Chấn hưng giáo dục – Mệnh lệnh của cuộc sống

Ngày 16/9, hơn 1,2 triệu cán bộ, đảng viên trên toàn quốc tham dự Hội nghị quán triệt và triển khai thực hiện 4 nghị quyết mới của Bộ Chính trị. Trong đó, Nghị quyết 71 về giáo dục và đào tạo được đặt ở vị trí đặc biệt. Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh: từ nay phải chuyển nhanh từ “ban hành chủ trương” sang “quản trị thực thi”, lấy hiệu quả thực tế làm thước đo, lấy người dân và doanh nghiệp làm trung tâm. Với giáo dục, điều này có nghĩa là mọi quyết sách chỉ có giá trị khi đi vào đời sống, thay đổi chất lượng dạy và học, cải thiện năng lực của thế hệ trẻ.

Lần đầu tiên, một nghị quyết của Bộ Chính trị khẳng định giáo dục không chỉ là “quốc sách hàng đầu” mà còn là nhân tố quyết định vận mệnh dân tộc. Như Thứ trưởng thường trực Bộ GD&ĐT Phạm Ngọc Thưởng phân tích: đây là điểm mới nổi bật, mở rộng phạm vi nhìn nhận giáo dục từ một lĩnh vực quan trọng thành yếu tố định hình sức mạnh cạnh tranh của quốc gia.

Nghị quyết 71 buộc Nhà nước cam kết cụ thể về nguồn lực: tối thiểu 5% tổng chi ngân sách cho giáo dục và ít nhất 3% cho giáo dục đại học. Những con số này phản ánh rõ mức ưu tiên và là thước đo để giám sát thực thi.

Tổng Bí thư Tô Lâm phát biểu chỉ đạo tại Hội nghị quán triệt và triển khai thực hiện 4 nghị quyết mới của Bộ Chính trị. Ảnh: VGP

Đổi mới từ gốc: tư duy, thể chế

Tổng Bí thư Tô Lâm và Thủ tướng Phạm Minh Chính đều nhấn mạnh: muốn giáo dục tạo ra đột phá, phải đổi mới từ tư duy, thể chế đến tổ chức thực hiện. Để thực hiện Nghị quyết 71, Chính phủ đưa ra nhiều nhóm giải pháp và trụ cột:

Đổi mới tư duy: chuyển từ nặng nề thi cử, bằng cấp sang đào tạo gắn với chuẩn đầu ra, kỹ năng cốt lõi, học đi đôi với hành.

Cải cách thể chế: xây dựng cơ chế đặc thù, vượt trội cho giáo dục; sửa đổi Luật Giáo dục, Luật Giáo dục Đại học, Luật Giáo dục Nghề nghiệp để tháo gỡ những ràng buộc cũ.

Xây dựng đội ngũ: nhà giáo là then chốt. Chính sách phụ cấp mới – tối thiểu 70% cho giáo viên mầm non và phổ thông, 100% cho vùng khó khăn – không chỉ là chế độ đãi ngộ, mà là sự khẳng định về vị thế và danh dự nghề nghiệp.

Ứng dụng công nghệ: chuyển đổi số toàn diện, xây dựng học liệu mở quốc gia, hồ sơ học tập điện tử suốt đời, hệ thống thi cử bảo đảm an toàn và minh bạch.

Thủ tướng Phạm Minh Chính cho biết, Chính phủ đã ban hành Chương trình hành động triển khai Nghị quyết 71 với 36 mục tiêu, 151 nhiệm vụ, phân công cụ thể theo nguyên tắc “6 rõ”: rõ người, rõ việc, rõ trách nhiệm, rõ thẩm quyền, rõ thời gian, rõ kết quả. Điểm nhấn ở đây không phải là số lượng nhiệm vụ, mà là cách tiếp cận quản trị mới: gắn trách nhiệm đến từng cơ quan, từng cá nhân, tránh tình trạng “nói hay nhưng làm dở”.

Nếu triển khai đúng, đây sẽ là sự thay đổi nền tảng: từ một hệ thống nặng thành tích, dạy thêm tràn lan, sang một nền giáo dục dựa trên chất lượng và thực chất.

Tầm nhìn 2045 – khát vọng bứt phá

Nghị quyết 71 đặt ra mục tiêu đến năm 2045, Việt Nam nằm trong nhóm 20 quốc gia hàng đầu về giáo dục, ít nhất 5 trường đại học có mặt trong top 100 thế giới ở một số lĩnh vực. Đây là chuẩn mực cao, đòi hỏi quyết tâm và kiên trì. Lịch sử đã chứng minh: Nhật Bản thời Minh Trị hay Hàn Quốc sau chiến tranh đều tạo ra bước nhảy vọt nhờ đầu tư mạnh vào giáo dục. Nếu không đặt mục tiêu cao, chúng ta sẽ khó vượt qua chính mình để vươn tầm quốc tế.

Theo Thứ trưởng Phạm Ngọc Thưởng, đổi mới giáo dục lần này có thể coi là một bước ngoặt mang tính cách mạng. Cách mạng ở đây không phải là khẩu hiệu mà là sự thay đổi tận gốc: đổi mới tư duy, thay đổi thể chế, nâng cao đời sống và vị thế nhà giáo, đưa công nghệ vào từng lớp học, từng kỳ thi.

Giáo dục đã được đặt đúng vào vị trí trung tâm của chiến lược phát triển quốc gia. Vấn đề còn lại là hành động: chúng ta phải có đủ quyết tâm để biến nghị quyết thành kết quả thực chất trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc. Chấn hưng giáo dục là điều kiện tiên quyết để chấn hưng toàn diện đất nước.

Lan Anh