Chân dung chỉ huy quân sự Hezbollah ba lần thoát ám sát trước khi thiệt mạng

Chỉ huy quân sự của Hezbollah, ông Haytham Ali Tabatabai, người vừa thiệt mạng trong vụ không kích của Israel ngày 23/11, khiến 5 người chết và 28 người bị thương, theo Bộ Y tế Liban. Ảnh: Handout/Hezbollah/EPA

Theo trang Al Jazeera, vụ không kích ngày 23/11 là lần đầu tiên trong nhiều tháng Israel tấn công trực tiếp vào vùng ngoại ô Nam Beirut, đồng thời là cuộc tập kích không báo trước đầu tiên kể từ khi lệnh ngừng bắn giữa hai bên được thiết lập năm ngoái.

Diễn biến này xảy ra trong bối cảnh các đợt tấn công xuyên biên giới của Israel trên khắp lãnh thổ Liban đang có dấu hiệu gia tăng, thổi bùng lo ngại về nguy cơ xung đột leo thang trở lại.

Hồ sơ đặc biệt của Haytham Ali Tabatabai

Theo truyền thông Israel, ông Tabatabai - tham mưu trưởng của phong trào Hezbollah, còn được gọi là Sayyid Abu Ali - đã ba lần trở thành mục tiêu ám sát, trong đó hai đòn tấn công trước diễn ra trong cuộc xung đột giữa Israel và Hezbollah năm ngoái, kết thúc bằng lệnh ngừng bắn do Mỹ làm trung gian vào tháng 11/2024. Cuộc không kích ngày 23/11 được coi là lần thứ ba và cũng là lần đầu tiên Israel thành công trong việc tiêu diệt ông.

Trước sự kiện này, ông Tabatabai là nhân vật ít được biết đến trong công chúng Liban. Nhiều chỉ huy quân sự của Hezbollah truyền thống hoạt động kín đáo nhằm tránh các chiến dịch truy sát của Israel, và Tabatabai cũng không ngoại lệ. Chỉ sau khi bị hạ sát, những thông tin về vai trò và sự nghiệp của ông mới được công bố rộng rãi.

Ông Tabatabai sinh năm 1968 tại Bashoura (Beirut), trong gia đình người Liban nhưng gốc Iran từ phía cha. Ông lớn lên ở miền Nam Liban và được cho là gia nhập phong trào Hezbollah từ những năm 1980. Trong thông cáo chính thức của Hezbollah, Tabatabai đã là thành viên của phong trào này ngay từ năm 1982 – thời điểm lực lượng này hình thành để chống lại sự chiếm đóng của Israel ở miền Nam Liban.

Tabatabai được xem là một trong những nhân vật quân sự giàu kinh nghiệm nhất của Hezbollah. Ông từng chỉ huy nhiều khu vực chiến lược ở miền Nam Liban trong giai đoạn Israel duy trì sự hiện diện quân sự, lãnh đạo trục Nabatieh từ năm 1996 đến khi Israel rút quân năm 2000, và sau đó nắm quyền tại trục Khiam đến năm 2008. Tabatabai cũng được cho là đóng vai trò quan trọng trong cuộc chiến 34 ngày giữa Israel - Hezbollah năm 2006, và tham gia xây dựng lực lượng tinh nhuệ Radwan.

Sau đó, ông phụ trách các hoạt động của Hezbollah dọc biên giới Syria, rồi tiếp quản nhiệm vụ chỉ huy trong cuộc xung đột với Israel năm ngoái, khi nhiều lãnh đạo quân sự cấp cao của tổ chức này lần lượt bị sát hại. Truyền thông Israel cho biết Tabatabai từng chỉ huy các đơn vị của Hezbollah ở Syria và Yemen, trước khi được bổ nhiệm làm tham mưu trưởng sau khi Ali Karaki tử nạn.

Một số nhà phân tích nhận định ông Tabatabai chính là người tái tổ chức bộ máy quân sự của Hezbollah sau những tổn thất lớn hồi năm ngoái. Và việc Israel tấn công ngay trong khu vực vốn được xem là “thành trì” của Hezbollah tại Nam Beirut, theo họ, phản ánh rủi ro xung đột mở rộng đang gia tăng đối với Liban.

Phản ứng của Hezbollah

Tòa nhà bị hư hại sau cuộc không kích của Israel tại Beirut, Liban, ngày 23/11/2025. Ảnh: THX/TTXVN

Hezbollah đã xác nhận cái chết của Tabatabai – người mà họ mô tả là “chỉ huy thánh chiến tử vì đạo vĩ đại”. Phong trào này gọi vụ không kích là hành động “phản bội” và công bố một đoạn video cho thấy những hình ảnh ông Tabatabai trên chiến trường.

Ngoài ông, bốn thành viên khác của Hezbollah cũng thiệt mạng – gồm Qassem Hussein Berjawi, Rifaat Ahmad Hussein, Mostafa Asaad Berro và Ibrahim Ali Hussein.

Thành viên Quốc hội của Hezbollah, Ali Ammar cáo buộc Israel một lần nữa vi phạm lệnh ngừng bắn.

“Mỗi cuộc tấn công nhằm vào Liban đều là hành động vượt qua lằn ranh đỏ và hành động này phản ánh cách tiếp cận của phía vốn nhắm vào phẩm giá, chủ quyền và an ninh của Liban”, ông nói.

Liban trước sức ép an ninh và tâm lý bất an trong dân chúng

Chỉ hai ngày trước vụ tấn công, Tổng thống Liban Joseph Aoun tuyên bố mong muốn nối lại đàm phán hòa bình với Israel với sự hỗ trợ của cộng đồng quốc tế. Tuy nhiên, cuộc không kích đã khiến Chính phủ Liban lên tiếng yêu cầu quốc tế can thiệp nhằm ngăn chặn các cuộc tấn công tái diễn.

Trong khi đó, tâm lý bất an đang ngày càng gia tăng tại nhiều khu vực, đặc biệt là miền Nam Liban – nơi người dân cảm thấy bị bỏ rơi khi các cuộc tấn công tái diễn, nhà cửa bị tàn phá. Nỗi lo Liban không có khả năng ngăn chặn hoặc ứng phó trước nguy cơ xung đột lan rộng vì thế ngày càng rõ nét.

Lập trường của Israel

Sau cuộc không kích, Israel khẳng định vẫn tuân thủ các thỏa thuận đã ký với Liban – hàm ý lệnh ngừng bắn hiện tại. Thủ tướng Benjamin Netanyahu cho biết ông đã ra lệnh tấn công dựa trên khuyến nghị của Bộ trưởng Quốc phòng và Tổng tham mưu trưởng, đồng thời cáo buộc Tabatabai là mối đe dọa trực tiếp đối với an ninh Israel.

Quân đội Israel tuyên bố Tabatabai đã chỉ huy phần lớn các đơn vị của Hezbollah, nỗ lực tái lập năng lực chiến đấu và tái vũ trang. Tel Aviv khẳng định sẽ “hành động mạnh mẽ” để loại bỏ mọi mối đe dọa từ lực lượng này.

Mỹ có biết trước cuộc tấn công của Israel?

Theo trang web tin tức Axios, các quan chức Mỹ được thông báo rằng khu vực có thể chứng kiến leo thang mới, nhưng không nắm rõ chi tiết cuộc không kích này. Một quan chức nói rằng Israel chỉ thông báo với Mỹ ngay sau khi chiến dịch diễn ra.

Nguy cơ leo thang mới

Khói bốc lên sau vụ không kích của Israel ở ngoại ô Nabatieh, miền Nam Liban ngày 30/10/2025. Ảnh: THX/TTXVN

Một số lãnh đạo của phong trào Hezbollah cho rằng cuộc tấn công đã “vượt lằn ranh đỏ”. Điều này đặt ra câu hỏi liệu Hezbollah có đáp trả hay không, và mức độ đáp trả đến đâu.

Theo nhận định của các chuyên gia trong khu vực, việc Israel tấn công trực diện vào Nam Beirut – khu vực luôn được xem là nhạy cảm – có thể mở ra chuỗi hành động trả đũa qua lại, đẩy Liban vào vòng xoáy bạo lực mà nước này khó có khả năng kiểm soát.

Ông Mahmoud Qmati, Phó chủ tịch Hội đồng Chính trị của Hezbollah, nhận định: “Cuộc không kích vào vùng ngoại ô phía Nam đã mở đường cho sự leo thang các cuộc tấn công trên khắp Liban”.

Hải Vân/Báo Tin tức và Dân tộc