Canh bạc thế kỷ: Google và Fidelity đang ngồi trên 'mỏ vàng' trăm tỉ USD tại SpaceX?

Trong lịch sử đầu tư mạo hiểm tại Thung lũng Silicon, hiếm có thương vụ nào mang lại tỉ suất sinh lời chấn động và tác động sâu rộng đến cấu trúc công nghệ toàn cầu như cái bắt tay giữa SpaceX với Google và Fidelity vào năm 2015.

Khi ấy, Elon Musk chỉ mới bắt đầu chứng minh rằng tên lửa có thể tái sử dụng, còn Internet vệ tinh chỉ là một ý tưởng nằm trên giấy. Mười năm sau, khoản đầu tư 1 tỉ USD ngày nào đang đứng trước cơ hội trở thành một trong những khoản lãi khổng lồ nhất lịch sử tài chính hiện đại, khi SpaceX rục rịch chuẩn bị cho đợt phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng (IPO) với định giá có thể vượt ngưỡng 1.000 tỉ USD.

Google và Fidelity có thể đạt lãi trăm tỉ USD từ canh bạc SpaceX - Ảnh: MTG

Từ 1 tỉ USD đến giấc mơ nghìn tỉ: Phép toán của tầm nhìn

Câu chuyện bắt đầu vào năm 2015, khi SpaceX, dù đã có những thành tựu nhất định với NASA, vẫn là một canh bạc rủi ro trong mắt nhiều nhà đầu tư truyền thống. Tuy nhiên, Google (thông qua Alphabet) và Fidelity lại nhìn thấy tiềm năng dài hạn mà nhiều người bỏ lỡ. Hai “ông lớn” quyết định rót 1 tỉ USD để sở hữu khoảng 10% cổ phần SpaceX. Khi đó, đây là khoản đầu tư hiếm có đối với một doanh nghiệp hàng không vũ trụ tư nhân, nhưng đồng thời là nước đi mang tính chiến lược để mở rộng tương lai của Internet và nền kinh tế dữ liệu.

Mười năm sau, con số 1 tỉ USD đó đang sinh sôi nảy nở với tốc độ chóng mặt. Để hình dung về mức độ thành công của thương vụ này, chúng ta cần nhìn vào hai mốc định giá quan trọng: thực tế hiện tại và kỳ vọng tương lai.

Theo các dữ liệu giao dịch cổ phiếu thứ cấp và báo cáo từ Bloomberg, tính đến tháng 12.2024, định giá của SpaceX đã chạm mốc khoảng 350 tỉ USD. Nếu giả định tỉ lệ sở hữu của Google và Fidelity không bị pha loãng đáng kể qua các vòng gọi vốn (hoặc được bảo toàn qua các điều khoản chống pha loãng), 10% cổ phần của họ hiện có giá trị sổ sách khoảng 35 tỉ USD. Chỉ riêng con số này đã đồng nghĩa với mức sinh lời gấp 35 lần vốn gốc – một hiệu suất mà ngay cả những quỹ đầu tư mạo hiểm huyền thoại nhất cũng phải mơ ước.

Tuy nhiên, "cơn địa chấn" thực sự nằm ở cột mốc năm 2026. Theo nguồn tin từ Reuters, SpaceX đang xem xét huy động hơn 25 tỉ USD thông qua IPO, với tham vọng đưa định giá công ty vượt ngưỡng 1.000 tỉ USD (1 nghìn tỉ USD). Nếu kịch bản này xảy ra, SpaceX sẽ không chỉ trở thành "kỳ lân" lớn nhất lịch sử mà còn sánh ngang với gã khổng lồ dầu mỏ Saudi Aramco về quy mô khi lên sàn. Khi đó, 10% cổ phần của Google và Fidelity sẽ trị giá khoảng 100 tỉ USD. Từ 1 tỉ lên 100 tỉ USD trong hơn một thập kỷ - đây chính xác là định nghĩa của một "thương vụ thế kỷ".

Dấu ấn tài chính trên báo cáo của Alphabet

Sự tăng trưởng phi mã của SpaceX không còn là những con số dự đoán trên giấy tờ mà đã bắt đầu tác động trực tiếp đến sức khỏe tài chính của các nhà đầu tư. Báo cáo tài chính quý 1 năm nay của Alphabet Inc. là minh chứng rõ ràng nhất. Tập đoàn này ghi nhận lợi nhuận ròng tăng mạnh lên 34,5 tỉ USD, vượt xa dự báo của Phố Wall. Đáng chú ý, trong đó có khoản "lãi chưa thực hiện" (unrealized gain) trị giá tới 8 tỉ USD từ khoản đầu tư vào một công ty tư nhân.

Dù Alphabet không nêu tên cụ thể trong hồ sơ công bố, nhưng giới phân tích và các nguồn tin từ Bloomberg đều khẳng định "nhân vật chính" mang lại khoản lãi khổng lồ này chính là SpaceX. Việc hạch toán khoản lãi này cho thấy Google đang thừa nhận giá trị thị trường của SpaceX đã tăng trưởng vượt bậc, đồng thời củng cố niềm tin của cổ đông vào danh mục đầu tư dài hạn của tập đoàn công nghệ này. Đây là một minh chứng sống động cho thấy tầm nhìn xa của Google khi lấn sân sang lĩnh vực hàng không vũ trụ từ năm 2014 với thương vụ mua lại Skybox Imaging.

Động lực tăng trưởng của SpaceX: Không chỉ là tên lửa

Điều gì khiến SpaceX xứng đáng với mức định giá 1.000 tỉ USD vào năm 2026? Câu trả lời không chỉ nằm ở những chiếc tên lửa Falcon 9 hay Falcon Heavy đang thống trị bầu trời, mà nằm ở hệ sinh thái toàn diện mà Elon Musk đang xây dựng.

Thứ nhất là "con gà đẻ trứng vàng" Starlink. Kế hoạch niêm yết được thúc đẩy mạnh mẽ bởi tốc độ mở rộng thần tốc của dịch vụ Internet vệ tinh này. Starlink hiện đang vận hành mạng lưới vệ tinh quỹ đạo thấp (LEO) lớn nhất thế giới, tạo ra một hào sâu ngăn cách với các đối thủ. Đáng chú ý hơn là dự án kết nối trực tiếp tới thiết bị di động (Direct-to-Cell), hứa hẹn thay đổi hoàn toàn ngành viễn thông toàn cầu, xóa bỏ các vùng lõm sóng. Doanh thu ổn định và dòng tiền mạnh từ Starlink chính là nền tảng tài chính vững chắc để SpaceX tự tin bước ra thị trường đại chúng.

Tỷ phú Elon Musk, CEO Tesla và chủ sở hữu SpaceX, xuất hiện trên thảm đỏ lễ trao giải Axel Springer tại Berlin (Đức) năm 2020 - Ảnh: Reuters

Thứ hai là tham vọng cơ sở hạ tầng vũ trụ. Theo Reuters, nguồn vốn huy động từ IPO dự kiến sẽ được dùng để phát triển các trung tâm dữ liệu ngoài không gian (Space Data Centers), bao gồm cả việc mua sắm chip chuyên dụng. Trong kỷ nguyên AI bùng nổ, việc đưa năng lực tính toán lên quỹ đạo là một bước đi chiến lược, mở ra tiềm năng mới trong quốc phòng, an ninh và kinh tế số. Ông Samuel Kerr từ Mergermarket nhận định SpaceX là "cơ hội hấp dẫn nhất" thị trường IPO toàn cầu chính vì tiềm năng mở rộng không giới hạn này.

Cuối cùng là chương trình Starship. Dù vẫn đang trong giai đoạn thử nghiệm và hoàn thiện, Starship là chìa khóa cho các sứ mệnh liên hành tinh tới Mặt Trăng và Sao Hỏa. Sự tiến triển của chương trình này không chỉ mang ý nghĩa khoa học mà còn khẳng định vị thế độc tôn của SpaceX trong các hợp đồng chính phủ và thương mại dài hạn.

Thách thức của người khổng lồ và bài toán "Hai vai một gánh"

Dù triển vọng tài chính rất khả quan, con đường IPO của SpaceX vẫn tiềm ẩn nhiều thách thức. Các chuyên gia Phố Wall, bao gồm ông Dan Coatsworth, nhà phân tích đầu tư tại nền tảng đầu tư trực tuyến AJ Bell, cảnh báo áp lực quản trị có thể gia tăng đáng kể đối với Elon Musk. Trong trường hợp cả Tesla và SpaceX đều trở thành doanh nghiệp niêm yết có giá trị vượt 1.000 tỉ USD, Musk sẽ phải chịu mức độ giám sát chặt chẽ hơn từ cơ quan quản lý và cổ đông đại chúng.

Musk từng thừa nhận tại Đại hội cổ đông Tesla rằng ông không thích điều hành các doanh nghiệp đại chúng vì những rắc rối pháp lý và áp lực báo cáo ngắn hạn. Ông lo ngại việc niêm yết sẽ khiến SpaceX vướng vào các vụ kiện vô căn cứ và làm chậm tốc độ đổi mới sáng tạo - vốn là "DNA của công ty". Tuy nhiên, áp lực vốn cho các dự án tham vọng như thành phố trên Sao Hỏa buộc ông phải cân nhắc. Musk đang tìm kiếm một cơ chế để các cổ đông Tesla có thể tham gia vào SpaceX, một động thái nhằm xoa dịu những lo ngại về việc ông phân tán sự tập trung.

Thêm vào đó, dù đang dẫn trước Blue Origin của tỷ phú Jeff Bezos một khoảng cách lớn, SpaceX vẫn phải đối mặt với sự cạnh tranh ngày càng gay gắt trong cuộc đua vũ trụ mới. Việc trở thành công ty đại chúng sẽ buộc SpaceX phải minh bạch hóa mọi hoạt động, điều này có thể làm lộ các bí mật kinh doanh hoặc chiến lược dài hạn trước các đối thủ.

Hiệu ứng domino lên thị trường vốn

Quyết định IPO của SpaceX vào năm 2026, nếu thành hiện thực, sẽ không chỉ là câu chuyện riêng của Elon Musk. Nó được kỳ vọng sẽ tạo ra hiệu ứng lan tỏa mạnh mẽ, phá băng hoàn toàn thị trường IPO Mỹ sau giai đoạn trầm lắng kéo dài từ 2022 đến 2024. Sự thành công của SpaceX sẽ là tín hiệu đèn xanh cho các "siêu kỳ lân" khác như OpenAI hay Anthropic - những công ty cũng đang cân nhắc niêm yết.

Hiện tại, SpaceX đang là startup có giá trị lớn thứ hai thế giới, chỉ sau OpenAI. Việc SpaceX chuyển mình từ công ty tư nhân sang công ty đại chúng sẽ tái định hình danh mục đầu tư của hàng loạt quỹ lớn và thay đổi cán cân quyền lực trong nhóm các công ty công nghệ tinh hoa.

Nhìn lại hành trình từ 2015 đến nay, khoản đầu tư của Google và Fidelity vào SpaceX là minh chứng cho thấy giá trị của việc đặt cược vào sự đổi mới triệt để. Từ mức định giá vài chục tỉ USD, SpaceX đang tiến gần đến câu lạc bộ nghìn tỉ USD, biến khoản đầu tư 1 tỉ USD ban đầu thành một khối tài sản khổng lồ có thể lên tới 100 tỉ USD.

Dù thời điểm và mô hình IPO- tách riêng Starlink hay niêm yết toàn bộ, vẫn còn gây tranh luận, có thể thấy SpaceX không còn là một doanh nghiệp chỉ sản xuất tên lửa. Công ty đã trở thành một phần quan trọng của hạ tầng kinh tế tương lai, nơi dữ liệu, viễn thông và vận tải kết nối trực tiếp ngoài quỹ đạo. Với Google và Fidelity, khoản đầu tư năm 2015 không chỉ là việc nắm giữ cổ phần, mà là tấm vé bước vào kỷ nguyên kinh tế vũ trụ.

Hoàng Vũ