Cảnh giác với thủ đoạn đánh tráo mã QR

Theo số liệu từ Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, trong năm 2024, số lượng giao dịch qua quét mã QR tăng 120%, giá trị giao dịch tăng 110% so với năm 2023. Đây là minh chứng cho xu hướng thanh toán không dùng tiền mặt đang phát triển mạnh mẽ tại Việt Nam. Đi cùng với sự phát triển đó các hành vi lừa đảo đánh tráo, dán đè, làm giả mã QR “mọc lên như nấm”.

Thanh toán mã QR ngày càng phổ biến nhưng cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro. Ảnh minh họa

Chị Nguyễn Thị Hoa, một tiểu thương bán hàng tại chợ Nam Thành (TP Thanh Hóa), chia sẻ: "Tôi thường xuyên sử dụng mã QR để khách hàng thanh toán, vì nhanh gọn và tiện lợi, lại không phải trả lại tiền thừa. Hôm đó, một người đến mua hàng với số lượng lớn và đề nghị thanh toán qua mã QR. Họ nói muốn kiểm tra mã trước và bảo tôi quét mã của họ. Tôi không ngờ khi quét mã, tài khoản của tôi lại bị trừ tiền. Sau đó, tôi kiểm tra kỹ và phát hiện mã QR của mình đã bị dán đè bởi mã giả mạo. Thật may là tôi đã kịp thời khóa tài khoản và báo ngân hàng".

Mã QR bị kẻ xấu xâm nhập. Ảnh minh họa

Một trường hợp khác, anh Lê Văn Minh, nhân viên văn phòng từng là nạn nhân của lừa đảo trực tuyến kể lại: "Tôi nhận được tin nhắn quảng cáo rằng công ty đang có chương trình khuyến mãi. Họ yêu cầu tôi quét mã QR để nhận thưởng. Tôi nghĩ là thông tin chính thức nên không cảnh giác. Sau khi quét mã và nhập thông tin tài khoản ngân hàng, tôi bị trừ 3 triệu đồng mà không hề hay biết. Chỉ khi gọi cho nhân viên ngân hàng, tôi mới nhận ra mình đã bị lừa".

Lừa đảo người dân quét mã QR để nhận thưởng.

Thanh toán qua mã QR là một giải pháp hiện đại, tiện lợi, nhưng đi kèm với đó là nguy cơ rủi ro tiềm ẩn. Để bảo vệ tài sản cá nhân và thông tin tài chính, người dùng cần luôn thận trọng, nâng cao cảnh giác chỉ tiến hành quét mã QR từ các nguồn tin cậy. Cài đặt các ứng dụng quét mã QR có tính năng kiểm tra độ an toàn trước khi truy cập. Trong trường hợp thông báo quà tặng hoặc khuyến mãi qua mã QR, hãy kiểm tra tính xác thực của thông tin. Tuyệt đối không nhập thông tin cá nhân hoặc tài khoản ngân hàng trên các trang website lạ khi chưa kiểm tra. Các cơ quan chức năng cần sự vào cuộc mạnh mẽ, tăng cường giám sát, hỗ trợ người dân để ngăn chặn các thủ đoạn lừa đảo ngày càng tinh vi.

Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017) Điều 174 quy định về “Tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản”: Người nào bằng thủ đoạn gian dối chiếm đoạt tài sản của người khác có giá trị từ 2 triệu đồng trở lên sẽ bị xử lý hình sự. Mức phạt tù có thể từ 6 tháng đến 20 năm hoặc chung thân, tùy thuộc vào số tiền chiếm đoạt và mức độ nghiêm trọng của hành vi.

Theo đó, Luật An ninh mạng số 22/2018/QH14 ngày 12/6/2018 quy định về hoạt động bảo vệ an ninh quốc gia và bảo đảm trật tự, an toàn xã hội trên không gian mạng... cũng quy định: các hành vi tạo mã QR giả mạo, sử dụng công nghệ để chiếm đoạt thông tin cá nhân và tài sản đều bị nghiêm cấm. Tùy vào mức độ vi phạm, người vi phạm có thể bị phạt tiền hoặc xử lý hình sự. Trong trường hợp nếu hành vi không đủ yếu tố cấu thành tội phạm, người vi phạm có thể bị xử phạt hành chính theo Nghị định 15/2020/NĐ-CP về vi phạm trong lĩnh vực công nghệ thông tin và giao dịch điện tử, với mức phạt từ 10 triệu đến 50 triệu đồng.

Người dân cần hết sức cẩn trọng khi quét mã QR, cần xác minh kỹ thông tin giao dịch mới thực hiện các bước chuyển tiền. Khi quét mã QR có đưa tới đường link lạ, cần phải kiểm tra kỹ mới quyết định thực hiện các thao tác tiếp theo. Cần kiểm tra kỹ thông tin tài khoản người trao đổi mã QR. Tuyệt đối không cung cấp các thông tin cá nhân như tài khoản ngân hàng, tài khoản mạng xã hội... và phải xác thực 2 yếu tố, sử dụng các phương thức bảo vệ khác cho các loại tài khoản đang sử dụng.

Phú Lan