Căng thẳng bán đảo Triều Tiên tăng nhiệt đáng ngại

Tình hình bán đảo Triều Tiên ghi nhận căng thẳng gia tăng trong những ngày gần đây, xoay quanh vụ phóng tên lửa của Triều Tiên, các cuộc tập trận chung Hàn-Mỹ và các tuyên bố chỉ trích lẫn nhau từ các bên liên quan.

Diễn biến khó lường

Ngày 7-11, khi Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân Hàn Quốc (JCS) thông tin rằng Triều Tiên đã phóng một tên lửa đạn đạo tầm ngắn (SRBM) từ khu vực Daegwan, tỉnh Bắc Pyongan, về phía biển Nhật Bản, theo tờ The Korea Times. Phía Tokyo cũng ghi nhận vụ phóng.

Phản ứng trước vụ phóng, Bộ Quốc phòng Hàn Quốc và đảng Dân chủ cầm quyền Hàn Quốc đã lên án mạnh mẽ, kêu gọi Bình Nhưỡng ngừng các hành động có thể làm gia tăng căng thẳng. Seoul cũng bày tỏ lấy làm tiếc trước việc Bình Nhưỡng chỉ trích cuộc tập trận chung thường niên và hội nghị song phương giữa Hàn Quốc và Mỹ.

Người dân Seoul theo dõi bản tin truyền hình về vụ được cho là Triều Tiên phóng tên lửa đạn đạo hướng về phía biển Nhật Bản hôm 7-11. Ảnh: AFP-JIJI

Bộ Tư lệnh Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương của Mỹ cũng ra tuyên bố về vụ phóng.

“Chúng tôi đã nắm được thông tin vụ phóng tên lửa và đang phối hợp chặt chẽ với các đồng minh, đối tác. Dù đánh giá rằng sự kiện này không gây ra mối đe dọa trực tiếp nào đối với lãnh thổ, nhân sự của Mỹ hay các đồng minh, vụ phóng cho thấy rõ tác động gây mất ổn định từ các hành động của Triều Tiên. Mỹ vẫn duy trì sẵn sàng bảo vệ lãnh thổ và đồng minh trong khu vực” - tuyên bố nêu.

Về phần mình, Triều Tiên chưa bình luận chính thức về vụ phóng tên lửa.

Cũng trong ngày 7-11, Bộ trưởng Quốc phòng Triều Tiên No Kwang-chol lên án cuộc tập trận không quân chung Mỹ-Hàn Freedom Flag (từ ngày 3 đến 7-11) và cáo buộc Washington có hành động thù địch với Bình Nhưỡng, theo hãng thông tấn KCNA.

Bộ trưởng No nói rằng sự xuất hiện của nhóm tác chiến tàu sân bay hạt nhân siêu lớn George Washington thuộc Hạm đội 7 của Mỹ "báo hiệu một bước vượt mức nghiêm trọng", nhấn mạnh rằng điều này tiếp tục đẩy căng thẳng trên bán đảo Triều Tiên lên cao hơn.

Các động thái này diễn ra trong bối cảnh việc hợp tác quân sự Mỹ-Hàn được thắt chặt. Hồi 3-11, Bộ trưởng Quốc phòng Hàn Quốc Ahn Gyu-back và người đồng cấp Mỹ Pete Hegseth đã cùng đến thăm khu phi quân sự liên Triều (DMZ).

Giới quan sát đánh giá rằng chuyến thăm này mang thông điệp hòa bình, thể hiện mong muốn chính quyền Washington và Seoul tạo cơ hội mới cho đối thoại với Bình Nhưỡng. Tuy nhiên về phía Triều Tiên, Bộ trưởng No coi là chuyến thăm DMZ nói trên có mục đích “kích động tâm lý hiếu chiến”.

Căng thẳng cũng gia tăng trên mặt trận ngoại giao. Một ngày trước tuyên bố của Bộ trưởng No, Bình Nhưỡng đã chỉ trích các biện pháp trừng phạt mới mà Mỹ áp đặt lên các cá nhân Triều Tiên. Ông Kim Un-chol, Thứ trưởng Ngoại giao Triều Tiên phụ trách các vấn đề với Mỹ, gọi đây là "lập trường thù địch" và tuyên bố Triều Tiên sẽ "có biện pháp đáp trả thích đáng".

Giới quan sát cho rằng các động thái của Triều Tiên có thể nhằm đáp trả sự hợp tác quân sự ngày càng chặt chẽ giữa Hàn Quốc và Mỹ. Bộ trưởng No cũng tuyên bố sẽ "thể hiện hành động tấn công mạnh mẽ hơn" trên nguyên tắc "bảo vệ hòa bình bằng sức mạnh áp đảo".

Bộ trưởng Quốc phòng Hàn Quốc Ahn Gyu-back (phải) và Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Pete Hegseth dự họp báo sau Hội nghị Tham vấn An ninh lần thứ 57 tại Seoul ngày 4-11. Ảnh: YONHAP

Khả năng đối thoại liên Triều ra sao?

Trong bối cảnh căng thẳng trên bán đảo Triều Tiên gia tăng, dư luận đang dõi theo liệu mối quan tâm của người đứng đầu Nhà Trắng về việc gặp nhà lãnh đạo Triều Tiên có thể dẫn tới bước tiến nào hay không.

Theo giới quan sát, từ khi ông Trump bày tỏ mong muốn khôi phục đối thoại với nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un, Bình Nhưỡng dường như đã tiết chế hơn trong các tuyên bố gay gắt nhắm vào Washington.

Tuy nhiên, Triều Tiên nhiều lần khẳng định vũ khí hạt nhân của nước này “không còn là chủ đề để đàm phán” với Mỹ, khiến khả năng ông Trump thuyết phục ông Kim trở lại bàn đàm phán nhằm hạ nhiệt căng thẳng trở nên mờ mịt.

Nhà báo Mitch Shin của The Diplomat nhận định rằng khả năng ông Kim chấp nhận lời kêu gọi đối thoại từ ông Trump và ông Lee là rất thấp, trừ khi Washington đưa ra nhượng bộ hấp dẫn như dỡ bỏ một phần lệnh trừng phạt hoặc chuyển hướng chính sách từ “phi hạt nhân hóa” sang “kiểm soát vũ khí”.

Trong trường hợp đó, Seoul nhiều khả năng chỉ đóng vai trò đứng ngoài cuộc nếu ông Trump vẫn duy trì cách tiếp cận đối thoại trực tiếp với Bình Nhưỡng trong việc giải quyết vấn đề hạt nhân Triều Tiên.

Khi Bình Nhưỡng coi Seoul là bên không có quyền dỡ bỏ trừng phạt, Tổng thống Lee sẽ đối mặt thách thức lớn trong việc khôi phục đối thoại liên Triều, dù ông muốn áp dụng đường lối mềm mỏng với Triều Tiên.

Tổng thống Mỹ Donald Trump (trái) và nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un tại làng biên giới Bàn Môn Điếm trong khu phi quân sự liên Triều (DMZ) năm 2019. Ảnh: Erin Schaff/The New York Times

Khác với người tiền nhiệm theo đường lối tự do Moon Jae-in - người từng khởi xướng tiến trình hòa bình sau Thế vận hội Mùa đông PyeongChang 2018, ông Lee có lẽ sẽ không còn lựa chọn nào khác ngoài việc dựa vào Tổng thống Trump cho bất kỳ nỗ lực ngoại giao nào với Bình Nhưỡng.

Ngoài ra, hôm 8-11, Bộ trưởng Thống nhất Hàn Quốc Chung Dong-young cho rằng việc điều chỉnh tập trận chung Mỹ-Hàn là “không thể tránh khỏi” nếu muốn tổ chức thượng đỉnh Trump-Kim vào đầu năm sau, tạo điều kiện nối lại quan hệ liên Triều, hãng thông tấn Yonhap đưa tin.

Ông Chung bày tỏ tiếc nuối khi hai nhà lãnh đạo Mỹ-Triều không gặp nhau bên lề Hội nghị Cấp cao Diễn đàn Kinh tế Châu Á-Thái Bình Dương (APEC) tại Hàn Quốc ngày 31-10 và 1-11, cho rằng “có vẻ như Bình Nhưỡng đã tính toán sai lầm”.

Ông Chung cho rằng thời điểm quanh chuyến thăm Bắc Kinh của ông Trump vào tháng 4 tới sẽ là “giai đoạn mang tính quyết định”, đồng thời kêu gọi chính phủ Hàn Quốc nỗ lực trong 5 tháng tới nhằm thúc đẩy khả năng diễn ra hội nghị thượng đỉnh Mỹ - Triều.

DƯƠNG KHANG