Cây di sản ở Trường Sa

Các đảo nổi, đảo chìm thuộc quần đảo Trường Sa cách đất liền hàng trăm hải lý, xung quanh đảo là đại dương bao bọc, khí hậu cực kỳ khắc nghiệt với nắng nóng khô hạn suốt mùa khô, giông bão mưa táp suốt mùa mưa, vị mặn của muối biển xâm lấn hàng năm khiến các công trình, khí tài bị bào mòn hư hại nhanh chóng và khiến hệ thực vật, động vật khó tồn tại phát triển. Tuy thế, từ sức người tái tạo, từ sức mạnh thiên nhiên bản năng cây cối vẫn cùng người vượt lên giữa trùng trùng mưa nắng gió bão mà sinh sôi phát triển, vươn nhánh xòe tán tỏa bóng và làm hàng rào vững chắc bảo vệ đảo trước kẻ thù.

Cây phong ba trên đảo Song Tử Tây. Ảnh: internet

Với thổ nhưỡng cằn cỗi là san hô, đá sỏi, cát… ở các đảo cộng thời tiết đại dương nên chỉ một số loài cây có khả năng tồn tại sinh trưởng như: cây bàng vuông, phong ba, mù u, tra, dừa, phi lao, muống biển và cỏ sắc cạnh… Trong số những loài cây nơi đảo xa sóng gió ấy có 4 loại cây đã được Hội đồng Cây di sản Việt Nam thuộc Hội Bảo vệ thiên nhiên và môi trường Việt Nam công nhận là cây di sản, đó là: cây bàng vuông ở đảo Nam Yết; cây phong ba ở đảo Song Tử Tây và 2 cây mù u cổ thụ trên đảo Sơn Ca và đảo Sinh Tồn Đông. Những cây này đều đã hơn 100 tuổi, già nhất là cây phong ba ở đảo Song Tử Tây, có tuổi thọ hơn 300 năm, ngay sau sở chỉ huy đảo, cao khoảng 25 m, chu vi thân cây gần 4 m, tán tỏa rộng tầm 35 m. Riêng cây mù u ở đảo Sơn Ca có tán xòe rộng che trọn công viên thanh niên. Dưới tán cây, bộ đội ta kê bàn ghế, dựng hai chòi cột nền bằng xi măng, mái lợp tôn để làm nơi tiếp khách, ngồi thư giãn đọc sách, đàn hát sau mỗi buổi tập luyện thao trường và hoàn thành trực gác nhiệm vụ.

Chỉ huy trưởng đảo Sơn Ca-Thượng tá Trần Văn Nhương-giới thiệu với tôi: “Khí hậu, thủy văn ở đảo Sơn Ca mang đặc trưng khí hậu thủy văn của quần đảo Trường Sa, mùa hè mát, mùa đông ấm. Tuy nhiên do ở vĩ độ thấp nên thời tiết buổi trưa oi bức. Mùa khô ở đảo bắt đầu từ tháng 2 đến tháng 5, mùa mưa từ tháng 5 đến tháng 1 năm sau. Những tháng mùa khô, thời tiết khắc nghiệt, ngày nắng nóng kéo dài từ sáng sớm đến xẩm tối. Thực vật ở đảo khá phong phú, đa dạng về chủng loại, song nhiều hơn là cây bàng vuông, mù u, phi lao, muống biển và một số loài cỏ thân mềm có nguồn gốc tự nhiên và do cán bộ, chiến sĩ mang từ đất liền ra, lâu ngày phù hợp với điều kiện thời tiết, thiên nhiên của đảo nên phát triển tốt, xanh mát quanh năm. Và mỗi cây xanh ở đây đều ghi dấu kỷ niệm của từng cán bộ, chiến sĩ công tác tại đảo các thời kỳ và của đại biểu các đoàn công tác ra thăm, làm việc tại đảo”.

Tôi đứng ngắm nhìn cây mù u cổ thụ giữa sân lớn đảo Sơn Ca, thân cây lớn phải 4 người ôm mới xuể, lá xanh thẫm vươn chìa mạnh mẽ. Và, tôi hình dung những năm tháng cây vươn mình mãnh liệt trước mưa nắng biển khơi, những kỷ niệm buồn vui của cây với bao thế hệ cán bộ, chiến sĩ từng công tác tại đây. Thượng tá Nhương nói rằng, năm 2014, cây mù u của đảo được công nhận là Cây di sản Việt Nam cùng với cây phong ba ở đảo Song Tử Tây và cây bàng vuông ở đảo Nam Yết. Những cây cối trên đảo được xanh tốt tỏa tán xòe bóng như bây giờ là do bàn tay chăm sóc của cán bộ, chiến sĩ. Chúng không chỉ góp phần làm tăng thêm vẻ đẹp cảnh quan môi trường cho đơn vị, làm khí hậu mát mẻ, che chắn sóng gió mà còn có ý nghĩa về lịch sử, văn hóa giúp mỗi cán bộ, chiến sĩ luôn ý thức về nhiệm vụ bảo vệ và xây dựng biển, đảo thiêng liêng của Tổ quốc.

Hoàng Thanh Hương