Chánh án Lê Minh Trí: 'Luật Phục hồi, phá sản' là tinh thần của cải cách và nhân văn

Thảo luận tại Tổ 2, đại biểu Lê Thanh Phong (Đoàn ĐBQH TP. HCM) bày tỏ sự đồng tình cao với quy định trong dự thảo về cơ chế phục hồi doanh nghiệp, coi đây là bước tiến quan trọng nhằm tạo điều kiện cho doanh nghiệp vượt qua khó khăn, nhưng phải gắn với thời hạn cụ thể và trách nhiệm rõ ràng của các bên liên quan.

Đại biểu cho rằng, việc quy định thời hạn phục hồi là rất cần thiết để tránh tình trạng lợi dụng thủ tục phục hồi nhằm kéo dài thời gian, trì hoãn nghĩa vụ thanh toán, gây thiệt hại cho chủ nợ và làm méo mó môi trường kinh doanh.

ĐBQH Lê Thanh Phong (TP. Hồ Chí Minh) phát biểu.

Ông Phong nhận định, khi doanh nghiệp đã được tạo cơ hội phục hồi với phương án cụ thể, có sự tham gia của cơ quan quản lý nhà nước và sự giám sát của chủ nợ mà vẫn không đạt hiệu quả, thì việc chuyển sang phá sản là cần thiết và hợp lý.

Đề cập đến vấn đề chi phí phá sản, đại biểu Lê Thanh Phong tán thành với phương án Nhà nước tạm ứng chi phí phá sản trong những trường hợp doanh nghiệp không còn khả năng chi trả. Bởi, thực tế nhiều vụ việc bị bế tắc do doanh nghiệp không có kinh phí để thực hiện các thủ tục cần thiết, khiến quyền lợi của các bên liên quan bị đình trệ.

Việc Nhà nước tạm ứng chi phí là cần thiết để bảo đảm quá trình phá sản được triển khai đúng luật, tránh kéo dài vô thời hạn. Việc Nhà nước tạm ứng chi phí phá sản là hợp lý, nhưng phải kèm theo cơ chế buộc cá nhân hoặc tổ chức liên quan hoàn trả nếu để xảy ra mất mát, thất thoát do lỗi chủ quan. Đây là cách vừa hỗ trợ doanh nghiệp, vừa bảo vệ tài sản công và quyền lợi của các bên, ông Phong nêu quan điểm.

ĐBQH Nguyễn Thị Yến (TP. Hồ Chí Minh) phát biểu.

Cùng quan điểm, đại biểu Nguyễn Thị Yến thống nhất chi phí tạm ứng do Nhà nước đảm bảo, được bố trí trong dự toán ngân sách hàng năm của Tòa án.

Theo đại biểu, nếu doanh nghiệp còn tài sản, tiền tạm ứng chi phí phá sản sẽ được hoàn trả cho nhà nước theo quy định của Luật Ngân sách Nhà nước và quy định pháp luật về chi phí tố tụng. Quy định này sẽ tạo điều kiện cho các doanh nghiệp phục hồi sản xuất kinh doanh hoặc tạo thuận lợi cho đẩy nhanh quá trình phá sản theo đúng quy định pháp luật.

Đại biểu Nguyễn Thị Yến cũng thống nhất cao với nội dung tại Điều 60 dự thảo Luật nhằm khắc phục tình trạng thủ tục phục hồi và phá sản doanh nghiệp còn rườm rà. Bà nhấn mạnh, một doanh nghiệp dù phá sản vẫn có thể tái lập nếu quá trình xử lý minh bạch, công bằng và nhanh chóng.

Bí thư Trung ương Đảng, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Lê Minh Trí phát biểu.

Trước ý kiến của các đại biểu về trường hợp doanh nghiệp lợi dụng chính sách của nhà nước trong việc phục hồi, giải trình tại phiên thảo luận, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Lê Minh Trí cho biết “khó mà lạm dụng” được. Bởi, Nhà nước có thể hỗ trợ giãn nợ, hoãn nợ, tạo điều kiện phục hồi, nhưng không bao cấp nghĩa vụ trả nợ. Quyết định cuối cùng vẫn thuộc về doanh nghiệp và chủ nợ. Cơ chế này vừa đảm bảo tính nhân văn, vừa tránh lạm dụng chính sách, ngăn chặn tình trạng doanh nghiệp “chây ì” nợ xấu.

Trước các ý kiến trái chiều về tên gọi luật, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Lê Minh Trí cho rằng, việc bổ sung từ “phục hồi” là biểu tượng của tinh thần cải cách và nhân văn trong chính sách kinh tế. Tuy nhiên, Chánh án khẳng định dù mang tên nào, tinh thần của Luật vẫn là ưu tiên phục hồi, nhưng sẵn sàng tuyên bố phá sản nếu doanh nghiệp không đáp ứng điều kiện.

Đại biểu Đồng Ngọc Ba (Đoàn ĐBQH tỉnh Gia Lai).

Thảo luận tại Tổ 5, Đại biểu Đồng Ngọc Ba (Đoàn ĐBQH tỉnh Gia Lai) tán thành và đánh giá cao sự chặt chẽ, kỹ lưỡng, công phu và có tính tiến bộ của dự thảo Luật. Luật đã có lịch sử gắn liền với Luật Phá sản 2014. Tuy nhiên trong bối cảnh Việt Nam hiện nay có nhiều thay đổi, nhiều cái mới nên hoàn toàn nhất trí với Cơ quan chủ trì soạn thảo dự án Luật về sự cần thiết ban hành Luật Phá sản (sửa đổi).

“Số lượng doanh nghiệp phá sản thì nhiều nhưng đưa ra tòa rất ít, từ 2015 đến 2025, Tòa án chỉ thụ lý đơn hơn 1.500 vụ trên tổng số hàng trăm nghìn doanh nghiệp rút khỏi thị trường. Số được tuyên phá sản chắc còn ít hơn nữa”, đại biểu Đồng Ngọc Ba (Gia Lai) nói.

Vì vậy, các đại biểu tán thành với chủ trương sửa đổi Luật Phá sản và cho rằng, việc hoàn thiện dự thảo Luật và trình Quốc hội tại Kỳ họp này là rất thiết thực nhằm thể chế hóa Nghị quyết 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân.

Đại biểu Đồng Ngọc Ba cũng đồng tình sửa tên “Luật Phục hồi, phá sản”. “Chủ trương hiện nay cho ta thấy, rất cần có những cách tiếp cận để đưa những doanh nghiệp trở lại thị trường, trọng tâm là giúp cho doanh nghiệp phục hồi”, đại biểu Đồng Ngọc Ba nói và đề nghị cơ quan chủ trì tiếp tục nghiên cứu hoàn thiện, bổ sung rõ thêm về một số khái niệm như doanh nghiệp lâm vào tình trạng phá sản...

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định phát biểu.

Phát biểu thảo luận tại Tổ 9, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định cũng bày tỏ sự ủng hộ đối với đề xuất đổi tên luật thành "Luật Phục hồi và Phá sản". Phó Chủ tịch Quốc hội phân tích, trước đây xã hội thường hiểu "phá sản" là xấu, việc nộp đơn phá sản "như là viết đơn xin chết". Tuy nhiên, theo kinh nghiệm quốc tế và tinh thần sửa đổi luật lần này, "phá sản là một quá trình phục hồi, mà phục hồi không được thì mới phá sản".

Phó Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh, mục tiêu của luật là hỗ trợ doanh nghiệp đang "ngấp ngoải" được phục hồi. Nếu doanh nghiệp "không khả năng sống nữa" thì luật cho phép thực hiện thủ tục để bảo vệ quyền lợi của ba đối tượng: bảo vệ chủ nợ, bảo vệ khách hàng và bảo vệ một nền kinh tế lành mạnh.

Khi Tòa án mở thủ tục (sắp tới nên gọi là "mở thủ tục phục hồi"), một hội đồng sẽ được thành lập để thu hồi các khoản nợ mà doanh nghiệp khác đang nợ doanh nghiệp này, dùng số tiền đó để trả nợ và phục hồi sản xuất. Nếu sau một thời gian (1-2 năm) mà không phục hồi được, tài sản còn lại mới bị đem chia theo thứ tự ưu tiên.

Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan phát biểu.

Tại Tổ 12, Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan cho rằng, có thể nhìn nhận theo hướng doanh nghiệp “phá sản để phục hồi”. Từ kinh nghiệm quốc tế, Phó Chủ tịch Quốc hội cho rằng, có những doanh nghiệp mong muốn được phá sản để làm lại, sau đó phục hồi.

Phó Chủ tịch Quốc hội cho rằng, nhìn một cách tích cực hơn đối với doanh nghiệp phá sản, đây cũng là hướng để giúp cho các doanh nghiệp có hướng đi mới. Do đó, Phó Chủ tịch Quốc hội cho rằng, tên luật nên là “Luật Phục hồi, phá sản” thì sẽ mang tính chất nhân văn, khẳng định Nhà nước đồng hành với doanh nghiệp, giúp giảm rủi ro cho doanh nghiệp.

“Câu chuyện về doanh nghiệp được xử lý phá sản sẽ là “biểu tượng” cho các doanh nghiệp sau nhìn nhận, đó là chuyện bình thường để tiếp tục cố gắng vươn lên. Luật hướng tới sự nhân văn, chứ không chỉ là đúng hay sai”, Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan nêu rõ.

Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương phát biểu.

Cùng quan điểm với Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan, Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương cũng cho rằng, tên luật nên là “Luật Phục hồi, phá sản”. Phó Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh, vấn đề là quy định thủ tục như thế nào cho nhanh để xử lý các doanh nghiệp như thế này.

Góp ý về dự án Luật, đại biểu Đặng Ngọc Huy, Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Quảng Ngãi bày tỏ quan điểm, cần sửa đổi tên luật và đặt vấn đề về phục hồi doanh nghiệp. Đại biểu cũng đề nghị nghiên cứu mở rộng phạm vi điều chỉnh, áp dụng các quy trình phá sản đối với cả các cá nhân không thể trả nợ, cho phép họ khoanh nợ, giãn nợ tạm thời.

Đại biểu Đặng Ngọc Huy (ĐBQH tỉnh Quảng Ngãi) phát biểu.

Nêu một vấn đề thực tế tại tỉnh Quảng Ngãi. Đó là một công ty TNHH một thành viên 100% vốn nhà nước, vì nợ (chủ yếu là nợ lương và Bảo hiểm xã hội của công nhân), theo quy định công ty phải giải thể nhưng không có nguồn tiền để giải thể. Do vậy từ năm 2016 đến nay, công ty này không thể giải thể được.

Từ thực tế trên, đại biểu Đặng Ngọc Huy kiến nghị, khi sửa đổi Luật Phá sản, cũng cần xem xét điều chỉnh trong Luật Doanh nghiệp để loại hình công ty TNHH một thành viên 100% vốn nhà nước được phép áp dụng thủ tục phá sản bên cạnh hình thức giải thể, nhằm giải quyết dứt điểm các tình huống thực tế.

Mai Đỉnh