'Cây thoát nghèo' nở hoa trên đất An Hòa

Từ một nghề mới manh nha, nay trồng mai trắng đã trở thành sinh kế chủ lực, giúp hàng trăm hộ dân thoát nghèo, vươn lên làm giàu, xây dựng làng quê An Hòa khang trang, trù phú.

Chăm sóc cây mai trắng tại thôn An Hòa (xã Suối Hai).

Từ vài trăm gốc mai đến cơ nghiệp bạc tỷ

Những ngày cuối năm, thôn An Hòa (xã Suối Hai) chuyển mình theo nhịp sống khẩn trương rất riêng. Trên những thửa vườn rộng, người dân tất bật uốn thế, cắt tỉa, tạo dáng cho những gốc mai của mùa xuân và chăm sóc cây, chuẩn bị cho vụ mai Tết 2026. Không khí lao động rộn ràng ấy đã trở thành “đặc sản” mỗi độ Tết đến Xuân về ở làng mai trắng An Hòa.

Từ tỉnh lộ 87 rẽ vào làng, con đường nhựa phẳng lỳ dẫn du khách đến cổng làng văn hóa An Hòa với mái ngói truyền thống, câu đối đỏ nổi bật giữa không gian đồi núi. Tấm biển “Làng nghề trồng hoa mai trắng thôn An Hòa” như lời giới thiệu giản dị nhưng đầy tự hào. Bước qua cổng làng, du khách dễ nhận thấy những ngôi nhà khang trang, vườn tược rộng rãi, đâu đâu cũng phủ một màu xanh của mai - loài cây đã gắn bó và làm nên thương hiệu cho vùng đất này.

Theo Bí thư Chi bộ thôn An Hòa Khuất Duy Trường, hơn 20 năm trước, mai trắng được một số hộ dân mang về trồng thử trên đất đồi. Không ngờ, cây lại hợp thổ nhưỡng, sinh trưởng tốt, cho giá trị kinh tế cao. “Hiện, thôn có hơn 280 hộ với hơn 1.000 nhân khẩu, thì hơn 80% số hộ tham gia trồng mai. Thu nhập của người dân phần lớn đến từ loài cây này”, ông Khuất Duy Trường cho biết.

Gia đình ông Đỗ Quang Thái, ở xóm Nhà Bò, là một trong những hộ đầu tiên “bén duyên” với mai trắng ở An Hòa. Nhớ lại những ngày đầu năm 1998, ông Thái cùng các anh em lặn lội khắp các chợ cây cảnh Hà Nội, rồi vào tận Thanh Hóa mua từng cây giống nhỏ bằng ngón tay đem về trồng thử. Ban đầu mỗi nhà chỉ vài trăm cây, bán được bao nhiêu lại nhân giống, mở rộng dần.

Đến nay, gia đình ông Thái sở hữu gần 2ha trồng mai với hàng nghìn cây thế và hàng vạn cây phôi. Riêng vụ Tết năm 2026, gia đình dự kiến đưa ra thị trường khoảng 3.000 cây mai thế, phục vụ nhiều phân khúc khách hàng, từ vài trăm nghìn đồng đến hàng chục triệu đồng mỗi cây.

“Nhờ mai trắng, gia đình tôi mua thêm đất, xây dựng nhà cửa khang trang. Cây mai thực sự đã đổi đời cho người dân An Hòa”, ông Thái chia sẻ.

Không chỉ riêng gia đình ông Thái, nhiều hộ khác trong làng cũng vươn lên mạnh mẽ nhờ mai trắng. Anh Phan Văn Thành, người có hơn 10 năm gắn bó với nghề cho biết, trước đây gia đình trồng cây ăn quả, nhưng thu nhập bấp bênh. Khi chuyển sang trồng mai, kinh tế khởi sắc rõ rệt. Hiện gia đình anh mỗi năm đưa ra thị trường từ 2.000 đến 3.000 chậu mai, với nhiều dòng cây 1 năm, 5 năm, 7 năm tuổi, để đáp ứng nhu cầu đa dạng của người chơi.

“Trồng mai là nghề cần sự kiên nhẫn và sáng tạo. Mỗi dáng cây là công sức, là trải nghiệm tích lũy qua từng năm. Việc uốn gãy, hỏng cây là chuyện thường, nhưng có đau, mới ra được dáng đẹp”, anh Thành nói.

Hành trình thoát nghèo, làm giàu bền vững

Theo người trồng mai ở An Hòa, cây mai trắng có nhiều khía cạnh để thưởng thức, từ rễ, thân, cành, dáng, thế và hoa. Người sành thường chuộng dáng, thế; người chơi phổ thông lại thích hoa nở đều, đúng Tết. Chính vì vậy, mỗi nhà vườn đều phải “nuôi” nhiều lứa cây, nhiều dáng, thế khác nhau để phục vụ thị trường.

Anh Phan Vĩnh Tường, chủ nhà vườn An Tường (xóm Gốc Đa) cho biết, gia đình anh hiện có khoảng 2.200 chậu mai Tết, cùng hàng nghìn cây phôi cho các năm sau. Mọi năm, ngay từ đầu tháng Chạp, nhiều thương lái đã về làng đặt mua. Ngoài bán trực tiếp, gia đình anh còn hợp tác với các nhóm bán hàng trực tuyến, đưa mai An Hòa lên các nền tảng thương mại điện tử.

“Uốn mai đòi hỏi kỹ thuật cao, tỷ lệ hao hụt có năm lên tới 30%. Vì vậy, nghề này chủ yếu do người An Hòa đảm nhiệm, vừa làm, vừa tích lũy kinh nghiệm; đổi lại, thu nhập khá ổn định”, anh Tường chia sẻ.

Không chỉ làm giàu cho chủ vườn, nghề trồng mai còn tạo việc làm thường xuyên cho lao động địa phương. Những công việc đơn giản như chăm sóc, làm cỏ cho thu nhập khoảng 200.000 đồng/ngày; thợ đánh, bứng cây có thể đạt 500.000-600.000 đồng/ngày. Nhờ đó, người dân trong thôn, ai có sức lao động đều có việc làm.

Thôn An Hòa hiện không còn hộ nghèo, chỉ còn vài hộ đơn thân, cận nghèo, sức khỏe yếu. Thu nhập từ mai trắng giúp nhiều gia đình đạt doanh thu hàng tỷ đồng mỗi năm; cá biệt có hộ doanh thu lên tới hàng chục tỷ đồng. Kinh tế phát triển, người dân tích cực đóng góp xây dựng quê hương.

Trong những năm gần đây, thôn đã vận động được hàng nghìn ngày công, hàng nghìn mét vuông đất để mở rộng đường giao thông. Nhiều hộ tự nguyện hiến đất, lùi tường rào, tạo nên những tuyến đường làng rộng rãi, khang trang, ô tô tránh nhau dễ dàng.

Cùng với đó, An Hòa chú trọng xây dựng diện mạo làng nghề. Những pa nô giới thiệu làng mai được dựng tại nhà văn hóa, vừa là điểm check-in, vừa quảng bá sản phẩm tới du khách. Người dân cũng mong muốn được hỗ trợ xây dựng khu trưng bày, giới thiệu hoa mai, kết hợp phát triển du lịch làng nghề trong thời gian tới.

Từ một vùng đất đồi còn nhiều khó khăn, An Hòa hôm nay đã mang một diện mạo mới, trù phú, năng động, giàu bản sắc. Những vườn mai trắng nối tiếp nhau vươn chồi không chỉ báo hiệu một mùa xuân đang đến gần, mà còn là minh chứng sinh động cho hành trình thoát nghèo, làm giàu bền vững của người dân nơi đây. Cây mai trắng An Hòa đã, đang và sẽ tiếp tục nở hoa trên con đường xây dựng nông thôn mới, nâng cao đời sống người dân vùng bán sơn địa.

Nguyễn Mai