Chặng đường 50 năm khó khăn nhưng đầy vẻ vang của ngành điện miền Trung

Đại tướng Võ Nguyên Giáp đổ mẻ bê tông đầu tiên xây dựng đường dây 110 kV Huế - Đà Nẵng (năm 1987)

@: Những ngày gian khó

Một vùng đất suốt 30 năm chiến tranh không có công trình điện quy mô lớn nào được xây dựng ngoài các cơ sở điện lực nhỏ bé, phân tán phục vụ ánh sáng đô thị và nhu cầu khu quân sự với sản lượng điện thương phẩm chưa đầy 100 triệu kWh năm 1976, thế nên, những năm từ 1976 đến 1985, điện miền Trung luôn chống đỡ trước tình hình thiếu điện ngày càng nghiêm trọng. Trong khi đó, vốn đầu tư ít ỏi, chỉ bằng 3,4% vốn đầu tư của ngành điện lực toàn quốc, không đủ để tăng cường cơ sở vật chất nguồn, lưới điện nhằm cân đối với nhu cầu phát triển kinh tế xã hội trong khu vực.

Giai đoạn này, Điện lực miền Trung đã xây dựng đưa vào hoạt động nhà máy điện Đồng Hới 14MW, còn lại tập trung tiếp nhận, lắp đặt các tổ máy phát điện Diesel được điều động từ miền Nam ra, miền Bắc vào, phục hồi các máy hỏng hiện có, nhưng cũng chỉ đủ để bổ sung cho các máy đã hỏng phải thanh lý qua các năm. Công tác sản xuất, cung ứng điện luôn bị động, phải thực hiện lịch đóng cắt điện luân phiên. Do thiếu nguồn nên rất hạn chế trong việc cấp điện cho phụ tải mới, kìm hãm sự phát triển kinh tế, ảnh hưởng lớn đến đời sống nhân dân lúc bấy giờ.

Dựng móng cột vượt sông Trà Khúc (Quảng Ngãi) của tuyến đường dây 110kV Đà Nẵng – Quảng Ngãi, năm 1991

Năm 1981, Bộ Điện lực có quyết định số 15 ĐL/TCCB-3 ngày 09/5/1981 đổi tên Công ty Điện lực miền Trung thành Công ty Điện lực 3 với 11 đơn vị trực thuộc. Qua thời gian dài phấn đấu, những người làm điện ở miền Trung đã bỏ ra nhiều công sức, vất vả, gian khổ nhưng vẫn chưa đưa miền Trung thoát ra khỏi tình trạng thiếu điện ở thời điểm 1987 - 1988. Trong lúc chưa hình thành một phương án chủ yếu để giải quyết điện cho miền Trung thì tháng 2/1988, Hội đồng Bộ trưởng (nay là Chính phủ) quyết định ngừng thi công công trình nhiệt điện Đà Nẵng, càng gây tâm lý căng thẳng vốn có từ trước do thiếu điện trên địa bàn. Trước thực trạng đó, nhiều lần Công ty Điện lực 3 đã kiến nghị lên Bộ Năng lượng, Hội đồng Bộ trưởng, đề nghị giải quyết nhanh chóng các phương án cung cấp điện trước mắt cũng như lâu dài cho miền Trung. Với đề xuất của Giám đốc Công ty Điện lực 3 lúc bấy giờ, Bộ trưởng Bộ Năng lượng đã xác định với lãnh đạo chủ chốt các tỉnh, thành phố miền Trung gồm 3 giải pháp: Củng cố, tăng cường nguồn điện hiện có; Kéo lưới điện truyền tải từ Nam ra, Bắc vào; Xây dựng tại chỗ các nhà máy điện có công suất đủ mạnh, trước mắt tập trung xây dựng công trình thủy điện Ialy (720 MW) để phục vụ nhu cầu tại chỗ, đồng thời tham gia vào lưới Bắc - Nam, làm cầu nối cho lưới điện thống nhất cả nước.

Nhờ đó, từ năm 1988 đến 1990, nguồn điện tại miền Trung đã được bổ sung 74 tổ máy diesel, tăng 69 MW. Nhiều đường dây được khởi công xây dựng khiến cả miền Trung dày đặc công trường xây dựng. Những công trình điện nối tiếp hình thành, thắp sáng những bản, làng, thôn xóm miền Trung. Đặc biệt từ công trình đường dây 500kV Bắc - Nam, miền Trung được kết nối vào hệ thống điện quốc gia, khơi thông dòng năng lượng điện xuyên suốt 3 miền và tạo động lực quan trọng cho tiến trình điện khí hóa nông thôn miền Trung - Tây Nguyên.

Sửa chữa nóng lưới điện

Đến năm 1993, Công ty Điện lực 3 được Chính phủ thành lập lại, trực thuộc Bộ Năng lượng với 24 đơn vị trực thuộc. Giai đoạn này, hệ thống nguồn, lưới điện, cơ sở vật chất khác được mở rộng, nâng cấp mạnh mẽ; đã đáp ứng cơ bản điện cho phát triển kinh tế xã hội, an ninh quốc phòng và trở thành nguồn động lực quan trọng giúp các địa phương miền Trung phát triển. Năm 1995, Tổng công ty Điện lực Việt Nam được thành lập, Công ty Điện lực 3 được chuyển từ Bộ Năng lượng về trực thuộc Tổng công ty Điện lực Việt Nam, đồng thời nhiều đơn vị trực thuộc Công ty Điện lực 3 đã được chuyển về trực thuộc Tổng công ty.

Căn cứ Nghị quyết số 202/2025/QH15 ngày 12/6/2025 của Quốc hội về việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh và Nghị quyết số 202/NQ-HĐTV ngày 09/6/2025 của HĐTV EVN về phương án sắp xếp, tinh gọn tổ chức, bộ máy quản lý, điều hành của các Tổng công ty thuộc EVN, Tổng công ty Điện lực miền Trung thực hiện cơ cấu lại, tiếp nhận, sáp nhập, thành lập mới một số đơn vị trực thuộc. Kế thừa và phát huy thành tựu 50 năm qua, EVNCPC không ngừng phát triển lớn mạnh. Hệ thống lưới điện các cấp điện áp từ 110kV trở xuống đã vươn dài đến các địa phương, đã có 100% số huyện, 100% xã, phường, thôn, buôn, với hơn 99,91% số hộ dân có điện; trong đó, số hộ nông thôn có điện đạt tỷ lệ 99,86%. Số khách hàng sử dụng điện đạt 4,9 triệu khách hàng. Nhằm giảm thiểu tỷ lệ điện dùng truyền tải, phân phối, EVNCPC đã thực hiện nhiều dự án cải tạo lưới điện các thành phố, thị xã bằng nguồn vốn của mình và nguồn vốn vay của các tổ chức tín dụng quốc tế như WB, ADB, Sida, KfW...

@: Nhiều dự án quan trọng được triển khai

Nhằm phục vụ phát triển kinh tế, cải thiện đời sống của người dân, năm 2007, EVNCPC triển khai thực hiện dự án cấp điện các thôn buôn chưa có điện các tỉnh Tây Nguyên. Dự án hoàn thành vào cuối năm 2009, cấp điện cho trên 62.646 hộ đồng bào các tỉnh Tây Nguyên được sử dụng điện. Và để thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, ngày 14/10/2013, Bộ Công thương đã ban hành Quyết định số 7609/QĐ-BCT về việc phê duyệt dự án đầu tư xây dựng công trình “Cấp điện từ hệ thống điện quốc gia cho huyện đảo Lý Sơn bằng cáp ngầm”. EVNCPC được giao nhiệm vụ làm chủ đầu tư dự án. Ngày 28/9/2014, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng thực hiện nghi thức đóng điện khánh thành, đưa dự án vào sử dụng, đáp ứng sự kỳ vọng, mong mỏi của trên 22 ngàn người dân trên đảo Lý Sơn.

Huyện đảo Lý Sơn bừng sáng

Rồi dự án Cấp điện lưới quốc gia cho đảo Cù Lao Chàm, tỉnh Quảng Nam (cũ) bằng cáp ngầm được Chính phủ đồng ý chủ trương vào tháng 5/2014; được Bộ Công thương phê duyệt Dự án đầu tư xây dựng vào tháng 12/2014, phê duyệt thiết kế bản vẽ thi công - dự toán tháng 12/2015. Sau 09 tháng tập trung nỗ lực thi công, ngày 03/9/2016, dự án được nghiệm thu đóng điện thành công, cấp điện lưới quốc gia cho đảo Cù Lao Chàm.

Năm 2020, EVNCPC cũng đã thực hiện thành công Dự án cấp điện bằng cáp ngầm xuyên biển cho xã đảo Nhơn Châu, TP Quy Nhơn, tỉnh Bình Định cũ, nay là tỉnh Gia Lai với tổng kinh phí thực hiện dự án hơn 351 tỷ đồng từ nguồn vốn ODA không hoàn lại do Liên minh Châu Âu tài trợ. Dự án được triển khai từ tháng 4/2020; đóng điện vào ngày 18/8/2020 và tổ chức lễ công bố hoàn thành dự án vào ngày 10/10/2020, cấp điện cho hơn 600 hộ dân và các cơ quan, tổ chức trên đảo.

Tại huyện đảo Cồn Cỏ, tỉnh Quảng Trị, EVNCPC tiếp nhận bàn giao, quản lý vận hành cung cấp điện từ ngày 10/8/2017. Hiện nay, tại đặc khu Cồn Cỏ có 04 máy phát điện diesel 2x500kVA+2x100kVA và hệ thống điện mặt trời mái nhà có công suất 55kWp, đảm bảo cung cấp điện 24/24 giờ, đáp ứng nhu cầu sản xuất, sinh hoạt cho cán bộ, chiến sĩ và nhân dân.

Có thể nói, việc hoàn thành đảm bảo chất lượng, tiến độ các dự án cấp điện từ lưới điện quốc gia cho các huyện đảo, xã đảo trên địa bàn là một trong những thành công quan trọng của EVNCPC thời gian qua, tạo động lực quan trọng góp phần phát triển kinh tế biển, đảo, nâng cao đời sống người dân và bảo vệ chủ quyền thiêng liêng của Tổ quốc.

Thành tựu vẻ vang

Tổng giám đốc EVNCPC Ngô Tấn Cư đại diện Tổng công ty nhận Giải thưởng Viet Nam Digital Awards 2022

Trong những năm qua, Tổng công ty luôn quan tâm ứng dụng tiến bộ KHKT, công nghệ mới vào sản xuất, có nhiều sáng kiến, cải tiến kỹ thuật; nghiên cứu, sản xuất thành công công tơ điện tử và phát triển các công nghệ đo đếm hiện đại, tự động, có thể thực hiện từ xa. Với những nỗ lực và thành công trong việc nghiên cứu, sản xuất, ứng dụng công nghệ mới trong công tác quản lý vận hành hệ thống điện, mức độ tự động hóa trên lưới điện EVNCPC ngày càng được nâng cao. Hiện nay, 100% Công ty Điện lực có hệ thống SCADA và Trung tâm điều khiển, thao tác xa; 100% thiết bị phân đoạn có khả năng kết nối SCADA đã được kết nối về trung tâm điều khiển; 100% khách hàng được lắp đặt công tơ điện tử tích hợp công nghệ đo xa tự động.

EVNCPC là đơn vị đầu tiên trong 5 Tổng công ty Điện lực trong EVN đã triển khai chính thức dịch vụ điện điện tử cho 100% công ty điện lực thành viên từ ngày 14/10/2019, áp dụng chữ ký số trong tất cả các dịch vụ điện cho doanh nghiệp và xác thực bằng mã OTP cho khách hàng cá nhân. Với phương châm thu hút khách hàng tham gia các kênh giao tiếp số và làm hài lòng khách hàng trên các kênh giao tiếp số, EVNCPC luôn nỗ lực sáng tạo các giải pháp chuyển đổi số (CĐS) vì lợi ích khách hàng. Năm 2022, EVNCPC đã vinh dự nhận Giải thưởng CĐS Việt Nam - Vietnam Digital Awards với giải pháp “Tự động thu thập và cung cấp, cảnh báo và tư vấn thông tin sử dụng điện cho khách hàng”, thuộc nhóm các sản phẩm, giải pháp chuyển đổi số vì cộng đồng. Ngày 22/6/2025 vừa qua, EVNCPC được vinh danh Top Doanh nghiệp khoa học và công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số năm 2025.

Công ty Điện lực 3 - đơn vị tiền thân của Tổng công ty Điện lực miền Trung - đón nhận Danh hiệu Anh hùng Lao động thời kỳ đổi mới, năm 2004

Bên cạnh nhiệm vụ sản xuất kinh doanh, bảo đảm cung ứng điện an toàn, liên tục, tin cậy cho sự phát triển kinh tế - xã hội, an ninh - quốc phòng, EVNCPC luôn quan tâm thực hiện công tác an sinh xã hội, hướng về cộng đồng, với nguồn kinh phí hàng chục tỷ đồng mỗi năm dành cho hoạt động này. Các chương trình tri ân khách hàng cũng đã được các Công ty Điện lực trong Tổng công ty triển khai đều khắp. Ngoài ra, trong vòng 5 năm gần đây, bình quân mỗi năm EVNCPC nộp ngân sách Nhà nước 723 tỷ đồng.

Trong quá trình thực hiện hoạt động, EVNCPC luôn nêu cao tinh thần đoàn kết, tương thân tương ái, đồng hành cùng các đơn vị bạn trong Tập đoàn Điện lực Việt Nam nỗ lực hoàn thành nhiệm vụ chung; hỗ trợ đồng bào khắc phục hậu quả thiên tai hàng năm. Trong đợt cao điểm thi công đường dây 500kV mạch 3 (Quảng Trạch – Phố Nối) để hoàn thành kịp tiến độ theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, EVNCPC đã cử hơn 400 người là các kỹ sư, công nhân điện, công nhân lái xe từ 13 Công ty Điện lực và Công ty Dịch vụ Điện lực miền Trung xung kích tham gia hỗ trợ Tổng công ty Truyền tải điện Quốc gia thực hiện dự án.

Phải nói rằng, với truyền thống đoàn kết gắn bó, sự nỗ lực phấn đấu không mệt mỏi, chung sức chung lòng, bền bỉ phấn đấu với quyết tâm và tinh thần trách nhiệm cao của tập thể lãnh đạo và CBCNV, trong 50 năm qua, Điện lực miền Trung đã đạt được những thành quả hết sức to lớn. Nhiều tập thể và cá nhân thuộc Tổng công ty Điện lực miền Trung đã được tặng thưởng nhiều phần thưởng và danh hiệu cao quí. Đáng chú ý, năm 2020, Tổng công ty Điện lực miền Trung được tặng thưởng Huân chương Lao động hạng Nhất (lần 2) và có 02 cá nhân được tặng thưởng Huân chương Lao động hạng Ba. Đảng bộ Tổng công ty nhiều năm liền được công nhận danh hiệu “Đảng bộ trong sạch vững mạnh tiêu biểu”. Công đoàn, Đoàn TNCS Hồ Chí Minh và Hội Cựu chiến binh Tổng công ty đạt danh hiệu “Vững mạnh xuất sắc”.

Tự hào với truyền thống vẻ vang 50 năm của Công ty Điện lực miền Trung, tập thể lãnh đạo và CBCNV Tổng công ty quyết tâm phấn đấu, giữ gìn và phát huy truyền thống đoàn kết, nêu cao tinh thần trách nhiệm, cần kiệm, nỗ lực hăng say lao động để xây dựng Tổng công ty, xây dựng ngành điện ngày càng phát triển vững mạnh, phục vụ tốt nhất yêu cầu phát triển kinh tế, xã hội, an ninh quốc phòng và đời sống nhân dân trên địa bàn.

Công Hạnh