Căng thẳng Mỹ – Nam Phi thách thức uy tín G20

Từ khi trở lại Nhà Trắng hồi tháng 1, Tổng thống Mỹ Donald Trump đưa ra các chỉ trích đối với chính phủ Nam Phi và từ chối tham dự hội nghị thượng đỉnh G20 diễn ra tại Nam Phi vào tuần trước. Gần đây, Nhà Trắng cho rằng Nam Phi “lợi dụng” vai trò chủ tịch G20 trong năm nay để thúc đẩy các lập trường đi ngược lại lợi ích của Mỹ. Ngày 25/11, Tổng thống Mỹ Donald Trump cho biết, Nam Phi “từ chối bàn giao chức Chủ tịch G20 cho đại diện cấp cao của Đại sứ quán Mỹ tại lễ bế mạc hội nghị thượng đỉnh G20 và vì thế sẽ không nhận được lời mời tham dự G20 năm 2026 tại Florida.

Nam Phi phủ nhận các cáo buộc từ phía Mỹ. Theo phía Nam Phi, những tuyên bố này là "đáng tiếc" và là một hành động "trừng phạt". Nam Phi khẳng định phía Mỹ không cử phái đoàn tham dự hội nghị, vì vậy hồ sơ và tài liệu Chủ tịch G20 đã được bàn giao cho một quan chức của Đại sứ quán Mỹ tại trụ sở Bộ Ngoại giao Nam Phi.

Hội nghị thượng đỉnh G20 năm 2025. Ảnh minh họa: Reuters

Những căng thẳng ngoại giao giữa Mỹ và Nam Phi đang phủ bóng lên các cuộc đàm phán trong thời gian tới của G20. Nhà phân tích chính trị Kagiso Pooe lý giải: “Nam Phi vẫn là một phần của bộ ba, gồm Nam Phi là nước chủ nhà trước đây, Mỹ là nước chủ nhà mới, và sau đó, nước chủ nhà năm tới, năm 2027, là Vương quốc Anh. Vì vậy Nam Phi vẫn đóng một vai trò nhất định trong đó".

Theo các nhà quan sát, nếu Nam Phi không tham dự Hội nghị thượng đỉnh G20 năm 2026, tác động đến G20 sẽ khá đáng kể. Là thành viên duy nhất đại diện cho châu Phi, sự vắng mặt của Nam Phi sẽ khiến tiếng nói của châu lục này trong các vấn đề toàn cầu, như biến đổi khí hậu, phát triển bền vững và tài chính cho các nước đang phát triển, bị hạn chế. Đồng thời, việc loại bỏ một thành viên sáng lập cũng có thể làm giảm uy tín và tính toàn diện của G20 trong hợp tác đa phương. Ngoài ra, các nước khác trong G20 có thể phản đối quyết định của Mỹ, tạo ra căng thẳng ngoại giao, làm gián đoạn các nhóm công tác và kế hoạch dài hạn.

Dù nhiều thành viên G20 bày tỏ ủng hộ Nam Phi, các nhà phân tích cho biết, G20 khó có thể ngăn chính quyền Mỹ từ chối cấp thị thực cho Tổng thống Cyril Ramaphosa và phái đoàn Nam Phi nhập cảnh Mỹ. Trước những tác động tiềm tàng đến G20, Thủ tướng Đức Friedrich Merz ngày 27/11 cho biết sẽ thúc giục Tổng thống Mỹ Donald Trump mời Nam Phi tham dự hội nghị thượng đỉnh G20 vào năm tới.

Ông Merz nói: “Tôi lấy làm tiếc vì đại diện của Mỹ đã không có mặt tại Nam Phi cuối tuần trước. Chính phủ Mỹ đang từ bỏ ảnh hưởng một cách không cần thiết, bao gồm cả ảnh hưởng ở một khu vực đang ngày càng trở nên quan trọng trên thế giới. Tôi sẽ cố gắng thuyết phục Tổng thống Mỹ rằng việc mời tất cả các thành viên G20 đến Mỹ khi Mỹ tổ chức hội nghị G20 là một điều tốt. Vì G20 là một trong những thể chế đa phương quan trọng nhất mà chúng ta vẫn còn trên thế giới".

Căng thẳng ngoại giao hiện nay càng làm trầm trọng thêm các cuộc đàm phán thương mại Mỹ – Nam Phi, vốn đã bị ảnh hưởng sau khi Mỹ áp thuế 30% đối với hàng hóa Nam Phi hồi tháng 8. Tháng 2 năm nay, Tổng thống Donald Trump cũng đã ký sắc lệnh cắt giảm viện trợ tài chính cho Nam Phi, phần lớn dành cho chương trình chống HIV/AIDS. Trong tuyên bố mới nhất, ông Trump cho biết Mỹ sẽ chấm dứt “mọi khoản chi trả và trợ cấp” cho Nam Phi.

Thiều Dương/VOV1 (tổng hợp)