Cảnh giác trước chiêu lừa 'cuộc gọi hiển thị tên giả'

Theo trang thông tin điện tử công an Quảng Ninh, thời gian gần đây, tại Quảng Ninh cũng như nhiều tỉnh thành trên cả nước, người dân liên tục phản ánh việc nhận những cuộc gọi từ các số lạ hiển thị tên rất “đáng tin” như “EHUYENTRANG”, “EMMINHNGUYET”, “CT LUATQTVN”, “CSKH NGANHANG” hay “HOTROVAYVON”. Những cái tên nghe như từ cơ quan nhà nước, ngân hàng hay công ty luật này thực chất chỉ là “vỏ bọc” được tạo ra bằng công nghệ giả mạo thông tin người gọi (Caller ID Spoofing). Kẻ gian lợi dụng thủ thuật này để đánh vào tâm lý tin tưởng, khiến người dân dễ rơi vào bẫy lừa đảo.

Nhờ chiêu thức tinh vi, các đối tượng dễ dàng khiến người nhận cuộc gọi hiểu lầm rằng họ đang nói chuyện với người quen, nhân viên ngân hàng, cán bộ công an, cơ quan thuế hay một tổ chức tài chính uy tín. Khi kết nối thành công, chúng lập tức đưa ra các kịch bản đe dọa hoặc “mồi nhử” quen thuộc như: tài khoản ngân hàng bị khóa, liên quan đến vụ án rửa tiền, cần hỗ trợ luật sư, được hoàn thuế, hưởng ưu đãi hoặc trúng thưởng. Từ đó, chúng tìm cách dụ người bị hại cung cấp thông tin cá nhân, mã OTP, mật khẩu ngân hàng điện tử hoặc chuyển tiền để “xác minh”. Không ít nạn nhân còn bị yêu cầu cài ứng dụng lạ, tạo điều kiện cho kẻ gian chiếm quyền điều khiển điện thoại và truy cập vào tài khoản tài chính.

Trên thực tế, Quảng Ninh đã ghi nhận nhiều trường hợp bị mất sạch tiền trong tài khoản, lộ lọt thông tin cá nhân, bị mạo danh để vay nợ hoặc mở thẻ tín dụng trái phép. Những thiệt hại này không chỉ ảnh hưởng về kinh tế mà còn tác động nghiêm trọng đến uy tín và sự an toàn của người dân.

Chị H.T.M (34 tuổi, Hạ Long) cho biết chị nhận cuộc gọi hiển thị tên “CSKH NGANHANG”, thông báo tài khoản của chị “có giao dịch bất thường cần xác minh gấp”. Người đàn ông ở đầu dây tự xưng là nhân viên bộ phận an ninh tài khoản, nói giọng nghiêm trọng, liên tục yêu cầu chị “hợp tác ngay để tránh bị khóa tài khoản”.

Do lo lắng, chị M. làm theo hướng dẫn, cung cấp thông tin cá nhân và mã OTP với suy nghĩ chỉ để “xác thực bảo mật”. Chưa đầy 5 phút sau, tài khoản ngân hàng của chị bị rút sạch hơn 39 triệu đồng. Khi gọi lại thì số điện thoại đã biến mất, tên hiển thị “CSKH NGANHANG” cũng không còn tồn tại.

Trước diễn biến phức tạp, các sở, ngành và Công an tỉnh Quảng Ninh liên tục phát cảnh báo, phối hợp doanh nghiệp viễn thông để rà soát, chặn lọc các đầu số nghi vấn. Tuy nhiên, việc xử lý triệt để gặp nhiều khó khăn do kẻ gian liên tục thay đổi tên hiển thị, số điện thoại và địa chỉ IP nhằm né tránh kiểm soát. Vì vậy, sự tỉnh táo của người dân vẫn là “tuyến phòng thủ” quan trọng nhất để ngăn chặn loại tội phạm này.

Người dân được khuyến cáo không tin tuyệt đối vào tên hiển thị trên điện thoại vì công nghệ có thể làm giả mọi thứ; không cung cấp thông tin cá nhân, số tài khoản, mã OTP hay hình ảnh giấy tờ cho bất kỳ ai qua điện thoại hoặc mạng xã hội; không bấm vào liên kết lạ hay tải ứng dụng không rõ nguồn gốc. Khi nhận cuộc gọi nghi ngờ, người dân nên chủ động gọi lại cho tổng đài chính thức của cơ quan, ngân hàng, doanh nghiệp hoặc báo ngay cho công an địa phương để được hỗ trợ.

Hiện các cơ quan chức năng ở Quảng Ninh đang tăng cường tuyên truyền, phổ biến kiến thức an toàn thông tin trên báo chí, mạng xã hội, loa truyền thanh, trường học và khu dân cư. Việc mỗi người dân nâng cao cảnh giác, chia sẻ cảnh báo cho người thân đặc biệt là người lớn tuổi, được xem là giải pháp quan trọng để giảm nguy cơ bị lợi dụng.

Chỉ khi toàn xã hội đồng lòng, chủ động nhận diện và phối hợp cùng lực lượng chức năng, mới có thể từng bước đẩy lùi các chiêu trò lừa đảo qua điện thoại, bảo vệ an toàn tài sản và dữ liệu cá nhân, đồng thời xây dựng môi trường viễn thông lành mạnh và an toàn hơn cho cộng đồng.

Ông Vũ Ngọc Sơn, Trưởng ban Nghiên cứu Công nghệ, Hiệp hội An ninh mạng Quốc gia (NCA) cho biết, tội phạm công nghệ cao đang khai thác các lỗ hổng trong nhận thức của người dân và doanh nghiệp. Chúng ta cần tăng cường giáo dục cộng đồng và áp dụng các công cụ phát hiện lừa đảo tiên tiến hơn. Ông cũng khuyến cáo việc nâng cao năng lực pháp lý và phối hợp quốc tế để đối phó với các tổ chức tội phạm sử dụng công nghệ cao.

Khi nhận được cuộc gọi nhỡ từ một số lạ, nhiều người thường có thói quen gọi lại để kiểm tra. Tuy nhiên, hành động tưởng chừng vô hại này đôi khi lại khiến chủ thuê bao trở thành nạn nhân của các chiêu lừa đảo “móc túi”.

Trước đây, người dùng có thể dán số điện thoại vào ô tìm kiếm Facebook để tra cứu thông tin nhờ tính năng gợi ý bạn bè. Tuy nhiên, hiện Facebook đã loại bỏ tính năng này. Thay vào đó, bạn có thể sử dụng những công cụ khác để xác định số lạ vừa gọi đến.

Một trong những lựa chọn phổ biến là Truecaller - ứng dụng chặn cuộc gọi rác và lừa đảo được sử dụng rộng rãi. Truecaller sở hữu cơ sở dữ liệu khổng lồ, cho phép hiển thị thông tin người gọi ngay cả khi số điện thoại chưa được lưu trong danh bạ. Nhờ đó, người dùng dễ dàng nhận biết đâu là số lừa đảo trước khi quyết định bắt máy hay gọi lại. Ứng dụng hiện có trên cả Android và iOS.

Ngoài ra, người dùng có thể tra cứu ngược số điện thoại qua dịch vụ Whitepages (Trang trắng). Từ năm 2020, Whitepages không còn tiết lộ thông tin cá nhân vì lý do bảo mật, song vẫn hiển thị dữ liệu liên quan đến doanh nghiệp sở hữu số thuê bao. Dịch vụ này còn cung cấp thống kê về tần suất tìm kiếm, số lượt báo cáo lừa đảo hoặc làm phiền liên quan đến số điện thoại, giúp người dùng có thêm cơ sở để cảnh giác.

Theo đại diện Cục Viễn thông, khi nhận được cuộc gọi rác, cuộc gọi có dấu hiệu lừa đảo, đề nghị người dân bình tĩnh, thực hiện phản ánh tới đầu số 156 thông qua hai hình thức: Gửi Tin nhắn hoặc Gọi điện tới đầu số 156. Cụ thể:

Cách 1: Gửi tin nhắn (miễn phí) tới đầu số 156 trong đó:

+ Với tin nhắn rác: S (Số điện thoại - nguồn phát tán) (nội dung phản ánh) gửi 156 (hoặc 5656).

+ Với cuộc gọi có dấu hiệu cuộc gọi rác: V (Số điện thoại - nguồn phát tán) (nội dung phản ánh) gửi 156 (hoặc 5656)

+ Với cuộc gọi có dấu hiệu lừa đảo: LD (Số điện thoại - nguồn phát tán) (nội dung phản ảnh) gửi 156 (hoặc 5656).

- Cách 2: Gọi tới đầu số 156 (các doanh nghiệp viễn thông sẽ áp dụng việc miễn phí cước cuộc gọi) để cung cấp thông tin (về số điện thoại vừa thực hiện cuộc gọi có dấu hiệu thực hiện cuộc gọi rác, cuộc gọi có dấu hiệu lừa đảo, trích dẫn một số nội dung có liên quan;...) theo hướng dẫn của bộ phận chăm sóc khách hàng của các nhà mạng.

Thiên Trang