'Cha đẻ' Bitcoin có phải người Trung Quốc?

Theo nhiều tài liệu công khai, người tạo ra Bitcoin là một nhân vật ẩn danh với tên gọi Satoshi Nakamoto. Người này xuất bản báo cáo “Bitcoin: Hệ thống tiền mã hóa ngang hàng” vào năm 2008, đánh dấu sự ra đời chính thức của blockchain.

Tuy nhiên, ý tưởng ban đầu của công nghệ chuỗi khối được đưa ra 10 năm trước khi báo cáo của Satoshi Nakamoto xuất hiện. Cụ thể, một nhà khoa học mật mã người Trung Quốc có tên Wei Dai đã đưa nó vào nghiên cứu của mình với tên B-Money.

“Bitcoin là một triển khai của B-Money do Wei Dai đề xuất trong mạng lưới email Cypherpunk vào năm 1998 và Bitgold của Nick Szabo”, Satoshi Nakamoto viết trên blog vào năm 2010.

Tiền thân của blockchain

Câu chuyện bắt đầu khoảng 10 năm trước khi Bitcoin ra đời, những nền tảng đầu tiên của công nghệ này được đề xuất trên mạng email bảo mật Cypherpunk. Thuật toán bằng chứng công việc (PoW), hệ thống mã hóa điện tử ẩn danh và phân tán… đều được giới thiệu tại giai đoạn này. Trong đó, khái niệm B-Money được Wei Dai đề xuất.

Đoạn email Satoshi Nakamoto gửi đến Wei Dai. Ảnh: Bitcoin.

Thiết kế của B-Money giống Bitcoin ở nhiều điểm, bao gồm khái niệm sổ cái phi tập trung, yêu cầu các chủ tài khoản cùng quyết định chi phí thanh toán và đạt được đồng thuận. Ngoài ra, hệ thống này cũng có cơ chế PoW, chữ ký số, giao dịch P2P (peer-to-peer), hợp đồng thông minh và xác minh danh tính.

Tuy nhiên, B-Money còn thiếu những công cụ chi tiết về mô hình đồng thuận, cơ chế thưởng phạt hay khai thác. Do đó, dự án xuất hiện mờ nhạt, không được áp dụng hay có tiếng vang nào ở thời điểm đó.

Đến 2008, Satoshi Nakamoto tạo ra Bitcoin dựa trên ý tưởng của nhiều người tiền nhiệm. Nhân vật này gửi bài viết về BTC đến Adam Back, người phát minh thuật toán PoW. Adam Back nhận thấy nhiều điểm tương đồng giữa Bitcoin và B-Money.

Câu chuyện này được ghi lại qua email trao đổi giữa Wei Dai và Satoshi Nakamoto. “Bitcoin sẽ mở rộng tầm nhìn của anh, thành một cơ chế hoàn chỉnh. Tôi nghĩ nó sẽ đạt được tất cả mục tiêu anh từng đề xuất ở B-Money”, cha đẻ Bitcoin viết.

Bitcoin không lấy ý tưởng từ B-Money

B-Money và Bitgold được nhắc đến giống như tiền thân của Bitcoin. Nhưng thực tế, Satoshi Nakamoto đã phát triển mạng lưới này độc lập và không biết về sự tồn tại của hai đồng tiền nêu trên trước đó.

“Những gì tôi hiểu là Satoshi Nakamoto không đọc báo cáo của tôi trước khi phát minh ra ý tưởng. Anh ấy biết đến sau đó và ghi công tôi trong báo cáo. Do đó, kết nối của tôi với dự án là không nhiều”, Wei Dai bình luận trong bài viết trên Lesswrong vào năm 2011.

Bitcoin được phát triển độc lập, dù có nhiều nét tương đồng với mô hình trước đó. Ảnh: Getty.

Wei Dai không nhận công về mình. Nhân vật này để lại một lời nhắn trên cộng đồng rằng Bitcoin có nhiều điểm tương đồng với B-Money, nhưng đó hoàn toàn là sản phẩm của Satoshi Nakamoto.

Việc B-Money và Wei Dai được đưa vào sách trắng của Bitcoin không phải vì Satoshi lấy ý tưởng từ dự án mà bởi Adam Back đã nhắc đến sự tương đồng của hai mô hình. Ngoài ra, Wei Dai từng tỏ ra bất ngờ trước sự thành công của Bitcoin, điều mà B-Money không làm được.

“Tôi cho rằng Bitcoin thất bại từ chính sách tiền tệ, để xảy ra biến động giá mạnh dẫn đến rủi ro. Đây có thể là một phần lỗi của tôi vì khi Satoshi gửi email xin ý kiến, tôi đã không phản hồi”, Wei Dai cho biết.

Đồng thời, ý tưởng về một loại tiền tệ phi tập trung không phải chỉ của Wei Dai. eCash, một loại tiền tệ trên Internet cũng xuất hiện từ 1982.

Bí mật xung quanh Wei Dai

Wei Dai là một nhà mật mã nổi tiếng, tham gia tích cực vào phong trào tiền điện tử phi chính phủ những năm 1990. Cùng Nick Szabo và Hal Finney, ông nằm trong số những người bị nghi ngờ chính là Satoshi Nakamoto. Theo báo Trung Quốc, Wei Dai về sau còn ảnh hưởng đến nhiều người sáng lập dự án như Vitalik Buterin của Ethereum.

Hình ảnh của người được cho là Wei Dai. Ảnh: Crimetimes.

Chủ yếu hoạt động ẩn danh, thông tin về Wei Dai rất ít. Journalducoin cho biết nhân vật này là một người gốc Hoa, tốt nghiệp ngành khoa học máy tính tại Đại học Washington. Ông bắt đầu sự nghiệp tại Terra Sciences trước khi chuyển sang Microsoft.

Đồng thời, Bitcoin có nhiều nét tương đồng, nhưng Ethereum mới được xem là hậu duệ của B-Money. Hai sản phẩm có chung ý tưởng về nguồn cung vô hạn và các phiên bản stablecoin xây dựng trên nó tương ứng với giá trị của tiền pháp định.

Đơn vị chia nhỏ của đồng Ethereum có tên gọi là Wei (giống Satoshi của Bitcoin). Hay đồng DAI (Maker DAO) cũng là stablecoin phi tập trung đầu tiên trên mạng lưới này.

Xuân Sang