Cảnh giác 'bẫy' tín dụng đen dịp cuối năm

Chị Nguyễn Hải Minh, ở phố Trần Nguyên Hãn (TP Hải Phòng) cho biết, do cần một khoản tiền lớn để mở rộng xưởng may đồ da cho nên chị đã vay của các đối tượng cho vay cầm đồ số tiền 200 triệu đồng. Với mức lãi suất năm nghìn đồng/triệu/ngày, hằng tháng, tiền lãi chị Minh phải trả lên tới 30 triệu đồng. Ban đầu, chị dự tính chỉ vay gấp trong khoảng một tháng, sau đó vay ngân hàng lấy tiền trả vào số nợ vay bên ngoài. Tuy nhiên, do thủ tục vay ngân hàng gặp trục trặc cho nên chị Minh buộc phải kéo dài thời gian vay tín dụng đen. Chỉ sau chưa đầy bốn tháng, số tiền lãi mà chị phải trả cho các đối tượng cầm đồ đã lên đến hơn 100 triệu đồng. Do tiền lãi hằng tháng phải trả quá cao, trong khi thu nhập từ xưởng sản xuất chỉ từ 15 đến 20 triệu đồng, hiện vợ chồng chị Minh đang phải đối mặt với nguy cơ vỡ nợ. Hay trường hợp mới đây của em Nguyễn Trường Huy, là sinh viên năm thứ nhất tại một trường đại học trên địa bàn Hà Nội. Chân ướt chân ráo từ quê lên thành phố nhập học, do chưa biết cách chi tiêu khiến Huy dùng hết số tiền bố mẹ chu cấp chỉ trong một thời gian ngắn. Tới lúc cần đóng tiền học, không biết vay ai, Huy phải ra hiệu cầm đồ trên phố Cầu Giấy đặt thẻ sinh viên vay 6 triệu đồng với lãi suất cao. Tuy nhiên, sau gần một năm, số tiền lãi tăng dần đến vài chục triệu đồng, cậu hiện chưa thể trả hết cả vốn lẫn lãi, liên tục phải nhận những tin nhắn đe dọa, thậm chí dọa dẫm cắt chân, cắt tay, thông báo cho gia đình, trường học.

Trao đổi với chúng tôi, chủ một cửa hiệu cầm đồ kiêm cho vay tín dụng đen trên đường Láng (Hà Nội) cho biết, vào thời điểm cuối năm, lượng người tìm đến các dịch vụ cho vay tiền khá nhiều. Trung bình mỗi ngày có khoảng bảy đến tám khách hàng tìm đến cửa hiệu của anh đề nghị được vay vốn. Tùy theo số tiền vay nhiều hay ít mà lãi dao động từ năm đến bảy nghìn đồng cho món vay một triệu đồng/ngày. Thủ tục rất đơn giản, nhanh chóng, chỉ cần có chứng minh nhân dân, bằng lái xe hoặc sổ hộ khẩu phô-tô. Mặc dù biết lãi suất cao, gấp cả chục lần, thậm chí vài chục lần so với vay ngân hàng nhưng nhiều người vẫn chấp nhận tìm đến tín dụng đen để giải quyết công việc. Nhóm khách hàng vay nhiều là các doanh nghiệp nhỏ, hộ kinh doanh cá thể, tiểu thương... Ðây là những đối tượng có nhu cầu cao về tiền dịp cuối năm, nhằm chuẩn bị hàng phục vụ Tết Nguyên đán sắp đến.

Theo đánh giá của lãnh đạo Bộ Công an, dịch vụ cho vay cầm đồ "nở rộ" từ thành phố cho tới nông thôn, được "khoác lên" bằng những cái tên rất mỹ miều như: "hỗ trợ tài chính", "trợ giúp tài chính". Tuy nhiên, thực chất đó là các hoạt động tín dụng đen, cho vay nặng lãi. Phần lớn các cơ sở nêu trên đều hoạt động không có giấy phép, được núp dưới các hiệu cầm đồ hoặc các cửa hàng tạp hóa. Các đối tượng cho vay tín dụng đen thường sử dụng các hình thức quảng cáo trái phép như dán tờ quảng cáo tại các khu vực công cộng, trên cột điện, quảng cáo trên mạng xã hội với nội dung "cho vay không cần thế chấp, nhận tiền ngay trong ngày"… kèm theo số điện thoại liên lạc với thủ tục nhanh gọn. Nhưng thực chất, đây chỉ là những cái "bẫy" vay tiền với lãi suất rất cao. Những đối tượng mà dịch vụ cho vay kiểu tín dụng đen thường nhắm đến là những người nghèo, kinh tế khó khăn, công nhân, người kinh doanh nhỏ lẻ, thiếu hiểu biết, gặp khó khăn về tài chính... Việc không hiểu về cách tính lãi suất lập lờ khiến con nợ rơi vào vòng xoáy "lãi mẹ đẻ lãi con", tiền lãi thậm chí gấp hàng trăm lần tiền vay gốc. Thậm chí, tinh vi hơn, một số đối tượng lợi dụng kẽ hở của pháp luật để cho vay nặng lãi thông qua hợp đồng giả mua bán tài sản, cho thuê tài sản nhằm tránh bị truy cứu trách nhiệm hình sự. Khi người vay tiền không có khả năng trả nợ hoặc trả nợ không đúng hạn, các đối tượng "đầu gấu" thường xuyên xuất hiện tại
địa bàn khu dân cư, đổ chất bẩn, chất thải vào nhà "con nợ" để đe dọa, đòi thanh toán tiền lãi, nợ gốc. Có trường hợp, đối tượng còn mang quan tài, vòng hoa, dán cáo phó… để gây sức ép, khủng bố tinh thần người vay nợ.

Thời gian tới, nhất là khoảng thời gian từ nay đến Tết Nguyên đán, nhu cầu vay tiền sẽ tăng cao cũng tạo điều kiện cho các hoạt động tín dụng đen. Ðể tăng cường công tác phòng ngừa cũng như đấu tranh hiệu quả với loại tội phạm liên quan tín dụng đen, các ngành chức năng cần tuyên truyền về những hậu quả của tín dụng đen; nâng cao nhận thức pháp luật cho người dân, nhất là các quy định về giao dịch, vay mượn sử dụng vốn an toàn, thủ đoạn liên quan cho vay lãi nặng, đòi nợ thuê. Bên cạnh đó, các cơ quan chức năng cần rà soát sửa đổi các quy định về cho vay tiêu dùng, cho vay phục vụ nhu cầu đời sống để tạo điều kiện cho các tổ chức tín dụng mở rộng các sản phẩm, kênh cho vay phù hợp nhu cầu tiêu dùng của người dân. Ðồng thời, chỉ đạo các tổ chức tín dụng phát triển các sản phẩm cho vay tiêu dùng; đơn giản hóa thủ tục, rút ngắn thời gian giải quyết cho vay; tăng cường kiểm tra, kiểm soát nội bộ nhằm ngăn chặn và xử lý nghiêm các hành vi tiếp tay cho các đối tượng xã hội đen cho vay nặng lãi. Mỗi người dân luôn cảnh giác trước mọi thủ đoạn cho vay nặng lãi; khi gặp khó khăn về tài chính, nên trực tiếp đến các tổ chức tín dụng, ngân hàng tin cậy để được hỗ trợ; cảnh giác cao với hình thức vay tiền qua các ứng dụng (app, web) trên in-tơ-nét.

Hiện nay, số vụ việc liên quan tín dụng "đen" rất phức tạp, song để xử lý được là rất khó khăn. Bởi, người vay và chủ nợ tự thỏa thuận tiền lãi với nhau, không có bất kỳ giấy tờ nào chứng minh, khó xử lý với tội danh "cho vay nặng lãi trong giao dịch dân sự". Mặt khác, bị hại thường không hợp tác để xác định hành vi vi phạm của các đối tượng thông qua việc từ chối giám định thương tích, không cung cấp tài liệu, chứng cứ chứng minh hành vi sai phạm...

Luật sư Thu Hương

Văn phòng Luật sư Hà Thu

Ðể hạn chế, đẩy lùi tín dụng đen, ngoài việc tổ chức trấn áp các đối tượng cho vay nặng lãi, cơ quan chức năng cần rà soát đề xuất, sửa đổi văn bản quy phạm pháp luật hình sự, dân sự có quy định về tín dụng đen nhằm có cơ sở chế tài để xử lý nghiêm. Ngoài ra, các ngân hàng tăng cường tổ chức điểm giao dịch lưu động, giúp người dân nhanh chóng tiếp cận với vốn vay thay vì để họ tìm đến tín dụng đen.

Chuyên gia tài chính

NGUYỄN VĂN HƯNG

Bên cạnh những tiện ích, dịch vụ cho vay nặng lãi lại là một trong những nguyên nhân dẫn đến hậu quả gây bất ổn xã hội. Biểu hiện là những hành vi: Siết nợ, đòi nợ thuê, cố ý gây thương tích, cướp, cưỡng đoạt tài sản, bắt giữ người trái pháp luật… làm mất uy tín, danh dự, ảnh hưởng nghiêm trọng đến tình hình an ninh trật tự.

Nguyễn Ðăng Thịnh

(Hoài Ðức, Hà Nội)

QUANG MINH