Chấm thi vào lớp 10: bảo đảm chặt chẽ, công bằng

Đề ngữ văn hay, nhưng…

Kỳ thi lớp 10 năm học 2025 – 2026 tại Hà Nội vừa kết thúc thành công, an toàn, đúng quy chế. Một trong những điểm nhấn tại kỳ thi này là đề thi mới, hay, gần gũi, phù hợp, có tính phân loại tốt. Trong 3 đề toán, ngữ văn, ngoại ngữ, đề thi ngữ văn nhận được “cơn mưa” lời khen từ các chuyên gia, giáo viên và học sinh.

Đề thi ngữ văn gồm 2 phần đọc hiểu (4 điểm) và viết (6 điểm). Phần đọc hiểu có 5 câu hỏi khai thác ngữ liệu, phần viết gồm yêu cầu viết đoạn văn 200 chữ (câu 1) và bài văn nghị luận xã hội (câu 2).

Thí sinh dự thi vào lớp 10 năm học 2025 - 2026 tại Hà Nội. Ảnh: Phạm Hùng

Chia sẻ về đề thi ngữ văn, Phó Giám đốc Sở GD&ĐT Hà Nội Phạm Quốc Toản cho biết: việc chọn ngữ liệu để đưa vào đề thi môn ngữ văn (đoạn trích “Hạnh phúc” của nhà thơ Giang Nam) được thực hiện kỹ lưỡng. Đây là một ngữ liệu đẹp, mang tính trực diện và gần gũi. Đề thi là thông điệp muốn gửi tới học sinh lời động viên các em hãy tự tin, vững bước trong tương lai.

Còn cô Lâm Kiều Ninh - giáo viên dạy ngữ văn Trường THCS Đống Đa (quận Đống Đa) chia sẻ, đây là lần đầu tiên đề thi không sử dụng ngữ liệu trong sách giáo khoa, góp phần bỏ sự lệ thuộc vào các bài văn mẫu, hạn chế tình trạng học thuộc lòng. Đề thi ngữ văn năm nay của Sở GD&ĐT Hà Nội là đề thi chất lượng, đảm bảo tính sư phạm, khoa học, nhân văn, vừa đảm bảo kiểm tra kiến thức kỹ năng, vừa khơi gợi cảm xúc tư duy và định hướng được giá trị sống tích cực cho học sinh.

Còn PGS.TS Bùi Mạnh Hùng - Điều phối viên chính, Ban Phát triển Chương trình giáo dục phổ thông 2018, kiêm Tổng chủ biên sách giáo khoa tiếng Việt - ngữ văn, bộ sách "Kết nối tri thức với cuộc sống" đánh giá cao đề thi ngữ văn tại kỳ thi lớp 10 của Hà Nội vì đã thể hiện rõ định hướng đổi mới đánh giá theo yêu cầu của chương trình.

Trong khi đề ngữ văn nhận được nhiều lời khen thì đáp án (phần nghị luận xã hội) của môn này lại gây băn khoăn cho nhiều giáo viên, học sinh.

TS Phùng Diệu Linh - giáo viên ngữ văn tại Hà Nội cho rằng, tại câu 2 của phần nghị luận xã hội, đáp án dường như đi ngược lại với trọng tâm của câu lệnh. Theo cô, câu hỏi nghị luận xã hội: "Làm thế nào để tìm thấy niềm vui tuổi học trò?" tập trung vào giải pháp để tìm thấy niềm vui tuổi học trò. Song, đáp án chấm lại nêu ra việc học sinh giải thích khái niệm, chỉ ra thực trạng, nguyên nhân - những yếu tố mà theo cô Linh, không phù hợp với câu lệnh gốc. Vì câu lệnh hiện tại chỉ đơn thuần hỏi "tìm niềm vui tuổi học trò", do đó, việc yêu cầu học sinh phân tích nguyên nhân và thực trạng là không hợp lý. TS Phùng Diệu Linh hy vọng hội đồng chấm thi sẽ điều chỉnh để tránh sự máy móc, không đồng nhất giữa đề và đáp án.

Nhiều thí sinh cũng cảm thấy sinh lo lắng bởi, với đáp án của Sở GD&ĐT Hà Nội, điều các em đã viết và cho rằng mình hiểu đúng, làm đúng, giờ lại có nguy cơ mất điểm.

Thí sinh hãy yên tâm

Nhiều chuyên gia nhận định, hướng dẫn chấm thi của Sở GD&ĐT Hà Nội là phù hợp. Trong đáp án phần nghị luận xã hội ghi là học sinh “có thể triển khai các ý chính theo hướng…”, chủ yếu mang tính gợi mở, không cứng nhắc. Chương trình giáo dục phổ thông mới hướng tới phát triển phẩm chất và năng lực học sinh. Việc đưa bài làm của học sinh vào một khuôn cố định là điều không nên. Học sinh có nhiều cách lựa chọn, miễn sao đáp ứng yêu cầu cần đạt; hướng tới phát triển tư duy, năng lực.

Việc chấm bài thi trong kỳ thi tuyển sinh lớp 10 THPT được áp dụng quy chế như kỳ thi tốt nghiệp THPT. Ảnh: Duy Khánh

Chia sẻ về những điều băn khoăn về đáp án cũng như quá trình chấm thi môn ngữ văn, một giáo viên có kinh nghiệm chấm thi môn ngữ văn cho biết, đáp án và barem điểm chỉ là khung sườn cơ bản của môn thi.

Trước khi chấm thi, cán bộ chấm phải học tập quy chế, hướng dẫn chấm cũng như các tình huống cụ thể một buổi. Sau đó, Hội đồng sẽ chấm chung một số bài thi để quán triệt tinh thần chấm của cán bộ chấm thi. Các tổ chấm quán triệt tinh thần chấm công bằng, khách quan, tổ trưởng liên tục rà soát các thành viên. Trong quá trình chấm, cán bộ chấm thi bám sát đáp án nhưng vẫn gạn đục khơi trong để cho điểm thí sinh.

Việc chấm bài thi trong kỳ thi tuyển sinh lớp 10 THPT được áp dụng quy chế như kỳ thi tốt nghiệp THPT với những quy định chặt chẽ, đảm bảo công bằng giữa các thí sinh. Các bài thi được chấm theo quy trình 2 vòng độc lập.

Lưu ý về vấn đề này, Giám đốc Sở GD&ĐT Hà Nội Trần Thế Cương cho biết, việc chấm thi là trách nhiệm của ngành GD&ĐT; trách nhiệm và lương tâm của nhà giáo. Không có hiện tượng “chấm lỏng”, “chấm chặt” hay chấm theo cảm tính. Đội ngũ nhà giáo tham gia chấm thì là những thầy cô có năng lực, kinh nghiệm; quá trình chấm có camera giám sát.

“Sau khi chấm xong, Hội đồng sẽ chọn một số bài ngẫu nhiên để chấm lại theo xác suất, chấm chéo, hướng tới mục tiêu đảm bảo công bằng nhất cho các em học sinh” - Giám đốc Sở GD&ĐT Hà Nội Trần Thế Cương khẳng định.

Nam Du