Cảnh báo nguy cơ mất dấu ấn cá nhân do AI

Trong kỷ nguyên mà trí tuệ nhân tạo (AI) trở thành công cụ hỗ trợ sản xuất nội dung số, giới trẻ Việt Nam đang tận dụng sức mạnh này để hiện thực hóa ý tưởng sáng tạo một cách nhanh chóng và hiệu quả. Từ việc tạo video ngắn trên TikTok, dựng nội dung YouTube, thiết kế đồ họa đến viết nội dung, AI đóng vai trò như trợ thủ đắc lực, giúp rút ngắn thời gian thể hiện ý tưởng, giảm bớt yêu cầu về kỹ năng kỹ thuật, đồng thời nâng cao chất lượng sản phẩm.

Thay vì coi AI là công cụ làm thay, hãy coi là trợ thủ đắc lực giúp ta làm việc thông minh hơn - Ảnh: Internet

Lợi ích này được minh chứng qua khảo sát từ Google Workspace vào tháng 11.2024 cho thấy 88 % người trẻ thuộc thế hệ Gen Z và Gen Y thường sử dụng AI để hoàn thành các công việc như viết email, phân tích dữ liệu và lập kế hoạch truyền thông. Điều đó cho thấy AI không còn là công cụ hỗ trợ thụ động mà đã trở thành cộng sự thường trực trong quá trình sáng tạo và làm việc.

Tuy nhiên, nhiều chuyên gia trong nước nhấn mạnh rằng AI chỉ là công cụ, và sáng tạo thực thụ vẫn đến từ con người. Giảng viên Minh Toàn khuyên rằng AI không thể thay thế con người, đặc biệt là dấu ấn cá nhân và sự khác biệt trong thương hiệu vẫn phải đến từ chính người sáng tạo.

Ông Toàn nêu rõ: “AI không phải là phép màu giúp người dùng giỏi lên ngay lập tức vì tư duy sáng tạo, khả năng phân tích và ra quyết định vẫn là của bản thân. Nếu dựa hoàn toàn vào AI mà không phát triển chuyên môn, bạn sẽ sớm bị thay thế bởi chính những người biết cách sử dụng AI hiệu quả hơn. Thay vì coi AI là công cụ làm thay, hãy coi là trợ thủ đắc lực giúp ta làm việc thông minh hơn”.

Tại diễn đàn “AI trong quảng cáo sáng tạo: Từ dữ liệu đến cảm xúc”, các chuyên gia marketing cũng nhấn mạnh AI là “cánh tay nối dài của trí tưởng tượng,” không phải đối thủ của con người. Chủ tịch Hiệp hội Quảng cáo Việt Nam, ông Nguyễn Trường Sơn, khẳng định sự thấu cảm và bản sắc văn hóa là điều máy móc không thể thay thế người. AI nên được xem như trợ lý sáng tạo để mở rộng trí tưởng tượng và nâng cao hiệu quả chiến dịch. Tương tự, CEO của Alien Media, ông Nguyễn Phan Giang, cũng nhận định AI giúp hiện thực hóa ý tưởng và xử lý kỹ thuật, để con người dành thời gian cho chiến lược và kết nối cảm xúc khán giả.

Diễn đàn “AI trong quảng cáo sáng tạo: Từ dữ liệu đến cảm xúc” - Ảnh: Thủy Long

Trong lĩnh vực nghệ thuật hình ảnh, họa sĩ, đạo diễn Trịnh Lâm Tùng chia sẻ kinh nghiệm sáng tạo với AI. Ông là đạo diễn loạt tác phẩm minh họa bằng AI như Hiệp sĩ dế mèn, cho biết AI hỗ trợ ý tưởng, kết cấu câu chuyện và thiết kế hình ảnh, giúp rút ngắn thời gian sản xuất. Tuy vậy, ông cũng nhấn mạnh AI không thể thay thế tư duy sáng tạo và cảm xúc cá nhân của người làm nghệ thuật.

Đồng quan điểm, đại diện Hội Điện ảnh Việt Nam, PGS-TS Đỗ Lệnh Hùng Tú khẳng định tính rung cảm nghệ thuật vượt xa khả năng máy móc, nhấn mạnh cần kết hợp giữa đầu tư vào công nghệ và phát triển nhân lực sáng tạo.

Không chỉ trong sáng tạo nội dung nghệ thuật, giáo dục cũng đóng vai trò quan trọng trong việc định hướng sử dụng AI. Theo khảo sát thực tế tại các trường đại học ở Hà Nội, có đến 98,9% sinh viên thường xuyên sử dụng AI để học tập hoặc giải trí, như ChatGPT (96,9%), Gemini (66,4%) và AI tạo hình ảnh, video (35,1%). Tuy vậy, chỉ 17% nhận được hướng dẫn chính thức từ nhà trường khi sử dụng AI và 77% tự kiểm tra lại thông tin do AI đưa ra. Hơn 50% sinh viên cũng lo lắng rằng sự phụ thuộc quá mức vào AI có thể dẫn đến suy giảm tư duy và sáng tạo cá nhân.

Một nghiên cứu định tính cũng chỉ ra rằng trong viết sáng tạo, AI có xu hướng sinh ra nội dung “trung bình” ổn ở mức chung nhưng thiếu dấu ấn riêng. Theo chuyên gia Đinh Trần Tuấn Linh và biên tập viên Nguyễn Hoàng Diệu Thủy, AI tạo văn bản tròn trịa, nhưng thiếu “vân tay” cá nhân. Nhà văn Nguyễn Trương Quý cũng chia sẻ rằng dù AI gợi ý kịch bản nhanh, kết quả nhận được có thể “tròn trịa nhưng thiếu dấu ấn của người viết.” Ông Quý khuyến nghị cần kiểm soát liều lượng sử dụng để tránh lạm dụng AI trong viết sáng tạo.

Tóm lại, AI đang giúp giới trẻ Việt sáng tạo nội dung nhanh, hiệu quả và chuyên nghiệp hơn. Tuy nhiên, để AI thực sự là công cụ hỗ trợ bền vững, cần phát triển song song tư duy sáng tạo cá nhân, nhận thức đạo đức sử dụng công nghệ và kỹ năng phản biện. Sự cân bằng giữa công cụ và nhân tố con người sẽ là yếu tố quyết định để mỗi sản phẩm không chỉ chuyên nghiệp mà còn mang dấu ấn riêng và sâu sắc.

Thủy Long