Chảo lửa Ildib và thực hư thế lực bí ẩn của Nga?

Vào giữa tháng 7, khi giao tranh đang nổ ra ở phía nam tỉnh Idlib và phía bắc Hama ở phía tây bắc Syria, Reuters đưa tin rằng Nga đã triển khai lực lượng đặc nhiệm trong khu vực. Trích dẫn nguồn tin từ phe đối lập Syria, Reuters nói rằng quân đội Nga đã được gửi đến sau khi lực lượng chế độ Syria không thể giành lợi thế trong cuộc chiến với phe nổi dậy .

Bộ Quốc phòng Nga dự đoán sẽ phủ nhận sự liên quan của "các lực lượng mặt đất" và "lực lượng đặc nhiệm" của Nga tại Idlib, theo trang Aljazeera.

Moscow sẽ nói rằng, theo thỏa thuận Nga-Thổ Nhĩ Kỳ năm 2017, quân cảnh Nga đang quản lý các trạm quan sát được thiết lập xung quanh khu vực giảm leo thang Idlib.

Việc Nga có thực sự triển khai lực lượng đặc nhiệm trên mặt đất ở tây bắc Syria hay không rất khó xác định, nhưng rõ ràng là Bộ Quốc phòng Nga đã phải tăng cường sự hiện diện trên mặt đất trong những tháng gần đây.

Các bằng chứng?

Bất cứ khi nào có các báo cáo về sự hiện diện của lực lượng đặc nhiệm Nga hoạt động ở Syria, chúng thường dựa trên sự đồn đoán hoặc các dữ liệu không chính thức hoặc khó xác minh, thường được đăng trên blog và truyền thông xã hội.

Các chi tiết về sự hiện diện của quân đội Nga hiếm khi được tiết lộ chính thức. Việc xác định ail à nhân viên an ninh Nga cũng tỏ ra khó khăn vì một lý do nữa: Họ thường bị nhầm lẫn với lực lượng từ các nhà thầu quân sự tư nhân (PMCs).

Tin đồn về sự hiện diện của lực lượng đặc nhiệm Nga trên mặt đất ở tây bắc Syria bắt đầu vào tháng 5, khi nhiều hình ảnh và cảnh quay của những người quân nhân vũ trang Nga tìm đường qua đồng bằng al-Ghab giữa tỉnh Hama và tỉnh Idlib được lan truyền trên mạng xã hội và truyền thông. Một số người suy đoán rằng đó là những lính đánh thuê Nga và không phải là thành viên của quân đội Nga.

Đang có nhiều đồn đoán về hoạt động của đặc nhiệm Nga tại Ildib. Nguồn: Reuters.

Bài ngày sau đó, Thông tấn ANNA, một đơn vị truyền thông của Nga có khuynh hướng ủng hộ Assad mạnh mẽ, thông tin rằng các lực lượng đặc nhiệm Nga đã tích cực tham gia chiến đấu ở al-Ghab.

Các phương tiện truyền thông nói thêm rằng các lực lượng đặc nhiệm Nga đã có "đóng góp lớn" đối với việc "làm suy yếu" hệ thống phòng thủ của phe đối lập ở đồng bằng nhưng nó không được truyền thông đưa tin "vì lý do an ninh".

Ngay sau khi Bộ Quốc phòng Nga bác bỏ báo cáo của Reuters, ANNA News đã thay đổi "bản tin" của mình và tuyên bố rằng sự hiện diện của quân đội Nga ở Syria chỉ giới hạn ở không quân.

Cùng ngày, tờ Nezavisimaya Gazeta của Nga lưu ý rằng lính đánh thuê Nga, lực lượng không liên quan gì với Bộ Quốc phòng Nga, đang giúp lực lượng Syria trong cuộc chiến chống lại phe đối lập ở Hama và Idlib.

Dù thực tế như thế nào thì có thể thấy các chiến binh Nga – dù là thành viên quân đội hay lính đánh thuế- đang có mặt ở tiền tuyến ở Idlib và Hama và đang tham gia chiến đấu.

Duyên cớ sức mạnh

Kể từ năm 2015, khi Moscow phát động chiến dịch quân sự ở Syria, nhân viên của gần như mọi đơn vị tình báo hiện có của lực lượng vũ trang Nga đã tham gia bí mật vào các hoạt động này, bao gồm các lực lượng đặc biệt của Tổng cục tình báo Bộ tổng tham mưu Quân đội Nga và lực lượng đặc nhiệm, cảnh sát và các đơn vị quân đội thuộc Lực lượng Vệ binh Quốc gia Nga.

Sự hiện diện của quân cảnh và cố vấn quân sự, những nhóm mà Moscow chính thức thừa nhận, đã tạo nền tảng để các lực lượng khác hoạt động, bao gồm thực hiện các hoạt động đặc biệt. Người ta cũng biết rằng các sĩ quan Nga đã điều động cả các đơn vị quân đội Syria.

Mặc dù vào tháng 12/2017, Tổng thống Vladimir Putin đã tuyên bố "chiến thắng" ở Syria và sẽ rút quân Nga, ngoại trừ các "nhóm cố vấn", nhưng rõ ràng sự hiện diện của người Nga trên mặt đất vẫn tiếp tục (cho dù họ là lính thường, lính đặc nhiệm hay lính đánh thuê).

Hiện tại, chính quyền Assad đang tìm cách thiết lập quyền kiểm soát đường cao tốc M4 và M5 chạy qua Idlib để có thể mở tuyến giao thông giữa Aleppo, Damascus và Latakia. Phản đối kế hoạch đó, Thổ Nhĩ Kỳ đã bố trí lại lực lượng đối lập từ phía bắc Aleppo đến Idlib và đẩy quân tiếp viện đến các điểm giám sát.

Trang Aljazeera cho hay, trong nhiều tuần, sự tiến bộ của quân đội thân chính phủ khá chậm, kèm theo tổn thất lớn về quân đội. Điều này không chỉ thúc đẩy các chỉ huy Nga đồng ý với vai trò quân sự lớn hơn của các dân quân được Iran hậu thuẫn và Sư đoàn 4 Thiết giáp do Maher al-Assad, anh trai của tổng thống Syria, người thân cận với Tehran, mà còn sử dụng quân tiếp viện Nga trong các hoạt động quan trọng hơn chống lại phe đối lập.

Thông tin về sự hiện diện của họ đã được giữ bí mật không chỉ vì những cân nhắc về phản gián mà còn vì sự nhạy cảm trong nước. Nếu sự hiện diện của họ ở Syria được tiết lộ, điều này có thể khiến công chúng Nga tức giận, khi phần lớn họ muốn nước này chấm dứt sự can dự quân sự vào Syria.

Mục tiêu cuối cùng của Kremlin là giúp các lực lượng chính quyền Syria chiếm ưu thế khi chống lại phe đối lập và cố gắng dồn ép và phân rã họ ngay trong quá trình đàm phán đình chiến với Thổ Nhĩ Kỳ. Đồng thời, Moscow đang cố gắng để có được nhiều ảnh hưởng hơn, để vào cuối cuộc xung đột này, họ có thể nổi lên như một bên cận thần quyền lực có công "hộ giá"ở Syria.

Quý Hoàng