Canh tác cây bạc hà giàu tinh dầu

Cây con bạc hà trước khi trồng (trái) và cây sau khi trồng 60 ngày (phải).

Lượng tinh dầu phụ thuộc vào cách gieo trồng

“Nghiên cứu một số biện pháp kỹ thuật canh tác cây bạc hà (Mentha piperita L.) chiết xuất tinh dầu trồng trong nhà màng” là nhiệm vụ khoa học và công nghệ do Trung tâm Ươm tạo Doanh nghiệp Nông nghiệp Công nghệ cao chủ trì thực hiện, ThS Huỳnh Thị Thu Hà làm chủ nhiệm.

Bạc hà (Mentha piperita L.) là loại cây thân thảo thuộc chi Mentha và họ Lamiaceae có mùi thơm nồng, được trồng phổ biến nhiều quốc gia trên thế giới, sử dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực: Công nghệ dược phẩm, mỹ phẩm, thực phẩm và hương liệu.

Theo ThS Huỳnh Thị Thu Hà, hiện hay có khá ít thông tin liên quan đến giống cây trồng, kỹ thuật canh tác, điều kiện sinh trưởng mà chỉ tập trung cho mục đích thương mại bởi tinh dầu bạc hà là một trong những tinh dầu rất quan trọng, được sử dụng rộng rãi trên thế giới. Năng suất, thành phần tinh dầu bạc hà bị ảnh hưởng bởi sự tương tác giữa kiểu gen và môi trường, phương pháp chưng cất, cách bảo quản, tuổi thu hoạch, thời gian thu hoạch, mùa vụ.

“Thành phần của tinh dầu phụ thuộc vào giai đoạn phát triển của cây do đó thời gian thu hoạch là một trong những yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến tinh dầu bạc hà”, ThS Hà nói.

Tại Việt Nam, tinh dầu bạc hà chủ yếu được nhập từ nước ngoài giá thành cao trong khi đó với phương tiện kỹ thuật công nghệ trong nước hoàn toàn có thể sản xuất được nguồn tinh dầu này kể cả dạng thô và dạng tinh khiết. Nhu cầu thị trường ngày càng tăng, về chất lượng tinh dầu đòi hỏi phải canh tác sản xuất liên tục, cải thiện chất lượng tinh dầu chủ yếu về hàm lượng menthol.

Nhóm nghiên cứu đặt mục tiêu chọn được giống cây bạc hà có khả năng sinh trưởng tốt trong điều kiện nhà màng tại TPHCM; xác định được mật độ, liều lượng phân đạm, lân, kali và cách thức thu hái phù hợp.

Nhóm đã tiến hành các nội dung khảo sát một số giống bạc hà chiết xuất tinh dầu trồng trong nhà màng; ảnh hưởng của mật độ và cách thức thu hái đến năng suất, chất lượng tinh dầu; ảnh hưởng của liều lượng phân đạm và phân lân đến hàm lượng tinh dầu; ảnh hưởng của phân kali và thời điểm thu hái... Các thí nghiệm nghiên cứu được thực hiện tại Trung tâm Ươm tạo Doanh nghiệp Nông nghiệp Công nghệ cao TPHCM.

Tạo giống bạc hà cho gần 30 lít tinh dầu/ha

Kết quả nghiên cứu cho thấy, trong 4 giống bạc hà khảo sát (Âu peppemint, SV88, Âu -PN800 và Mint), giống bạc hà Mint phù hợp trồng trong điều kiện nhà màng để chiết xuất tinh dầu. Bạc hà Mint đạt chiều cao 5 tháng sau trồng là 103,6 cm; có số lá 461,3 lá/cây; năng suất sinh khối tươi 1.705,6 kg/ha; hàm lượng tinh dầu 0,61%, năng suất tinh dầu 10,4 lít/ha và hàm lượng menthol 56,3%.

Giống bạc hà Mint trồng trong nhà màng mật độ trồng 25 cây/m2 đạt năng suất sinh khối tươi 1856,9 kg/ha, hàm lượng tinh dầu 0,65%, năng suất tinh dầu 12,07 lít/ha và hàm lượng menthol 68,4%.

Về liều lượng phân đạm, giống bạc hà Mint trồng trong nhà màng sử dụng lượng phân đạm 21 kg/1000m2, lân 33 kg/1000m2 và phân kali 33 kg/1.000m2 và thời điểm thu hoạch khi vườn có 50% số cây ra hoa đạt năng suất sinh khối tươi (3.253,3 kg/ha), hàm lượng tinh dầu (0,91%), năng suất tinh dầu (29,6 lít/ha) và hàm lượng menthol (78,8%).

Về hiệu quả kinh tế, theo nhóm nghiên cứu, giống bạc hà Mint trồng trong nhà màng chiết xuất tinh dầu cho lợi nhuận 68.000.000 đồng/vụ. Hiệu quả kinh tế khi thu hoạch 1 lần tại thời điểm sau trồng 3 tháng, lợi nhuận đạt 41.530.000 đồng/tháng; khi thu hoạch 2 lần (trong 6 tháng), lợi nhuận đạt 53.700.000 đồng/tháng.

Kết quả nghiên cứu của đề tài góp phần cung cấp nguồn tinh dầu chất lượng cao cho thị trường TPHCM hoặc xuất khẩu. Đồng thời cung cấp quy trình kỹ thuật canh tác cây bạc hà Mint (Mentha piperita L.) chiết xuất tinh dầu trồng trong nhà màng với đầy đủ các thông số (giống, mật độ, phương pháp thu hái, hàm lượng phân bón), hướng đến phát triển các dự án, hỗ trợ chuyển giao cho doanh nghiệp sản xuất tại TPHCM và vùng lân cận.

Lá bạc hà tươi được hái vào lúc 10 giờ sáng để thu được lượng tinh dầu tốt nhất. Sau đó đem rửa sạch rồi loại bỏ những lá không đều màu hoặc có màu tối, chỉ chọn ra những lá xanh, tươi nhất trước khi đưa vào nồi chưng cất.

Tinh dầu bạc hà được chiết xuất bằng phương pháp chưng cất hơi nước. Hiện nay, tinh dầu bạc hà được ứng dụng rộng rãi trong các ngành công nghiệp như dược phẩm, mỹ phẩm, thực phẩm và đồ uống, nước hoa…

Nhật Phong