Chấp hành pháp luật, bảo vệ nguồn lợi thủy sản trên vùng biển Huế

Các ngư dân được BĐBP tuyên truyền về phòng, chống khai thác IUU. Ảnh: Lê Văn Chương

Tàu dịch vụ phải chờ

Tại Trạm Kiểm soát Biên phòng Thuận An, Đồn Biên phòng cửa khẩu cảng Thuận An, BĐBP thành phố Huế, Thiếu tá Lê Văn Chinh, nhân viên kiểm soát mở hệ thống theo dõi tàu cá qua vệ tinh, hiển thị những thông số: 148 tàu kết nối, 7 tàu gần ranh giới, 41 tàu mất kết nối trong bờ. Tàu gần vùng ranh giới mang số TTH92468TS, ông Trần Thân làm thuyền trưởng; tàu TTH95515TS, do ông Huỳnh Quý làm thuyền trưởng. Cả 2 tàu đều làm nghề dịch vụ thủy sản (mua cá và cung cấp hậu cần).

Kết nối với một số chủ tàu thu mua cá trên biển, phóng viên nhận được câu trả lời: “Thu mua cá tình hình ra sao hả, năm ni thua năm nớ, mỗi năm một giảm sút, cá ít hơn trước rất nhiều”. Ở cảng cá Phước Tỉnh, thuộc tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu (cũ), hiện nay đã nhập vào đơn vị hành chính mới là thành phố Hồ Chí Minh, nghề dịch vụ thủy sản phát triển rất mạnh vì những chiếc tàu này vừa thu mua cá, vừa cung cấp lương thực, vừa cung cấp bạn chài để đổi phiên, phần lớn các tàu cũng ra sát vùng ranh giới như tàu dịch vụ thủy sản ở Huế, sau đó chờ thông tin từ các tàu và di chuyển từng chặng ngược vào bờ.

Muốn nắm tình hình sản lượng cá của ngư dân đánh bắt trên biển thì cứ hỏi các chủ tàu dịch vụ thủy sản là sẽ có con số ước lượng chính xác nhất. Ngư dân Trần Văn Thủy đi trên một tàu dịch vụ thủy sản ở Huế cho biết, những năm trước đây, cứ chạy tàu ra biển, vài ngày là thu mua đầy tàu cá, chở 20-30 tấn vô bờ và lấy nhiên liệu, tiếp tục chạy ra, nhưng cá khan hiếm dần đi nên tàu thu mua cá cũng đói hàng, phải thả trôi ở tận vùng giáp ranh và chờ đợi, có tàu ra biển 7 ngày nhưng vẫn chưa mua được kg cá nào.

Năm 2017, ông Lê Văn Ngọc, hội viên Chi hội Dịch vụ hậu cần nghề cá Thuận An chia sẻ: “Chi hội có 38 tàu thu mua hải sản, mỗi chuyến ra khơi từ 6-10 ngày và mang vào bờ hàng chục tấn cá, lãi được khoảng 20-30 triệu đồng”. Tuy nhiên, đến năm 2025, tình hình thu mua gặp nhiều khó khăn hơn, do sản lượng hải sản giảm mạnh.

Một tàu nhiều nghề

Chiếc tàu đánh cá TTH4142TS từ từ cập vào cầu cảng để làm thủ tục trình báo giấy tờ tại Trạm Kiểm soát Biên phòng Thuận An trước khi rời bến. Chiếc tàu này khá cũ và có thiết kế pha trộn giữa tàu đánh cá và thuyền nhỏ, vì 2 đầu đều là mũi nhọn, ca bin thấp, dài khoảng 12m, rộng khoảng 1,8m. Chị Lê Thị Trang là máy trưởng, ngư dân Trần Văn Dương - chồng chị là thuyền trưởng, tổng số bạn đi trên tàu này chỉ 3 người, trong đó có 1 người con ruột. Chị Trang cười và cho biết, tàu này đóng từ năm 1995, chỉ cần chạy ra cách bờ 5 hải lý thì đánh bắt được tôm hùm, cá mú, cá ngừ, cá chim. Nhưng hiện nay, hầu như những loại thủy sản đó không còn nữa, vì vậy, trên tàu phải mang theo nhiều loại ngư lưới cụ để đánh bắt cá nục, cá bò. “Chừ mà đánh chỉ bằng một loại lưới thì không đủ tiền dầu” - chị Trang cho biết.

Do đặc điểm đánh bắt của tàu cá ở thành phố Huế không đánh bắt vượt tuyến, vi phạm vùng biển của các nước, vì vậy, BĐBP tập trung vào việc giám sát và xử lý nghiêm các tàu đánh cá sử dụng công cụ bị cấm, không báo cáo, không tuân thủ quy định về giám sát hành trình, nhật ký khai thác; phối hợp với Chi cục Thủy sản bảo vệ nguồn lợi thủy sản, duy trì sự đa dạng sinh học và cân bằng hệ sinh thái biển...

Khi tàu cá TTH4142TS rời bến, BĐBP đã kiểm tra các loại ngư lưới cụ để xem có loại lưới nào bị cấm hay không. Theo Thông tư 19/2018/TT-BNNPTNT của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường), danh mục nghề, ngư cụ cấm sử dụng khai thác thủy sản như sau: Nghề lưới kéo (trừ lưới kéo moi/ruốc; phạm vi đánh bắt ở vùng ven bờ, vùng nội địa); nghề lồng xếp (lờ dây, bát quái, dớn; phạm vi vùng ven bờ; vùng nội địa); nghề kết hợp ánh sáng (trừ nghề câu tay mực; phạm vi vùng ven bờ); các nghề đáy, xăm, chấn, xiệp, xịch, te, xẻo kết hợp với tàu có gắn động cơ (phạm vi vùng ven bờ; vùng nội địa)...

Cam kết không vi phạm

Thuyền trưởng Dương Văn Đông, quê ở phường Thuận An, thành phố Huế cho biết, do tình hình đánh bắt khó khăn, BĐBP lo lắng nên đã tăng cường giáo dục cho ngư dân về việc đánh bắt đúng tuyến, không sử dụng các ngư lưới cụ bị cấm. Ngư dân Huế xác định, nếu đánh bắt tận diệt, hủy diệt môi trường thì tới đời con mình không thể làm nghề biển được. Vì vậy, ngư dân phát hiện ai làm nghề có ngư lưới cụ bị cấm, cũng động viên, nhắc nhở họ để cùng chấp hành tốt.

Theo thống kê của Chi cục Thủy sản thành phố Huế, địa phương có 1.127 tàu cá đã được đăng ký và cập nhật lên hệ thống cơ sở dữ liệu nghề cá quốc gia (VNFishbase) để các cơ quan, đơn vị kiểm tra, giám sát, trong đó, 437 tàu cá có chiều dài trên 15m, 148 tàu cá có chiều dài từ 12-15m và 542 tàu cá có chiều dài từ 6-12m. Số tàu cá xa bờ đã lắp đặt thiết bị giám sát hành trình là 436 chiếc, đạt tỷ lệ 100%. Ông Nguyễn Đình Đức, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường cho biết, hàng tuần, Sở phát thông báo danh sách tàu cá có nguy cơ cao vi phạm khai thác IUU đến các đơn vị có liên quan và đưa cơ sở dữ liệu lên hệ thống giám sát hành trình để các cơ quan chức năng theo dõi, giám sát chặt chẽ.

Trước khi con tàu rời bến để ra khơi, ngư dân Nguyễn Hữu Trung đã nói vui với phóng viên: “Tụi tôi hay hát bài "Tình ta biển bạc đồng xanh", tương lai nghề biển chắc vợ phải làm ruộng, làm vườn, chồng đi nghề biển, như rứa thì bên nớ mới bù cho bên ni, nếu lỡ đi biển về mà không có nhiều cá”.

Lê Văn Chương