Chất lượng dân số, yếu tố quan trọng để phát triển nhanh và bền vững

- Đề nghị bác sĩ cho biết, hướng đến Tháng hành động quốc gia về dân số và Ngày Dân số Việt Nam 26/12 năm 2020, Chi cục Dân số - KHHGĐ tỉnh đã triển khai những hoạt động gì?

Tháng hành động quốc gia về dân số (triển khai từ ngày 1 - 31/12/2020) và Ngày Dân số Việt Nam năm nay có chủ đề là “Nâng cao chất lượng dân số để góp phần phát triển đất nước nhanh và bền vững”. Sau khi có văn bản hướng dẫn của Tổng cục Dân số - KHHGĐ về nội dung hoạt động, Chi cục Dân số - KHHGĐ tỉnh đã ban hành kế hoạch hướng dẫn tổ chức hưởng ứng sự kiện này. Theo đó, tùy theo điều kiện và tình hình thực tế, các đơn vị tổ chức những hoạt động như mít tinh, diễu hành, hội thảo, hội nghị, tọa đàm… Phối hợp với các cơ quan chức năng xây dựng chuyên trang, chuyên mục, chuyển tải thông điệp chủ đề Tháng hành động quốc gia về dân số và Ngày Dân số Việt Nam 26/12. Tuyên truyền các chủ trương của Đảng, chính sách và pháp luật của Nhà nước về dân số và phát triển trong tình hình mới... Tiếp tục đẩy mạnh hoạt động truyền thông, giáo dục của các chương trình, đề án, mô hình nâng cao chất lượng dân số. Phối hợp với các ban, ngành, đoàn thể, đơn vị, trường học tổ chức các hoạt động truyền thông, hội nghị chuyên đề, sinh hoạt ngoại khóa về các nội dung, thông tin công tác dân số trong tình hình mới. Tổ chức giám sát, hỗ trợ các hoạt động truyền thông, giáo dục hưởng ứng sự kiện này tại các địa phương.

- Thực hiện Chiến lược dân số và sức khỏe sinh sản Việt Nam giai đoạn 2011 - 2020, đến nay tỉnh Quảng Trị đã đạt được những kết quả gì để góp phần nâng cao chất lượng dân số trên địa bàn tỉnh, thưa bác sĩ?

Sau 10 năm thực hiện Chiến lược dân số và sức khỏe sinh sản Việt Nam giai đoạn 2011 - 2020, công tác dân số của tỉnh Quảng Trị tiếp tục đạt được những kết quả quan trọng. Nhận thức và hành động của đại bộ phận người dân về chính sách dân số - KHHGĐ đã có những chuyển biến tích cực, quy mô gia đình có 2 con được chấp nhận ngày càng rộng rãi; tốc độ tăng tỉ số giới tính khi sinh được khống chế; các mô hình về quy mô, cơ cấu và nâng cao chất lượng dân số được xây dựng và thực hiện có hiệu quả, góp phần tạo sự chuyển biến tích cực trong nhận thức, kỹ năng thực hành của người dân về nâng cao chất lượng dân số.

Điển hình như đề án “Tư vấn, khám sức khỏe tiền hôn nhân”, đến nay đã triển khai tại 34 xã, phường, thị trấn thuộc 9 huyện, thị xã, thành phố và thành lập được 170 câu lạc bộ “Tiền hôn nhân” thu hút khoảng 9.000 nam, nữ thanh niên tham gia sinh hoạt. Mô hình “Tư vấn và chăm sóc người cao tuổi dựa vào cộng đồng” được nhân rộng ở các địa phương đã tạo điều kiện cho người cao tuổi có cơ hội gặp gỡ, chia sẻ, trao đổi cách chăm sóc sức khỏe, góp phần cải thiện thể chất, tinh thần và phát huy vai trò của người cao tuổi trong cộng đồng.

Đề án “Sàng lọc trước sinh và sơ sinh” cũng được triển khai sâu rộng và có hiệu quả, giúp phát hiện, can thiệp sớm bệnh tật ở thai nhi và sơ sinh, góp phần giảm thiểu trẻ em bị dị tật bẩm sinh, nâng cao chất lượng dân số. Tỉ lệ thai phụ được sàng lọc trước sinh đạt bình quân 24%/năm và tỉ lệ trẻ sơ sinh được sàng lọc đạt bình quân 20%/năm. Mạng lưới cung cấp dịch vụ KHHGĐ thời gian qua cơ bản đáp ứng nhu cầu của người sử dụng về sự đa dạng, thuận tiện và an toàn. Ngoài việc cung cấp phương tiện tránh thai và dịch vụ KHHGĐ cho các đối tượng miễn phí, ngành dân số - KHHGĐ còn cung cấp dịch vụ đến tận người sử dụng thông qua các đề án tiếp thị xã hội và xã hội hóa phương tiện tránh thai.

Tuyên truyền chăm sóc sức khỏe sinh sản/ kế hoạch hóa gia đình cho phụ nữ vùng biển - Ảnh: K.K.S

- Bác sĩ cho biết công tác dân số ở tỉnh Quảng Trị đang gặp những khó khăn gì và những giải pháp để nâng cao chất lượng dân số trong thời gian tới?

Hiện nay, công tác dân số - KHHGĐ trên địa bàn tỉnh đang gặp một số khó khăn, thách thức. Tổng tỉ suất sinh đang ở mức 2,45 con, thuộc nhóm 33 tỉnh chưa đạt mức sinh thay thế và có nguy cơ tăng sinh trở lại, tỉ lệ sinh con thứ 3 trở lên có chiều hướng gia tăng hầu hết ở các địa phương. Mức sinh giảm chậm và không ổn định, còn chênh lệch giữa các địa phương trong tỉnh, tỉ suất sinh ở một số địa bàn vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số còn khá cao. Tỉ số giới tính khi sinh đã được khống chế nhưng còn ở mức cao, 111,2 bé trai/100 bé gái; tỉ lệ dân số từ 65 tuổi trở lên chiếm 9,6%. Tình trạng quan hệ tình dục trước hôn nhân có xu hướng gia tăng, tỉ lệ sàng lọc trước sinh và sơ sinh còn thấp. Tuổi thọ bình quân ở mức 68,3 tuổi, thấp hơn so với bình quân chung của cả nước…

Những thách thức và vấn đề mới nảy sinh trong công tác dân số nói trên sẽ ảnh hưởng đến sự phát triển bền vững của tỉnh. Vì vậy, thời gian tới cần tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, chính quyền các cấp đối với công tác dân số. Đổi mới, nâng cao hiệu quả hoạt động truyền thông, vận động về dân số. Tiếp tục hoàn thiện cơ chế, chính sách, pháp luật về dân số. Phát triển mạng lưới và nâng cao chất lượng dịch vụ về dân số. Đẩy mạnh các hoạt động nghiên cứu về dân số và phát triển, hoàn thiện hệ thống thông tin, số liệu dân số và đảo bảm nguồn lực đáp ứng yêu cầu triển khai toàn diện công tác dân số. Tiếp tục kiện toàn ổn định tổ chức bộ máy làm công tác dân số...

- Xin cảm ơn bác sĩ!

Kô Kăn Sương (thực hiện)