, không kiểm soát được nguồn chặt chẽ. Do đó, cần đánh giá tác động tài chính, quy định nguồn kinh phí cụ thể theo Luật Ngân sách Nhà nước đã được Quốc hội thông qua tại Kỳ họp thứ 9.
Ba là, thẩm quyền xử lý tranh chấp, theo Chủ tịch Quốc hội, việc giao cho Tòa án giải quyết toàn bộ tranh chấp liên quan là tích cực nhưng có thể dẫn đến chồng chéo với các luật khác như Bộ luật Dân sự, Luật Trọng tài..., do vậy, phải tiếp tục rà soát để tránh mâu thuẫn.
Bốn là, thiếu quy định chi tiết về bán tài sản, dự luật mới chỉ quy định nguyên tắc và giao cho Chính phủ hướng dẫn. Chủ tịch Quốc hội cho rằng, điều này có thể gây chậm trễ trong triển khai xử lý tài sản.
Năm là, áp dụng cho doanh nghiệp nước ngoài. Việc mở rộng phạm vi là tốt, nhưng cần hướng dẫn cụ thể để tránh phức tạp hóa các thủ tục, đặc biệt là các vấn đề liên quan đến luật pháp quốc tế.
Từ những phân tích nêu trên, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đề nghị, dự luật cần tăng cường cơ chế giám sát, chống lạm dụng. Nên bổ sung quy định thời gian tối đa cho thủ tục phục hồi (ví dụ không quá 6 tháng hoặc 12 tháng), kèm theo cơ chế giám sát độc lập từ cơ quan nhà nước hoặc hội đồng chủ nợ, có thể học tập kinh nghiệm các nước về vấn đề này.
Cùng với đó, tập trung hoàn thiện quy định về tài chính, ngân sách. Cần quy định rõ ràng tiêu chí tạm ứng chi phí từ ngân sách để tránh lãng phí. Chỉ nên áp dụng cho doanh nghiệp không còn tài sản nhưng có tiềm năng phục hồi, kết hợp với cơ chế hoàn trả sau khi bán tài sản. Đồng thời, cần tích hợp các chính sách hỗ trợ khác như giảm, hoãn thuế, đảm bảo đồng bộ với các luật thuế hiện hành, đây là vấn đề hết sức quan trọng.
Đại biểu Lê Minh Nam phát biểu tại phiên thảo luận.
Chủ tịch Quốc hội cho rằng, cần tích hợp công nghệ sâu hơn. Ngoài điện tử hóa, nên quy định việc sử dụng AI hoặc Blockchain để xác minh tài sản và giao dịch, giúp minh bạch hóa việc phân phối tài sản. Có thể áp dụng hệ thống trực tuyến cho hội nghị chủ nợ "ảo" để giảm chi phí di chuyển. “Đây là vấn đề mới, đề nghị cơ quan soạn thảo, cơ quan thẩm tra cần nghiên cứu thêm” – Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh và lưu ý vấn đề hài hòa với luật pháp quốc tế. Theo đó, cần bổ sung quy định về phá sản xuyên biên giới, tham chiếu các công ước quốc tế; đồng thời, tránh chồng chéo với Luật Doanh nghiệp 2020 và Bộ luật Dân sự năm 2015.
Góp ý về nội dung thủ tục phục hồi phá sản, đại biểu Nguyễn Văn Quân (Cần Thơ) nêu ý kiến, đây là một điểm mới của dự thảo luật, là thay đổi quan trọng so với luật hiện hành nhằm tạo cơ hội cho doanh nghiệp, hợp tác xã đang khó khăn về tài chính có thể tái cơ cấu, duy trì hoạt động sản xuất kinh doanh trước khi phải chấm dứt hoạt động sản xuất kinh doanh.
Đại biểu Nguyễn Văn Quân phát biểu tại phiên họp.
Đại biểu Lê Minh Nam (Cần Thơ) cũng cho rằng, thủ tục phục hồi là chính sách thể hiện tính nhân văn và linh hoạt của Luật Phá sản nhằm đảm bảo hài hòa lợi ích giữa doanh nghiệp, chủ nợ, người lao động và nền kinh tế. "Cho nên, việc cần có thủ tục phục hồi là rất là cần thiết và cũng phải quy định tại Luật thật rõ ràng để tổ chức thực hiện trong thời gian tới" – đại biểu nói và cho biết, tính khả thi của thủ tục phục hồi còn hạn chế bởi khi doanh nghiệp đến tình trạng "bị dọa phá sản" thì thường đã rơi vào mất thanh khoản nghiêm trọng, "vận hết các chiêu" để chống đỡ. Thêm vào đó, thông tin tài chính của các đơn vị này thường cũng không tạo được niềm tin về tính minh bạch nữa. Do đó, "để triển khai thủ tục phục hồi hiệu quả đòi hỏi phải có những quy định thật đầy đủ, chặt chẽ" – đại biểu nêu.
