Cây cà phê ở triển lãm và hành trình xuất khẩu tỷ đô

Từ câu chuyện bên ly cà phê đặc sản...

Tới thăm khu trưng bày, giới thiệu của ngành nông nghiệp và môi trường tại Triển lãm thành tựu đất nước nhân dịp kỷ niệm 80 năm Ngày Quốc khánh (2-9-1945 / 2-9-2025) với chủ đề “80 năm hành trình Độc lập-Tự do-Hạnh phúc” ở Trung tâm Hội chợ Triển lãm quốc gia, xã Đông Anh, TP Hà Nội. Ngay phía trước khu trưng bày (sảnh H1) là những chậu cây cà phê trĩu quả, xanh mướt khiến chúng tôi cũng như khách tham quan không khỏi ngạc nhiên, bất ngờ, nhiều du khách, thậm chí có cả những gia đình hào hứng chụp ảnh lưu niệm bên cây cà phê.

Rót chén cà phê vừa xay, pha nóng hổi mời chúng tôi tại gian hàng trưng bày sản phẩm trong Khu triển lãm ngành nông nghiệp và môi trường, anh Nguyễn Duy Phương, Giám đốc Hợp tác xã (HTX) Nông nghiệp sinh thái Bốn Phương (Quảng Trị) chia sẻ: HTX chúng tôi không đi vào số lượng mà tập trung vào chất lượng cao, làm cà phê đặc sản để có giá trị kinh tế cao. Tôi đang định hỏi thì anh giải thích ngay: Giá cà phê nhân xanh (chưa rang xay) trên thị trường hiện chỉ có giá bán 14.000-160.000 đồng/kg, nhưng giá cà phê của HTX chúng tôi bán với giá 260.000-280.000 đồng/kg, còn sản phẩm đã rang có giá bán từ 350.000 đồng/kg trở lên. Sản phẩm của HTX ngoài tiêu thụ trực tiếp trong nước còn xuất khẩu gián tiếp (bán hàng cho doanh nghiệp khác) sang thị trường Mỹ, Hàn Quốc. Mặc dù xuất khẩu gián tiếp nhưng khách hàng Mỹ đã trực tiếp sang kiểm tra, trải nghiệm cách canh tác cà phê hữu cơ đặc sản, các công đoạn sơ chế, chế biến cà phê của HTX chúng tôi.

Anh Nguyễn Duy Phương, Giám đốc Hợp tác xã Nông nghiệp sinh thái Bốn Phương.

HTX Nông nghiệp sinh thái Bốn Phương được thành lập năm 2021, với 8 thành viên, tổng diện tích cà phê của HTX và các hộ dân liên kết với HTX khoảng hơn 100ha, anh Nguyễn Duy Phương cho biết thêm.

Câu chuyện bên ly cà phê với anh Đỗ Duy Phương lại được tiếp nối khi ông Nguyễn Minh Tiến, Giám đốc Trung tâm Xúc tiến thương mại nông nghiệp (Bộ Nông nghiệp và Môi trường)-đơn vị trực tiếp tham gia triển lãm-chia sẻ: Hiện ngành nông nghiệp có rất nhiều mặt hàng xuất khẩu tỷ đô như gạo, sầu riêng, thủy sản, hồ tiêu... đặc biệt là cà phê xuất khẩu mấy tỷ đô một năm, thế nhưng vẫn còn nhiều người tới nay chưa biết đến giá trị kinh tế của cây cà phê. Đợt triển lãm này, chúng tôi lựa chọn cây cà phê để trưng bày, giới thiệu tới người dân trong nước và du khách đến tham quan triển lãm. Đây chính là cách để chúng ta quảng bá, tôn vinh cây cà phê.

... Đến nâng cao hiệu quả kinh tế và phát triển bền vững cây cà phê

8 tháng năm 2025, xuất khẩu cà phê đạt 1,2 triệu tấn, trị giá 6,42 tỷ USD, tăng 7,6% về sản lượng, tăng 65,1% về giá trị so với cùng kỳ năm 2024. Con số này đã vượt tổng giá trị xuất khẩu cà phê cả năm 2024 (khối lượng 1,32 triệu tấn; trị giá 5,48 tỷ USD). Những năm gần đây, giá trị xuất khẩu cà phê của Việt Nam tăng liên tục: Năm 2020, xuất khẩu cà phê với khối lượng 1,51 triệu tấn, trị giá đạt 2,66 tỷ USD; năm 2021, xuất khẩu cà phê của Việt Nam đạt 1,52 triệu tấn, trị giá gần 3 tỷ USD; năm 2022, xuất khẩu cà phê khoảng 1,78 triệu tấn, trị giá 4,06 tỷ USD; năm 2023, 1,62 triệu tấn, trị giá 4,24 tỷ USD. Nếu nhìn vào khối lượng cà phê xuất khẩu của Việt Nam trong 5 năm qua (2020-2024) và 7 tháng năm 2025, có thể thấy, mặc dù khối lượng cà phê xuất khẩu không tăng nhiều, thậm chí có lúc giảm, nhưng giá trị kim ngạch xuất khẩu ngày càng tăng cao (8 tháng năm 2025 mới chỉ xuất khẩu 1,2 triệu tấn nhưng thu gần 6,42 tỷ USD).

Khách tham quan chụp ảnh lưu niệm bên cây cà phê.

Hiện sản phẩm chế biến sâu của cà phê Việt Nam chưa nhiều, song chất lượng, uy tín đã dần được cải thiện và khẳng định trên thị trường so với trước đây. Ngành cà phê Việt Nam những năm gần đây thực hiện chủ trương không tăng diện tích trồng mà chỉ tập trung tái canh diện tích cà phê già cỗi để tăng chất lượng, sản lượng; đồng thời tập trung phát triển chế biến, xây dựng thương hiệu và nâng giá trị kinh tế. Theo ông Phan Minh Thông, Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty Cổ phần Phúc Sinh, người tiêu dùng thế giới ngày càng ưu tiên sử dụng cà phê chất lượng cao, cà phê đặc sản. Do đó, Việt Nam phải tập trung chất lượng và tạo ra nhiều sản phẩm có bản sắc, giá trị cao hơn là cà phê nguyên liệu. Đây là một xu hướng cần được bắt nhịp để gia tăng giá trị và xây dựng thương hiệu cho cà phê Việt Nam.

Để phát huy hơn nữa giá trị kinh tế của cây cà phê, thời gian tới, Nhà nước cần đẩy mạnh xây dựng, quảng bá thương hiệu cà phê Việt Nam thành sản phẩm quốc gia, đẩy mạnh liên kết 4 nhà: Nhà nông-nhà khoa học-nhà doanh nghiệp-Nhà nước để tiêu thụ ổn định. Bên cạnh đó, việc thực hành sản xuất theo tiêu chí ESG (môi trường-xã hội-quản trị) cũng cần phải được đề cao, nhất là quy định EUDR của Liên minh châu Âu khi sản xuất, xuất khẩu nông sản vào thị trường này, trong đó, sản phẩm cà phê phải xem xét và tuân thủ những quy định về chống mất rừng và suy thoái rừng. Chỉ như vậy, sản phẩm cà phê của Việt Nam mới có thể chinh phục được khách hàng trong và ngoài nước, giữ vững vị thế hàng đầu thế giới.

Bài và ảnh: NGUYỄN KIỂM