Chặn vòi 'tín dụng đen' - Bài 3: Tăng cường tuyên truyền, chỉ đạo, xử lý
Thời gian qua, các cấp chính quyền, ngành chức năng quan tâm đẩy mạnh thực hiện các giải pháp nhằm ngăn chặn, đẩy lùi tình trạng hoạt động 'tín dụng đen', cho vay nặng lãi. Tuy nhiên, trong giải quyết, xử lý vẫn còn những khó khăn, vướng mắc.
Một tờ thông báo cho vay với những thông tin mập mờ, thủ tục cho vay đơn giản treo ở gốc cây
3 đặc trưng nhận diện "tín dụng đen"
"Tín dụng đen" trên địa bàn tỉnh thời gian qua có chiều hướng gia tăng khiến dư luận bức xúc, ảnh hưởng đến tình hình an ninh, trật tự. Theo khuyến cáo từ ngành chức năng, "tín dụng đen" có 3 đặc trưng để nhận diện. Một là tổ chức, cá nhân cho vay với lãi suất cao; hai là thủ tục vay rất đơn giản; ba là gắn liền với hoạt động đe dọa, khủng bố người vay nếu không trả đúng hạn.
Tỉnh ủy, UBND tỉnh đã ban hành những công văn chỉ đạo ngăn chặn tình trạng "tín dụng đen", cho vay nặng lãi, đòi nợ thuê. Về phía Công an tỉnh ban hành kế hoạch phòng ngừa, đấu tranh, xử lý tội phạm và các hành vi vi phạm pháp luật liên quan đến hoạt động "tín dụng đen", cho vay nặng lãi.
Thực hiện theo chỉ đạo, các cấp ủy, chính quyền địa phương, công an các đơn vị kịp thời chỉ đạo, ban hành nhiều chương trình, kế hoạch tổ chức phòng ngừa, xử lý vi phạm. Công tác tuyên truyền về tác hại, hệ lụy do "tín dụng đen", cho vay nặng lãi gây ra còn được đẩy mạnh thông tin qua hệ thống truyền thanh để người dân cảnh giác, tránh xa.
Ngoài ra, thời gian qua, ngành chức năng, chính quyền địa phương, các đoàn thể cũng thường xuyên tiến hành tháo dỡ những thông báo dán, treo ở cột điện, bờ tường, hàng rào, gốc cây, gầm cầu,… Như Công an huyện Cần Giuộc, từ đầu năm 2019 đến nay chủ động phối hợp các ban, ngành, đoàn thể tổ chức tuyên truyền, thông báo phương thức, thủ đoạn hoạt động của tội phạm "tín dụng đen", cho vay nặng lãi được gần 600 lượt với gần 30.000 người dự, phát 5.000 tờ bướm, 51.500 móc khóa tố giác tội phạm.
“Công an huyện phối hợp Huyện đoàn đồng loạt ra quân thực hiện công trình thanh niên “Phòng ngừa, ngăn chặn hoạt động "tín dụng đen", cho vay nặng lãi". Qua đó, từ đầu năm 2019 đến nay đã tiến hành tháo gỡ được trên 1.000 tờ giấy thông báo cho vay mập mờ dán trên cột điện, hàng rào, khu dân cư” - Thượng tá Huỳnh Văn Trinh - Phó Trưởng Công an huyện Cần Giuộc, thông tin.
Bên cạnh đó, công tác nắm các cá nhân, nhóm hoạt động "tín dụng đen", cho vay nặng lãi để xử lý cũng được chú trọng thực hiện. Đơn cử như Công an TP.Tân An, từ đầu năm 2018 đến nay đã phát hiện 20 nhóm đối tượng có biểu hiện nghi vấn hoạt động cho vay nặng lãi. Theo đó, Công an TP.Tân An tiến hành mời làm việc, đấu tranh làm rõ hành vi cho vay nặng lãi của 7 nhóm, 19 đối tượng; đấu tranh làm tan rã 7 nhóm, 35 đối tượng có biểu hiện nghi vấn hoạt động cho vay nặng lãi; giáo dục, răn đe, cho viết cam kết không hoạt động cho vay nặng lãi 24 trường hợp. Ngoài ra, còn ban hành quyết định xử phạt gần 10 trường hợp có hành vi dán quảng cáo trên cột điện có nội dung cho vay. Xử phạt 1 nhóm, 5 đối tượng có hành vi đổ, ném chất thải, chất bẩn làm hoen bẩn nhà ở của người khác.
Theo tổng hợp từ Ban Nội chính Tỉnh ủy, từ đầu năm 2018 đến hết tháng 5/2019, các cơ quan chức năng trong tỉnh đã phát hiện, xử lý bằng nhiều hình thức khác nhau đối với nhiều vụ vi phạm liên quan đến "tín dụng đen". Trong đó, xử phạt hành chính 63 đối tượng có hành vi vi phạm về mỹ quan như dán, phát tờ rơi, thông báo cho vay, xâm phạm sức khỏe người khác, gây rối trật tự công cộng, cưỡng đoạt tài sản. Răn đe, giáo dục, cho viết cam kết 28 trường hợp. Ngoài ra, đã khởi tố 6 vụ, 23 bị can, đang chờ kết quả xin ý kiến 3 vụ, đang xác minh 6 vụ.
Còn những khó khăn, vướng mắc
Hiện nay, việc giải quyết, xử lý "tín dụng đen" còn có những khó khăn, vướng mắc được chỉ ra. Đó là quan hệ vay tiền giữa các đối tượng cho vay và người vay không lập hợp đồng, ghi nhận trên chứng từ, sổ sách, chỉ thỏa thuận miệng về lãi suất hoặc lập hợp đồng không ghi đúng lãi suất thực tế cho vay. Vì thế khi vụ việc xảy ra, các cơ quan chức năng gặp nhiều khó khăn trong xác định lãi suất cho vay, thu lợi bất chính để làm căn cứ xử lý hình sự.
Mặt khác, phần lớn đối tượng hoạt động "tín dụng đen" chủ yếu là người từ địa phương khác đến. Những đối tượng này hoạt động liên tỉnh, thường di chuyển qua lại các địa bàn khác nhau và các thành viên của nhóm có sự thay đổi liên tục nên khi công an mời làm việc thì đi khỏi địa bàn.
Hình thức cho vay biến tướng dưới nhiều dạng với những phương thức, thủ đoạn hoạt động tinh vi, trá hình nên cơ quan chức năng gặp rất nhiều khó khăn trong công tác xác minh, thu thập tài liệu, chứng cứ, truy tìm đối tượng để làm việc. Bên cạnh đó, một bộ phận người dân chưa nhận thức đầy đủ về hậu quả và tác hại của "tín dụng đen" gây ra nên bị dụ dỗ, lôi kéo tham gia. Khi không trả được nợ thì lo sợ do bị đe dọa, khống chế, khủng bố tinh thần nên không tố giác.
Theo Thượng tá Huỳnh Văn Hùng - Phó Trưởng Công an huyện Bến Lức, nhiều trường hợp là nạn nhân của "tín dụng đen" nhưng không trình báo, hợp tác với cơ quan công an. Các vụ việc chỉ được phát hiện khi người vay bỏ trốn khỏi địa phương hoặc bị đe dọa đến tính mạng, sức khỏe thì mới trình báo. Thời gian qua, ở địa bàn huyện chưa tiếp nhận trình báo của người trực tiếp đi vay.
“Đối với tội danh này bắt buộc phải có bị hại, vì vậy phải có đơn tố cáo của những người đã vay tiền của đối tượng. Tuy nhiên, thực tế việc phát hiện các đối tượng cho vay nặng lãi đều qua công tác kiểm tra hành chính. Khi làm việc, những người vay tiền chỉ yêu cầu xin lại các loại giấy tờ đã thế chấp cho đối tượng chứ không tố cáo nên không xác định được số tiền các đối tượng cho vay thu lợi bất chính là bao nhiêu nên phải tạm dừng, không thể xử lý được. Theo đó, hiện nay việc xử lý hành chính và hình sự đều gặp nhiều khó khăn” - Thượng tá Trương Văn Vụ - Phó Trưởng Công an TP.Tân An, nói.
Mặt khác, quy định của pháp luật thì việc xử phạt hành vi vi phạm pháp luật về hoạt động "tín dụng đen" chưa rõ ràng và nghiêm khắc, việc xử lý hình sự, xét xử còn gặp nhiều vướng mắc, hiện nay có những vấn đề còn phải chờ hướng dẫn từ cấp trên. Cách tính số tiền thu lợi bất chính giữa các cơ quan tố tụng không thống nhất, chưa có văn bản hướng dẫn cụ thể về vấn đề này nên gây khó khăn trong việc xử lý đối tượng. Hành vi cho vay vượt lãi suất quy định nhưng không có cầm cố tài sản thế chấp chưa có quy định xử phạt hành chính,...
