'Catch 22' - Chiến tranh là một rạp xiếc

Lấy bối cảnh chiến tranh Thế giới thứ hai, "Catch 22" tập trung vào giai đoạn 1942 - 1944, khi Yossarian (do Christopher Abbott thủ vai) và đồng đội buộc phải thực hiện nhiệm vụ bay với số lượng lớn và ngày càng tăng theo lệnh của đại tá Cathcart (Kyle Chandler thủ vai).

Trong "Catch 22", chiến tranh biến thành một rạp xiếc khổng lồ với đủ khuôn mặt của những nghệ sĩ nhào lộn, đi dây, làm trò tung hứng, những tên hề… cùng nhau khuấy đảo vùng đất miệt quê của nước Ý. Như một dụ ngôn về sự phi lý, Yossarian, chàng phi công thời chiến rất muốn về nhà, anh cố sống cố chết để thực hiện đủ số nhiệm vụ. Nhưng khi hoàn thành đủ số lượng bay thì cấp trên ngay lập tức lại tăng chỉ tiêu.

Hầu như những nhân vật trong phim đều cố thích ứng với cái phi lý của chiến tranh, biến sự phi lý thành hợp lý. Sự hài hước của nó không phải đến từ những pha chọc cười, dẫu tiết tấu hay âm nhạc trong phim có dẫn dắt người xem đi nữa. Tiếng cười của "Catch 22" là cái cười mỉa mai đến từ sự trớ trêu của hoàn cảnh, từ cái sự "làm tỉnh", "điếc không sợ súng" của các nhân vật trong những trạng huống điên khùng nhất.

Cảnh trong phim “Catch 22”

Dự án "Catch 22" ngay từ lúc khởi động đã thu hút sự quan tâm của công chúng. Nó có một nền tảng kịch bản tốt, được chuyển thể từ tiểu thuyết cùng tên của Joseph Heller, xuất bản lần đầu ở Mỹ năm 1961. Tác phẩm đồ sộ này của Heller (bản tiếngViệt: "Bẫy 22" do Lạc Khánh Nguyên dịch, Nhã Nam và NXB Hội Nhà văn ấn hành 2018) thường nằm trong danh sách những tiểu thuyết xuất sắc nhất thế kỷ XX. Bằng giọng văn trào phúng, nhà văn đã vẽ ra một bức tranh hỗn loạn về chiến tranh với tất cả sự điên rồ và vô nghĩa của nó, nơi mà kẻ thù không mang một quốc tịch, một khuôn mặt mà là một bóng ma phủ trùm lên tất cả. Năm 1970, bản điện ảnh do đạo diễn Mike Nichols thực hiện, quy tụ các diễn viên hài nổi tiếng thời đó nhưng không mấy thành công về thương mại lẫn sự quan tâm của giới phê bình.

Nam diễn viên gạo cội George Clooney không phải là cái tên xa lạ với người yêu điện ảnh. Việc xuất hiện của ông trong dự án truyền hình này như một bảo chứng cho sự thành công về mặt diễn xuất, cũng như tạo động lực cho dàn diễn viên trẻ. Với lối diễn tưng tửng, ông đã khắc họa thành công nhân vật trung úy Scheisskopf (sau này là đại tá và cuối cùng là đại tướng) giữa những nhân vật điên rồ, trong một cuộc chiến điên rồ nhưng cố tỏ ra là bình thường.

Huỳnh Trọng Khang