'Cây đại thụ' vùng đồng bào dân tộc thiểu số- Kỳ 1: 'Đòn bẩy' phát triển kinh tế - xã hội

Hội Văn nghệ dân gian dân tộc Bố Y, xã Quyết Tiến (Quản Bạ) luyện tập các bài hát, điệu múa cổ truyền.

Là tỉnh có đông đồng bào DTTS sinh sống, với dân số trên 85 vạn người, gồm 19 dân tộc, trong đó đồng bào DTTS chiếm 87,3% dân số toàn tỉnh. Thực hiện chính sách đối với NCUT của Chính phủ, UBND tỉnh đã phê duyệt 1.978 NCUT, thuộc 16 dân tộc trong tỉnh, giai đoạn 2018 - 2022. Với tinh thần cần cù, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm và nhiều kinh nghiệm trong cuộc sống, mong muốn được cống hiến cho gia đình, xã hội; NCUT thường xuyên giáo dục con cháu không vi phạm pháp luật, phòng, chống các tệ nạn xã hội; cảnh giác mọi âm mưu của các thế lực thù địch; tích cực học tập nâng cao trình độ, áp dụng tiến bộ KHKT vào sản xuất và đời sống; chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi theo hướng sản xuất hàng hóa.

Nhiều NCUT có kinh nghiệm hay, nguyên lãnh đạo các cấp về nghỉ hưu đã tư vấn cho cấp ủy, chính quyền cơ sở kinh nghiệm trong chỉ đạo, điều hành. Điển hình như: Ông Triệu Đức Thanh, nguyên Chủ tịch UBND tỉnh; ông Dương Minh Hòa, nguyên Bí thư Huyện ủy Xín Mần; bà Hoàng Thị Tương, nguyên Bí thư Đảng bộ xã Sơn Vĩ (Mèo Vạc)... Nhiều NCUT là nghệ nhân dân gian đã truyền dạy cho con cháu những phong tục, tập quán truyền thống, làn điệu dân ca hay của dân tộc, tiêu biểu như: Ông Ly Chứ Sùng, Hội Nghệ nhân dân gian xã Sủng Là (Đồng Văn); Nguyễn Thanh Vương, Câu lạc bộ hát Then đàn Tính thôn Mè Thượng, xã Phương Thiện (thành phố Hà Giang)...

Trong xây dựng NTM, NCUT đã tuyên truyền, vận động nhân dân tham gia hiến đất, giải phóng mặt bằng làm đường giao thông nông thôn, xây dựng các công trình phúc lợi. Kết quả, đến hết năm 2019, có 38 xã đạt chuẩn NTM, thành phố Hà Giang được công nhận hoàn thành xây dựng NTM. Tổng số đường bê tông nông thôn thực hiện được 1.089 km, kênh mương bê tông 43,4 km. Hưởng ứng chủ trương xây dựng nhà ở cho người có công, cựu chiến binh nghèo, hộ nghèo trên địa bàn tỉnh; NCUT tích cực tuyên truyền, vận động nhân dân đóng góp vật chất, ngày công, đến nay có trên 3.300 ngôi nhà được khởi công xây dựng.

Thực hiện Cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng NTM, đô thị văn minh”, NCUT đã tích cực vận động đồng bào chấp hành các qui ước, hương ước của thôn, bản; ăn, ở hợp vệ sinh, di chuyển chuồng trại gia súc ra xa nhà. Vận động nhân dân xóa bỏ các hủ tục trong việc cưới, việc tang, đẩy lùi tệ nạn xã hội. Phát huy vai trò của mình trong việc giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc, các phong tục tập quán, tín ngưỡng, lễ hội, nghề truyền thống như: Lễ hội cầu mưa của dân tộc Lô Lô; lễ hội Lồng Tồng của dân tộc Tày; lễ hội múa trống của dân tộc Giáy; lễ hội nhảy lửa của dân tộc Pà Thẻn. Các hoạt động tín ngưỡng dân gian như: Lễ cúng cơm, lễ cấp sắc của dân tộc Dao; lễ cúng ngô mới, cúng Thần rừng của dân tộc Cờ lao; các nghề truyền thống như: Dệt lanh, may mặc, nghề rèn, chế biến món ăn truyền thống đều do các nghệ nhân và NCUT chủ trì, tập hợp cộng đồng tổ chức.

Bằng kinh nghiệm, uy tín của bản thân, NCUT chủ động tham gia hòa giải, giải quyết kịp thời những tranh chấp, mâu thuẫn tại địa phương, không để xảy ra điểm “nóng” và tham gia quản lý, cảm hóa, giáo dục hàng trăm đối tượng có hành vi vi phạm pháp luật; vận động nhân dân nâng cao ý thức phòng, chống tội phạm, chống tuyên truyền đạo trái pháp luật. Từ năm 2018 đến nay, NCUT cung cấp thông tin liên quan đến an ninh, trật tự cho các cơ quan chức năng, góp phần xử lý được 722 vụ việc; phối hợp tuyên truyền, vận động 107 tập thể, 856 cá nhân đăng ký tham gia tự quản đường biên, mốc giới. Bên cạnh đó, NCUT cũng nhiệt tình tham gia vào công tác xây dựng Đảng, chính quyền, MTTQ và các tổ chức chính trị - xã hội, thể hiện rõ thông qua các đợt tiếp xúc cử tri của ĐBQH và HĐND các cấp, NCUT đã đóng góp nhiều ý kiến sát thực vào chương trình phát triển KT-XH và công tác xây dựng hệ thống chính trị ở cơ sở.

Phó Trưởng ban Dân tộc tỉnh, Đặng Đình Nhiêu, cho biết: Hàng năm, Ban Dân tộc tỉnh đã tham mưu cho tỉnh thực hiện đầy đủ các chính sách đối với NCUT. Chủ động phối hợp với Ban Dân vận Tỉnh ủy, MTTQ, công an, Bộ đội Biên phòng tỉnh và các địa phương tổ chức tập huấn, bồi dưỡng kiến thức, kỹ năng tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật cho NCUT, cung cấp thông tin về chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; tình hình, nhiệm vụ phát triển KT-XH và đảm bảo an ninh quốc phòng của địa phương. Tổ chức thăm hỏi, tặng quà động viên tinh thần NCUT trong dịp Tết Nguyên đán, Tết cổ truyền của đồng bào các dân tộc; thăm hỏi, động viên tinh thần khi ốm đau hoặc gia đình gặp khó khăn, hoạn nạn...

Bài, ảnh: LÊ HẢI

Kỳ 2: Điểm tựa của bản làng