Căng thẳng Mỹ-Trung Quốc: Một 'cánh cửa' mới đã thực sự mở?
Vòng đàm phán mới nhất, được tổ chức tại London (Anh) đã nhấn mạnh vai trò ngày càng quan trọng của các biện pháp kiểm soát xuất khẩu trong cuộc chiến thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc - hai nền kinh tế lớn nhất thế giới.
Mỹ và Trung Quốc đạt được thỏa thuận khung then chốt sau 2 ngày đàm phán. (Nguồn: Taylor's University)
Ngày 10/6 (giờ địa phương), sau 2 ngày đàm phán, Mỹ và Trung Quốc đạt được thỏa thuận khung then chốt, mở ra triển vọng mới trong việc giải quyết các bất đồng thương mại giữa hai nền kinh tế hàng đầu thế giới.
Điểm đột phá quan trọng của cuộc đàm phán là sự đồng thuận về khuôn khổ thực thi các thỏa thuận đã đạt được giữa lãnh đạo hai nước trong cuộc điện đàm ngày 5/6 và tại cuộc gặp ở Geneva (Thụy Sỹ) trước đó.
Tăng cường củng cố lòng tin
Một trong những nội dung quan trọng của thỏa thuận lần này liên quan việc Trung Quốc hạn chế xuất khẩu đất hiếm sang Mỹ - nguồn nguyên liệu chiến lược cho ngành công nghệ cao. Và thỏa thuận khung được kỳ vọng sẽ tháo gỡ các nút thắt trong quan hệ thương mại song phương, đặc biệt là trong những vấn đề này.
Theo Bộ trưởng Thương mại Mỹ Howard Lutnick, những vấn đề nói trên là “một phần cơ bản” của khuôn khổ và Washington kỳ vọng, vấn đề “sẽ được giải quyết trong quá trình thực hiện”.
Ông cũng tiết lộ, những biện pháp hạn chế gần đây của nền kinh tế lớn nhất thế giới đối với việc bán công nghệ tiên tiến cho đất nước tỷ dân có thể sẽ được dỡ bỏ, nếu Trung Quốc tái khôi phục xuất khẩu đất hiếm.
Về phía Trung Quốc, Thứ trưởng Thương mại Lý Thành Cương tỏ ra khá thận trọng khi chỉ thông tin về kết quả đàm phán, mà không nêu chi tiết, cũng như kỳ vọng của nước này.
Ông nhấn mạnh: “Hai bên về nguyên tắc đã đạt được khuôn khổ thực thi các đồng thuận đạt được giữa hai nguyên thủ trong cuộc điện đàm ngày 5/ 6 và tại cuộc gặp ở Geneva. Hai bên sẽ báo cáo tiến trình đàm phán và khung thực thi lên lãnh đạo cấp cao của mỗi nước.
Kết quả của các cuộc đàm phán có lợi cho việc tiến thêm một bước trong việc tăng cường lòng tin giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới".
Đất hiếm không phải điểm nghẽn duy nhất
Trong những năm gần đây, Washington đã tăng cường nỗ lực hạn chế quyền tiếp cận của Bắc Kinh đối với các công nghệ liên quan đến chip, nhằm ngăn chặn đất nước tỷ dân sử dụng các sáng kiến của Mỹ để củng cố năng lực quân sự và trí tuệ nhân tạo (AI) của mình.
Trong nhiệm kỳ đầu tiên, Tổng thống Trump đã áp đặt các hạn chế bán chip đối với các công ty Trung Quốc như Huawei.
Vào năm 2022, Tổng thống Joe Biden cũng đã tăng cường các nỗ lực này khi hạn chế việc bán chất bán dẫn tiên tiến cho Bắc Kinh vì lo ngại chúng có thể cung cấp năng lượng cho quân đội của nước này.
Các biện pháp kiểm soát sau đó đã được mở rộng, bao gồm các hạn chế đối với việc bán thiết bị sản xuất chip, chip nhớ băng thông cao... nhằm hạn chế sự tiến bộ về công nghệ của Trung Quốc.
Những hạn chế ngày càng gia tăng đã gây áp lực nặng nề lên các lĩnh vực chiến lược của Trung Quốc mà Chủ tịch Tập Cận Bình ưu tiên, bao gồm chất bán dẫn và AI.
Nhưng trong những năm gần đây, Huawei đã nổi lên trở lại như một "nhà vô địch quốc gia" khi có những tiến bộ đáng kể trong các lĩnh vực như bán dẫn, xe điện và AI. Các hạn chế ban đầu của Mỹ đã làm tê liệt hoạt động kinh doanh điện thoại thông minh của Huawei nhưng sau đó, công ty đã bứt phá đáng kinh ngạc vào năm 2023, với một chiếc điện thoại được trang bị chip tiên tiến.
Chuyên gia Marina Yue Zhang từ The Diplomat nhận định, cuộc cạnh tranh AI giữa Mỹ và Trung Quốc đã chuyển sang giai đoạn mới, phức tạp và nguy hiểm hơn. Sự bứt phá của Huawei thể hiện lo ngại ngày càng tăng về khả năng đất nước tỷ dân xây dựng "một hệ sinh thái AI tự chủ".
Trong khi đó, thỏa thuận khung phản ánh cam kết chung của hai nước nhằm hạ nhiệt căng thẳng và tiếp tục đối thoại. Nhưng chưa có gì đảm bảo rằng, các thỏa thuận cụ thể hay đột phá thực chất về các lĩnh vực chủ chốt sẽ được "mở khóa".
