CẦN THIẾT BAN HÀNH KẾ HOẠCH CƠ CẤU LẠI NỀN KINH TẾ GIAI ĐOẠN 2021 – 2025, ÁP DỤNG MÔ HÌNH KINH TẾ PHÙ HỢP ĐỂ TẠO ĐỘNG LỰC TĂNG TRƯỞNG

Toàn cảnh Phiên họp

Cần nhìn nhận cơ cấu lại nền kinh tế gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng

Thảo luận tại Phiên họp về dự kiến Kế hoạch cơ cấu lại nền kinh tế giai đoạn 2021-2025, đa số ý kiến các đại biểu cho rằng sự cần thiết ban hành Kế hoạch cơ cấu lại nền kinh tế giai đoạn 2021 – 2025, áp dụng mô hình kinh tế phù hợp, mô hình kinh tế tuần hoàn, kinh tế xanh để tạo động lực tăng trưởng.

Theo các đại biểu phân tích, quá trình triển khai Kế hoạch cơ cấu lại nền kinh tế giai đoạn 2016 - 2020 theo Nghị quyết số 24/2016/QH14 ngày 08/11/2016 của Quốc hội đã được thực hiện một cách đúng hướng, bài bản, đạt được nhiều kết quả tích cực, quan trọng, hoàn thành 17/22 mục tiêu, đạt 77,3% tổng số mục tiêu đề ra tại Kế hoạch. Tuy nhiên vẫn còn 05/22 mục tiêu chưa hoàn thành, đều là những mục tiêu quan trọng liên quan đến khu vực công như cơ cấu lại doanh nghiệp nhà nước, cơ cấu lại đầu tư công, phát triển doanh nghiệp và đào tạo lao động. Qua quá trình thực hiện Kế hoạch cơ cấu lại nền kinh tế giai đoạn 2016 – 2020 cũng bộc lộ nhiều hạn chế, yếu kém cần rút kinh nghiệm.

Đại biểu Trần Hữu Hậu- Đoàn ĐBQH tỉnh Tây Ninh và một số đại biểu cũng nêu rõ, bên cạnh những hạn chế, yếu kém trong thực hiện Kế hoạch cơ cấu lại nền kinh tế giai đoạn 2016 - 2020, một số vấn đề mới cần được nghiên cứu, bổ sung trong thời gian tới như lấy liên kết vùng, phát triển đô thị, kinh tế đô thị làm trọng điểm, lấy xác định các ngành, sản phẩm, lĩnh vực có hiệu quả cao, đóng góp lớn và sức lan tỏa rộng trong nền kinh tế, nhất là các ngành dựa trên công nghệ và tri thức tiên tiến làm khâu đột phá, cơ cấu lại nền kinh tế gắn với tích cực và chủ động hội nhập quốc tế; tăng trưởng dựa vào tăng cường năng lực cạnh tranh quốc gia, không ngừng cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh nhằm khai thác hiệu quả tiềm năng của thị trường trong nước và thị trường quốc tế; đẩy mạnh huy động nguồn lực xã hội nhất là từ khu vực kinh tế tư nhân, tăng trưởng bao trùm, phát huy vai trò của văn hóa, không để ai bị bỏ lại phía sau.

Nhấn mạnh sự cần thiết ban hành Kế hoạch cơ cấu lại nền kinh tế giai đoạn 2021 – 2025, đại biểu Đào Hồng Vận- Đoàn ĐBQH tỉnh Hưng Yên và một số đại biểu cho biết, cần nhìn nhận cơ cấu lại nền kinh tế gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng và chuyển đổi phương thức phát triển kinh tế là quá trình thường xuyên, liên tục phục vụ cho mục tiêu phát triển phù hợp trong từng thời kỳ. Một cơ cấu kinh tế hợp lý, hiệu quả, một mô hình tăng trưởng năng động, bền vững cần một quá trình tích lũy những nhân tố tăng trưởng mới, tạo lập vững chắc các nền tảng về thể chế, khoa học, công nghệ và nguồn nhân lực chất lượng cao, đồng thời phải giải quyết tốt các vấn đề xã hội, bảo vệ môi trường, đặc biệt là vấn đề việc làm, xóa đói giảm nghèo, vấn đề nông thôn - nông nghiệp - nông dân, bảo đảm an sinh xã hội, phúc lợi xã hội, trật tự và an toàn xã hội.

Ngoài ra, có ý kiến đại biểu cho rằng, trước những biến động to lớn trong nền kinh tế thế giới sau cuộc khủng hoảng tài chính và suy thoái kinh tế toàn cầu năm 2008 và đến nay, dịch COVID-19 đang diễn ra phức tạp, không thể dự đoán trước và được đánh giá là cuộc khủng hoảng y tế, kinh tế, đan xen những cơ hội nhưng cũng phát sinh nhiều thách thức, khó khăn mới, đòi hỏi phải tiếp tục chuyển đổi phương thức phát triển, xây dựng mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp phù hợp đối với những nội dung ưu tiên cần tập trung nguồn lực để thực hiện cơ cấu lại nền kinh tế nhằm khắc phục hạn chế, yếu kém, đạt hiệu quả cao hơn và tạo sự chuyển biến tích cực trong đổi mới mô hình tăng trưởng, nâng cao chất lượng, hiệu quả và sức cạnh tranh của nền kinh tế trong giai đoạn mới.

Đại biểu Đào Hồng Vận- Đoàn ĐBQH tỉnh Hưng Yên phát biểu từ điểm cầu Hưng Yên

Làm rõ nguyên nhân chủ quan của 05 mục tiêu chưa hoàn thành

Tại Phiên thảo luận, đại biểu Bùi Văn Nghiêm- Đoàn ĐBQH tỉnh Vĩnh Long và các đại biểu chỉ ra rằng, bên cạnh những kết quả đạt được, có 05/22 mục tiêu không hoàn thành. Việc không hoàn thành 05/22 mục tiêu, chiếm 22,7% tổng số mục tiêu đề ra cần phải được đánh giá làm rõ nguyên nhân chủ quan và nguyên nhân khách quan, nhất là nguyên nhân chủ quan, bởi đây đều là những mục tiêu quan trọng liên quan đến khu vực công như cơ cấu lại doanh nghiệp nhà nước, cơ cấu lại đầu tư công, phát triển doanh nghiệp và đào tạo lao động. Các đại biểu đề nghị Chính phủ làm rõ tác động của việc không hoàn thành các mục tiêu này ảnh hưởng đến kết quả thực hiện cơ cấu lại nền kinh tế giai đoạn 2016 - 2020 và việc xác định các mục tiêu trong Kế hoạch cơ cấu lại nền kinh tế giai đoạn 2021 - 2025.

Một số đại biểu phân tích, giai đoạn 2016-2020 vừa qua, cơ cấu lại đầu tư công chưa đáp ứng yêu cầu, tiến độ giải ngân vốn đầu tư công chậm, hiệu quả đầu tư công chưa cao, chưa phát huy được vai trò dẫn dắt của đầu tư công. Cơ cấu lại các tổ chức tín dụng, nhất là các ngân hàng thương mại yếu kém còn chậm, chi phí vốn còn cao. Sắp xếp lại, cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước tại doanh nghiệp nhà nước còn chậm tiến độ, đạt tỷ lệ thấp so với kế hoạch; hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp nhà nước chưa tương xứng với nguồn lực được giao; một số dự án đầu tư kém hiệu quả, thua lỗ kéo dài chậm được xử lý dứt điểm. Công tác đổi mới hệ thống tổ chức các đơn vị sự nghiệp công lập chuyển biến chậm. Kinh tế tư nhân chưa đáp ứng được vai trò là một động lực quan trọng của nền kinh tế. Tổ chức kinh tế tập thể, hợp tác xã phần lớn có quy mô nhỏ, năng lực nội tại còn yếu.

Bên cạnh đó, hiệu quả, tính bền vững và khả năng thích ứng của nền kinh tế chưa cao. Khả năng tự chủ của nền kinh tế chịu ảnh hưởng mạnh từ hoạt động sản xuất, kinh doanh ở khu vực có vốn đầu tư nước ngoài và một số thị trường lớn. Động lực của tăng trưởng là xuất khẩu hàng hóa nhưng còn phụ thuộc lớn vào xuất khẩu từ khu vực doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI). Mục tiêu phát triển công nghiệp hỗ trợ, thu hút công nghệ cao, công nghệ nguồn và chuyển giao công nghệ thông qua thu hút FDI chưa đạt kết quả mong muốn. Đồng thời, việc ban hành và triển khai các quy hoạch trong hệ thống quy hoạch quốc gia theo quy định tại Luật Quy hoạch còn chậm; thể chế liên kết vùng chưa đầy đủ, triển khai không hiệu quả. Việc kết nối giao thông giữa các tỉnh trong vùng vẫn còn khó khăn. Khoảng cách phát triển giữa các vùng, miền còn lớn. Thiếu cân đối trong phát triển hạ tầng, đặc biệt là giao thông, mới tập trung chủ yếu vào đường bộ, chưa quan tâm đúng mức đến đường sắt, đường thủy; kết nối còn hạn chế là nguyên nhân quan trọng làm gia tăng chi phí vận tải logistics.

Từ những phân tích trên, các đại biểu đề nghị chỉ rõ nguyên nhân đối với hạn chế, yếu kém của từng nội dung cụ thể, trong đó cần đi sâu phân tích, đánh giá cụ thể hơn nguyên nhân chủ quan quản trị, điều hành; nguyên nhân do dịch COVID-19 diễn biến phức tạp, khó lường và bổ sung nguyên nhân khách quan như: nhiều vấn đề quan trọng trong cơ cấu lại nền kinh tế gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng là những vấn đề phức tạp, đòi hỏi thực hiện trong dài hạn…

Đại biểu Bùi Văn Nghiêm- Đoàn ĐBQH tỉnh Vĩnh Long phát biểu từ điểm cầu Vĩnh Long

Tận dụng lợi thế về phát triển liên kết kinh tế vùng để nâng cao sức cạnh tranh

Phát biểu thảo luận, Đại biểu Nguyễn Văn Cảnh – Đoàn ĐBQH tỉnh Bình Định, cho biết, liên kết kinh tế vùng là để tận dụng lợi thế so sánh của mỗi địa phương, nhằm tạo ra tính canh tranh cao hơn về kinh tế trong vùng. Theo đại biểu, thời gian qua, vẫn tồn tại tình trạng mỗi tỉnh thành đều muốn địa phương của mình được đầu tư đa ngành, đa lĩnh vực, nên nguồn lực đầu tư dàn trải, trùng lắp giữa các địa phương lân cận, dẫn đến đầu tư công kém hiệu quả. Nhằm đẩy nhanh quá trình liên kết vùng giữa các địa phương, đại biểu đề nghị trung ương cần có chính sách ưu tiên đầu tư cho các địa phương có liên kết vùng với nhau, qua đó mang lại hiệu quả cao trong liên kết vùng, tạo tiền đề để các địa phương phối hợp với nhau trong các lĩnh vực có lợi thế so sánh, tránh đầu tư dàn trải làm giảm hiệu quả nguồn lực của trung ương. Ngoài ra, đại biểu đề nghị khoản 4, Điều 3 của Nghị quyết, cụm từ “tăng cường liên kết vùng” cần được viết lại thành “chính sách ưu tiên đầu tư công cho liên kết vùng”.

Bên cạnh đó, với các địa phương chưa liên kết cao, đại biểu đề nghị trung ương xem xét, hỗ trợ ngân sách dựa trên hiệu quả của từng lĩnh vực có lợi thế như du lịch, nông nghiệp, giáo dục, y tế…; đồng thời hàng năm trung ương sẽ tiến hành đánh giá để ưu tiên hỗ trợ ngân sách đầu tư phát triển cho đúng lĩnh vực mà địa phương phát huy được hiệu quả kinh tế cao. Địa phương đầu tư kém hiệu quả trên nhiều lĩnh vực sẽ nhận hỗ trợ cho các chính sách về an sinh xã hội.

Từ điểm cầu An Giang, đại biểu Chau Chắc- Đoàn ĐBQH tỉnh An Giang và một số đại biểu chỉ ra rằng, trên thực tế sự liên kết phát triển kinh tế vùng rất hạn chế và còn yếu kém, chưa có sự gắn kết giữa các địa phương và trong đầu tư chủ yếu chú trọng vùng lõi là các trung tâm, thành phố lớn mà bỏ qua các địa phương lân cận đóng vai trò là vệ tinh, bổ trợ cung cấp nguồn tài nguyên, nguồn nguyên liệu cho vùng trung tâm. Do đó, đại biểu đề nghị cần đánh giá đúng những tồn tại liên kết vùng trong phát triển kinh tế trong những năm vừa qua, đưa ra giải pháp căn cơ, nhằm phát huy sức mạnh tổng hợp của liên kết vùng.

Cùng quan tâm về nội dung này, đại biểu Trần Hoàng Ngân- Đoàn ĐBQH Tp. Hồ Chí Minh, đề nghị ưu tiên phân bổ vốn đầu tư cho liên kết vùng, liên kết ngành. Đại biểu chỉ ra rằng, cần làm rõ hơn về quyền lợi và trách nhiệm của các đơn vị tham gia liên kết vùng; Chính phủ cần sớm hoàn thiện thể chế cơ chế để thực hiện liên kết vùng một cách hiệu quả.

Ngoài ra, tại Phiên thảo luận, các đại biểu cũng phân tích, cho ý kiến về quan điểm và mục tiêu tổng quát; mục tiêu, chỉ tiêu cụ thể; nhiệm vụ, giải pháp cơ cấu lại nền kinh tế giai đoạn 2021 – 2025; nguồn lực và phương thức huy động, tổ chức thực hiện…/.

Hồ Hương- Minh Thành