Cây dẻ ván làm trụ cột kinh tế giúp Đức Vân chuyển mình

Đây không chỉ là câu chuyện về một loại cây trồng, mà còn là minh chứng cho sức mạnh của sự đoàn kết và tư duy đổi mới trong công cuộc xóa đói, giảm nghèo.

HTX Hợp Phát: Mô hình giảm nghèo kiểu mẫu

Đức Vân là một xã miền núi thuộc huyện Ngân Sơn, từ lâu đã phải đối mặt với những thách thức của đói nghèo, khi phần lớn người dân sống phụ thuộc vào nông nghiệp truyền thống kém hiệu quả. Đất đai khô cằn, khí hậu khắc nghiệt và thiếu vốn đầu tư đã kìm hãm sự phát triển của địa phương.

Thế nhưng, trong khó khăn, một tiềm năng ít được chú ý đã nảy nở – đó là cây dẻ ván. Cây dẻ ván không chỉ là một phần của hệ sinh thái rừng tự nhiên ở Bắc Kạn mà còn là một loại cây ăn quả có giá trị kinh tế cao, được người dân địa phương ưa chuộng. Tuy nhiên, trước đây, việc trồng và tiêu thụ dẻ ván còn mang tính tự phát, manh mún, không tạo được thu nhập ổn định cho bà con.

Nhận thấy tiềm năng to lớn từ cây dẻ ván, chính quyền địa phương cùng với sự hỗ trợ của các tổ chức phát triển đã khởi xướng ý tưởng phát triển loại cây này theo hướng sản xuất hàng hóa tập trung, đặc biệt là thông qua mô hình HTX.

Các thành viên HTX Hợp Phát chủ yếu là người Dao.

Đây được xem là một quyết sách táo bạo nhưng đầy triển vọng, hứa hẹn một cuộc cách mạng kinh tế cho xã Đức Vân. Mục tiêu chính là chuyển đổi từ sản xuất nhỏ lẻ, tự cung tự cấp sang sản xuất quy mô lớn, có sự liên kết chặt chẽ từ khâu trồng, chăm sóc, thu hoạch đến chế biến và tiêu thụ.

Sự ra đời của HTX Hợp Phát đã đánh dấu một bước ngoặt quan trọng tại địa phương. Ngay từ những ngày đầu thành lập, HTX đã tập trung vào việc áp dụng các kỹ thuật canh tác tiên tiến, từ chọn giống, làm đất, bón phân đến phòng trừ sâu bệnh, nhằm nâng cao năng suất và chất lượng hạt dẻ. Mối liên kết giữa chính quyền địa phương, Liên minh HTX tỉnh và các chuyên gia nông nghiệp đã được xây dựng nhằm mở các lớp tập huấn, chuyển giao công nghệ cho bà con, giúp họ nắm vững quy trình sản xuất dẻ ván theo tiêu chuẩn.

Thúc đẩy kinh tế, nâng cao thu nhập

Một trong những thành công nổi bật của HTX là việc xây dựng quy trình sản xuất khép kín và tạo dựng thương hiệu cho hạt dẻ ván. Hạt dẻ sau khi thu hoạch được phân loại, sấy khô và đóng gói theo tiêu chuẩn, đảm bảo chất lượng và an toàn vệ sinh thực phẩm. HTX cũng chủ động tìm kiếm thị trường, mở rộng kênh phân phối, đưa sản phẩm hạt dẻ ván đến tay người tiêu dùng trong và ngoài tỉnh. Sự liên kết chặt chẽ giữa các hộ dân thông qua HTX đã giúp giảm chi phí sản xuất, tăng sức cạnh tranh của sản phẩm và mang lại lợi nhuận cao hơn cho nông dân.

Ngoài ra, HTX Hợp Phát còn đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ vốn cho các thành viên. Nhiều hộ gia đình ban đầu còn khó khăn về tài chính đã được HTX hỗ trợ vay vốn ưu đãi để mua sắm vật tư, mở rộng diện tích trồng dẻ. Điều này không chỉ giúp bà con yên tâm sản xuất mà còn khuyến khích họ đầu tư lâu dài vào cây dẻ ván. Mô hình HTX đã tạo ra một vòng tròn phát triển bền vững: người dân được hỗ trợ để sản xuất tốt hơn, sản phẩm chất lượng cao hơn, bán được giá hơn, từ đó có thêm thu nhập để tái đầu tư và cải thiện cuộc sống.

HTX Hợp Phát đang sản xuất theo quy trình để nâng cao chất lượng sản phẩm và mở rộng diện tích.

Các kết quả đạt được sau vài năm triển khai mô hình HTX dẻ ván thật sự ấn tượng. Thu nhập bình quân của các hộ thành viên HTX đã tăng lên đáng kể, nhiều hộ gia đình thoát khỏi diện nghèo và vươn lên làm giàu từ cây dẻ ván. Số lượng hộ nghèo trong xã giảm rõ rệt, đời sống vật chất và tinh thần của người dân được nâng cao. Trẻ em được đến trường đầy đủ hơn, các dịch vụ y tế, giáo dục cũng được cải thiện nhờ nguồn thu từ cây dẻ.

Đặc biệt, tỷ lệ hộ nghèo của xã giảm từ 55,52% năm 2015 xuống còn 38,86% năm 2019 và đến cuối năm 2024 là 11,3%

Sự thành công của HTX Hợp Phát không chỉ dừng lại ở việc tạo ra của cải vật chất mà còn góp phần thay đổi tư duy sản xuất của người dân, khuyến khích họ chủ động, sáng tạo và đoàn kết hơn trong phát triển kinh tế. Đây là một minh chứng sống động cho việc áp dụng đúng đắn và hiệu quả các chiến lược giảm nghèo dựa trên tiềm năng bản địa và mô hình kinh tế tập thể.

Lan tỏa mô hình HTX

Theo thống kê, huyện Ngân Sơn có 150ha cây dẻ ván thì HTX Hợp Phát ở xã Đức Vân hiện đang phát triển được 50ha, tương đương với 8.000 cây và là vùng trồng dẻ ván chủ lực của huyện. Hiện nay, mới chỉ một phần cây dẻ của HTX cho thu hoạch nhưng với giá bán 80-100 nghìn đồng/kg tại vườn, cây dẻ ván được đánh giá là có giá trị kinh tế cao hơn hẳn so với một số loại cây trồng khác tại địa phương như lê, mận… Do đó, mô hình HTX Hợp Phát được khuyến khích nhân rộng, phát triển theo hướng bền vững.

Do đó, HTX Hợp Phát cũng đang được tạo điều kiện để tham gia các lớp tập huấn do Liên minh HTX tỉnh phối kết hợp với Liên minh HTX Việt Nam và các ban ngành tổ chức. Các lớp đào tạo về phát triển kinh tế hàng hóa theo chuỗi giá trị, ứng dụng máy móc, công nghệ vào chế biến nông đặc sản, chuyển đổi số, tham gia chương trình OCOP được cho là nền tảng hữu ích và trùng hợp với những dự định của HTX Hợp Phát. Bởi thời gian tới, HTX này sẽ đầu tư xây dựng kho đông lạnh để sơ chế và chế biến sâu thành một số sản phẩm từ hạt dẻ (sữa hạt dẻ, bánh hạt dẻ, kẹo hạt dẻ…) để tăng giá trị gia tăng.

Để duy trì và phát triển bền vững, HTX xác định sẽ tiếp tục đổi mới, nâng cao năng lực quản lý, áp dụng công nghệ số vào sản xuất và kinh doanh. Đồng thời, việc xây dựng chuỗi giá trị liên kết từ nông trại đến bàn ăn, đảm bảo truy xuất nguồn gốc sản phẩm sẽ được HTX quan tâm giúp nâng cao uy tín và khả năng cạnh tranh của hạt dẻ ván Đức Vân trên thị trường.

Câu chuyện thành công của cây dẻ ván của xã Đức Vân thông qua mô hình HTX là một bài học quý giá về giảm nghèo bền vững. Bài học đầu tiên là tầm quan trọng của việc nhận diện và khai thác tiềm năng bản địa. Mỗi địa phương đều có những lợi thế riêng, có thể là tài nguyên thiên nhiên, đặc sản nông nghiệp, hoặc các giá trị văn hóa truyền thống. Việc phát hiện và biến những tiềm năng này thành lợi thế cạnh tranh sẽ là chìa khóa để thoát nghèo.

Bên cạnh đó là sức mạnh của mô hình HTX cần được nhìn nhận và phát huy hiệu quả. Trong bối cảnh sản xuất nông nghiệp nhỏ lẻ còn phổ biến ở nhiều vùng nông thôn, HTX đóng vai trò là cầu nối quan trọng giúp người dân liên kết lại với nhau, chia sẻ rủi ro, tối ưu hóa nguồn lực và tăng cường sức mạnh thương lượng trên thị trường. HTX không chỉ là nơi cung cấp dịch vụ sản xuất mà còn là nơi gắn kết cộng đồng, tạo dựng niềm tin và sự đoàn kết.

Đi liền với đó là vai trò của chính quyền và các tổ chức hỗ trợ. Sự vào cuộc chủ động, quyết liệt của chính quyền địa phương, Liên minh HTX tỉnh Bắc Kạn trong việc định hướng, hỗ trợ chính sách, vốn và kỹ thuật là yếu tố then chốt cho sự thành công của mô hình HTX. Các chương trình tập huấn, chuyển giao công nghệ và kết nối thị trường đã giúp người dân, thành viên HTX có thêm kiến thức và tự tin để phát triển sản xuất.

Nhìn về tương lai, mô hình HTX dẻ ván Hợp Phát ở Đức Vân có thể được nhân rộng và áp dụng cho nhiều loại cây trồng, vật nuôi khác ở các địa phương có điều kiện tương tự.

Câu chuyện về cây dẻ ván và HTX ở Đức Vân không chỉ là một điển hình về giảm nghèo mà còn là nguồn cảm hứng cho những nỗ lực phát triển nông thôn mới, nơi người dân là chủ thể, sản xuất là nền tảng và HTX là động lực. Đây là con đường chắc chắn để xây dựng một tương lai thịnh vượng và bền vững cho cộng đồng người dân ở miền núi.

Minh Nhương