Canada và Saudi Arabia khôi phục quan hệ ngoại giao sau 5 năm rạn nứt

Thái tử Saudi Arabia Mohammed bin Salman (trái) và Thủ tướng Canada Justin Trudeau (phải). Ảnh: Reuters

Reuters dẫn các tuyên bố riêng của Canada và Saudi Arabia cho biết, hai nước nhất trí sẽ “khôi phục mức độ quan hệ ngoại giao” như trước đây. Trong đó, Canada nhấn mạnh “sự tôn trọng lẫn nhau và lợi ích chung” chính là động lực cho mối quan hệ được nhen nhóm của hai bên.

Hai nước cũng sẽ bổ nhiệm đại sứ mới. Saudi Arabia chưa công bố lựa chọn của mình, trong khi Canada thông báo sẽ bổ nhiệm ông Jean-Philippe Linteau – một quan chức lâu năm của Bộ Ngoại giao và Thương mại quốc tế.

Quyết định hàn gắn quan hệ đã xuất phát kể từ sau các cuộc thảo luận giữa Thủ tướng Canada Justin Trudeau và Thái tử Saudi Arabia Mohammed bin Salman bên lề Hội nghị cấp cao Diễn đàn Hợp tác Kinh tế châu Á – Thái Bình Dương (APEC) tại Bangkok, Thái Lan hồi tháng 11/2022.

Theo CNN, quan hệ Canada – Saudi Arabia xuống dốc vào năm 2018, sau khi các quan chức ở Ottawa cáo buộc vương quốc Hồi giáo vi phạm nhân quyền và yêu cầu Riyadh trả tự do cho các nhà hoạt động vì quyền phụ nữ.

Tuy nhiên, Saudi Arabia cho rằng Canada đang can thiệp vào công việc nội bộ của nước này, cáo buộc đây là “vi phạm nghiêm trọng nguyên tắc chủ quyền”. Riyadh đã phản ứng bằng cách đóng băng cách thỏa thuận thương mại và đầu tư mới giữa hai nước, cấm các đình chỉ các chuyến bay đến Canada, trục xuất Đại sứ Canada Dennis Horak cũng như triệu hồi đại sứ của mình.

Trong thời gian gần đây, Saudi Arabia đã nổi lên trên trường quốc tế với một loạt các quan hệ hợp tác. Hồi tháng 3 năm nay, nước này và Iran thông báo bình thường hóa quan hệ và mở lại cơ quan ngoại giao trên lãnh thổ của nhau sau các cuộc thỏa thuận được thúc đẩy bởi Trung Quốc.

Theo dữ liệu chính thức của Canada, Saudi Arabia là thị trường xuất khẩu lớn nhất của nước này trong khu vực vào năm 2021, đạt 1,65 tỷ USD; nhập khẩu đạt 2,4 tỷ USD. Hầu hết hàng nhập khẩu của Canada là dầu mỏ và hóa dầu. Trong khi đó, 80% hàng xuất khẩu sang Saudi Arabia là thiết bị vận tải.

Việc bình thường hóa quan hệ ngoại giao diễn ra trong bối cảnh Saudi Arabia gần đây ưu tiên tăng trưởng kinh tế trong nước - điều này đòi hỏi sự ổn định khu vực để thành công. Nền kinh tế trị giá 1 nghìn tỷ USD đang tìm cách thoát khỏi danh tiếng truyền thống là một quốc gia dầu mỏ và hướng tới mục tiêu trở thành một trong những nền kinh tế dẫn đầu thế giới và trung tâm kinh doanh và du lịch quan trọng của khu vực.

Hồi tháng 3 năm nay, Saudi Arabia và Iran thông báo bình thường hóa quan hệ và mở lại cơ quan ngoại giao trên lãnh thổ của nhau sau các cuộc thỏa thuận được thúc đẩy bởi Trung Quốc.

Trong tháng này, Saudi Arabia đã khôi phục quan hệ ngoại giao với Syria, sau hơn một thập kỷ Riyadh rút đại diện về nước trong cuộc nội chiến Syria. Nước này cũng chào đón Tổng thống Syria Bashar al-Assad trở lại Hội nghị Thượng đỉnh Liên đoàn Ả Rập hôm 19/5 tại thành phố Jeddah.

Đỗ Thảo