Cắt giảm 31% điều kiện kinh doanh: Bước tiến cải cách mạnh mẽ cho thị trường bảo hiểm

Toàn cảnh phiên họp

Giảm gánh nặng thủ tục, tạo dư địa cho doanh nghiệp phát triển

Theo Tờ trình của Chính phủ, việc sửa đổi xuất phát từ yêu cầu cấp thiết tháo gỡ các vướng mắc phát sinh sau gần ba năm Luật Kinh doanh bảo hiểm 2022 có hiệu lực. Bộ Tài chính đã tổ chức 4 hội nghị đối thoại với doanh nghiệp bảo hiểm để lắng nghe phản hồi thực tiễn, từ đó đề xuất bãi bỏ 22 điều kiện kinh doanh và đơn giản hóa 3 thủ tục hành chính, với tổng mức cắt giảm tương đương 31%.

Đây được xem là bước cải cách hành chính mạnh mẽ nhất trong lĩnh vực bảo hiểm từ trước đến nay, hướng tới giảm chi phí tuân thủ, tạo thuận lợi cho doanh nghiệp, đồng thời vẫn bảo đảm kiểm soát rủi ro và quyền lợi của người tham gia bảo hiểm.

Theo dự thảo Luật, 7 điều quy định về điều kiện kinh doanh được sửa đổi hoặc bãi bỏ, bao gồm: Bãi bỏ yêu cầu xác nhận của cơ quan quản lý nước ngoài về việc doanh nghiệp không vi phạm nghiêm trọng; Loại bỏ một số điều kiện trước khi chính thức hoạt động; Đơn giản hóa tiêu chuẩn của người quản lý, kiểm soát doanh nghiệp; Nới lỏng quy định với đại lý bảo hiểm, doanh nghiệp môi giới và dịch vụ phụ trợ bảo hiểm.

Hai thủ tục hành chính quan trọng được rút gọn là thay việc đăng ký bằng thông báo nguyên tắc tách nguồn vốn, và bỏ yêu cầu chấp thuận phương pháp tính phí bảo hiểm xe cơ giới. Ngoài ra, dự thảo còn đề xuất áp dụng song song hai mô hình vốn: Biên khả năng thanh toán (Solvency Margin) và vốn trên cơ sở rủi ro (RBC) từ 2028-2030, trước khi chuyển hẳn sang mô hình RBC từ năm 2031.

Theo Thứ trưởng Bộ Tài chính Lê Tấn Cận, việc thực hiện đồng thời hai mô hình vốn giúp doanh nghiệp có giai đoạn chuyển tiếp phù hợp, tránh sốc thể chế, đồng thời cho phép cơ quan quản lý đánh giá định lượng, điều chỉnh hệ số rủi ro cho phù hợp với thực tiễn. Bộ Tài chính cũng cam kết tiếp tục rà soát, sửa đổi toàn diện Luật Kinh doanh bảo hiểm trong giai đoạn tới, sau khi các nội dung cấp bách được tháo gỡ trước mắt.

Về phía Ủy ban Kinh tế và Tài chính, Báo cáo thẩm tra sơ bộ đánh giá cao mục tiêu cải cách, nhưng đồng thời khuyến nghị cần bảo đảm tính đồng bộ với Luật Doanh nghiệp, Luật Thanh tra và các luật chuyên ngành khác, đồng thời làm rõ phạm vi “kiểm tra chuyên ngành” thay cho “thanh tra” để tránh khoảng trống pháp lý.

Ủy ban cũng lưu ý cần có giải pháp “hậu kiểm” hiệu quả khi bãi bỏ điều kiện về xác nhận pháp lý của nhà đầu tư nước ngoài, bảo đảm an toàn cho thị trường trong bối cảnh hội nhập sâu rộng.

Tăng cường minh bạch, bảo vệ quyền lợi người tham gia bảo hiểm

Tại phiên họp, Chủ nhiệm Ủy ban Công tác đại biểu Nguyễn Thanh Hải nêu thực trạng nhiều hợp đồng bảo hiểm “dày đặc điều khoản, khó hiểu”, khiến người dân gặp khó khi yêu cầu bồi thường. Bà cho rằng, cần nghiên cứu bổ sung quy định về nghĩa vụ giải thích rủi ro và quyền lợi trước khi ký hợp đồng, tránh tình trạng người tham gia chịu thiệt do thiếu thông tin.

Giải trình về vấn đề này, Thứ trưởng Lê Tấn Cận khẳng định: Bộ Tài chính đã ban hành quy định yêu cầu doanh nghiệp bảo hiểm ghi âm, lưu lại quá trình tư vấn, lập bản tóm tắt hợp đồng và biên bản hướng dẫn cụ thể cho khách hàng. Đồng thời, Cục Quản lý, giám sát bảo hiểm đang tăng cường kiểm tra, xử lý nghiêm các hành vi ép buộc mua bảo hiểm hoặc tư vấn sai lệch, đặc biệt qua kênh ngân hàng.

Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh đề nghị nghiên cứu số hóa hợp đồng bảo hiểm để nâng cao tính minh bạch và thuận tiện tra cứu, qua đó hạn chế khiếu kiện, xung đột pháp lý. Ông nhấn mạnh, “việc ứng dụng công nghệ, chuyển đổi số trong kinh doanh bảo hiểm là xu thế tất yếu, giúp minh bạch hóa quy trình, bảo vệ quyền lợi chính đáng của người dân và tăng hiệu quả quản lý nhà nước”.

Thảo luận về lộ trình thực hiện, Ủy ban Thường vụ Quốc hội thống nhất quan điểm: Việc ban hành Luật sửa đổi lần này nhằm xử lý các vấn đề cấp bách, trong khi Chính phủ tiếp tục chuẩn bị sửa đổi toàn diện Luật Kinh doanh bảo hiểm vào giai đoạn tiếp theo. Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh nhấn mạnh yêu cầu đánh giá kỹ tác động của từng chính sách, bảo đảm cân bằng giữa mục tiêu cải cách và năng lực giám sát, tránh phát sinh “khoảng trống pháp lý” trong quản lý thị trường.

Đồng thời, cơ quan thẩm tra cũng yêu cầu Bộ Tài chính làm rõ tác động tài chính, chi phí tuân thủ của doanh nghiệp khi vận hành song song hai mô hình vốn, cũng như phương án khắc phục và mức độ sẵn sàng về nhân lực, dữ liệu, công nghệ.

Những nội dung này được xem là trọng tâm trong việc xây dựng thị trường bảo hiểm hiện đại, vận hành theo chuẩn mực quốc tế, phù hợp Chiến lược phát triển thị trường bảo hiểm Việt Nam đến năm 2030.

Tái cấu trúc để phát triển bền vững

Từ góc nhìn thể chế, dự án Luật lần này thể hiện rõ định hướng “cải cách để khơi thông”, chứ không chỉ là sửa đổi kỹ thuật. Cắt giảm 31% điều kiện kinh doanh không chỉ giúp doanh nghiệp giảm chi phí hành chính, mà còn tạo hành lang pháp lý minh bạch, bình đẳng hơn giữa các chủ thể. Đặc biệt, việc nới lỏng hoạt động của đại lý, kéo dài thời gian chuyển đổi chứng chỉ, và cho phép chuyển tiếp mô hình vốn là các biện pháp hài hòa, vừa thúc đẩy đổi mới, vừa tránh gây xáo trộn hệ thống.

Về lâu dài, ngành bảo hiểm Việt Nam cần song hành giữa cải cách pháp lý và nâng cao năng lực quản trị rủi ro, hướng tới mục tiêu phát triển thị trường bảo hiểm minh bạch, hiệu quả, lấy người tham gia làm trung tâm, đúng tinh thần Nghị quyết 68-NQ/TW và Quyết định 07/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ.

Việc trình Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Kinh doanh bảo hiểm theo thủ tục rút gọn cho thấy quyết tâm của Chính phủ trong cải cách thể chế, cải thiện môi trường đầu tư, đồng thời củng cố niềm tin của người dân vào hệ thống bảo hiểm.

Đây không chỉ là bước kỹ thuật lập pháp, mà là một phần trong chiến lược tái cấu trúc thị trường tài chính quốc gia, đảm bảo mục tiêu: “Minh bạch - An toàn - Phát triển bền vững”.

Trần Hương