Châu Á nhiều thảm kịch đám đông, hàng trăm người thiệt mạng
Hơn 400 người đã thiệt mạng vào tháng 10-2022 trong một loạt thảm kịch liên quan đến đám đông ở châu Á. Nguyên nhân ở mỗi tình huống khác nhau, nhưng các chuyên gia đều cho rằng đó là bài học cho việc lập kế hoạch và quản lý đám đông để không xảy ra sự cố tương tự.
Nhiều người không kìm được nước mắt khi tưởng nhớ các nạn nhân của vụ tai nạn chết người sau lễ hội Halloween ở Seoul, Hàn Quốc cuối tháng 10-2022
Tại Seoul, 156 thanh thiếu niên đã tử nạn khi hơn 100.000 người đổ về khu phố đêm Itaewon nổi tiếng để tổ chức lễ hội Halloween cuối tuần qua. Đây là lễ hội đầu tiên kể từ khi các quy định nghiêm ngặt về Covid-19 của quốc gia này được dỡ bỏ. Dòng người đổ dồn về các con hẻm nhỏ, dốc của khu vực đông người qua lại, dẫn đến hiện tượng mà các chuyên gia gọi là “nhiễu loạn đám đông”.
Ông Milad Haghani, một nhà nghiên cứu tại Đại học New South Wales, Sydney, Australia cho biết: “Đó là khi mọi người tập trung đông đến mức họ không thể kiểm soát các chuyển động của mình. Ở tình huống đó, sự cố tất yếu xảy ra dù không có bất kỳ ai có hành vi sai trái, gây hấn hoặc cố ý thúc ép người khác”. Ông Haghani đã nghiên cứu hơn 275 thảm kịch liên quan đến đám đông từ năm 1902 và lý giải, khi mật độ đám đông đạt đến mức như trong lễ Halloween ở Itaewon, người ta sẽ ngã xuống, gây ra hiệu ứng domino. Chính quyền Seoul đã bị chỉ trích vì chỉ có 137 sĩ quan cảnh sát có mặt hôm 29-10 để đối phó với lượng người tập trung lớn như vậy. Ông Yoon Hee Keun - Trưởng Cơ quan Cảnh sát quốc gia Hàn Quốc đã nói trong một cuộc họp báo trên truyền hình hôm 1-11 rằng, ông cảm thấy “trách nhiệm nặng nề” về sự cố này. Chuyên gia Haghani cho rằng, giải pháp quan trọng hơn cả việc bổ sung cảnh sát là chính quyền có thể thuê các chuyên gia kiểm soát đám đông để phân tích tình hình. Bài học từ những thảm kịch được nghiên cứu kỹ lưỡng như sự cố năm 2010 của Đức với 21 người chết khi cố thoát ra khỏi một khu vực nút cổ chai là các tình huống hỗn loạn đám đông có thể dự đoán được khi có các chuyên gia theo dõi.
Trong khi đó, Indonesia vẫn đang điều tra thảm kịch ngày 1-10 tại một sân vận động bóng đá khiến 135 người thiệt mạng, trong đó có hàng chục trẻ em. Cảnh sát đã bắn hơi cay vào sân vận động sau khi một số trong 42.000 cổ động viên tràn xuống sân, khiến họ lao về phía lối ra đã bị khóa, dẫn đến thảm kịch chết người. Ông Soehatman Ramli - Chủ tịch Tổ chức An toàn thế giới của Indonesia cho rằng, vụ việc cho thấy hậu quả sẽ khó lường nếu không có kế hoạch quản lý rủi ro thích hợp và kế hoạch hành động trong trường hợp khẩn cấp. “Các kế hoạch này nên bao gồm các tuyến đường sơ tán và quản lý đám đông để kiểm soát các tình huống hoảng loạn” - ông Ramli nói.
Qua điều tra, sân vận động Kanjuruhan ở thành phố Malang không có giấy phép hoạt động hợp lệ và cảnh sát đã buộc tội 6 người vì tội cẩu thả, trong đó có 3 cảnh sát đã cho phép hoặc ra lệnh sử dụng hơi cay. Nhà chức trách đã cách chức Cảnh sát trưởng của tỉnh Đông Java và huyện Malang, đồng thời đình chỉ các sĩ quan khác vì vi phạm đạo đức nghề nghiệp. Một nhóm điều tra do Tổng thống Joko Widodo thành lập đã phát hiện ra rằng, hơi cay là nguyên nhân chính của thảm kịch - một kết luận mà ông Haghani cho rằng không có gì đáng ngạc nhiên. “Kinh nghiệm cho thấy, hơi cay trong sân vận động là công thức gây ra thảm họa. Nó kích động đám đông, tạo ra xu hướng chống trả và hành vi hung hăng hơn” - ông nói.
Còn tại Ấn Độ, sau vụ sập một cây cầu treo mới được sửa chữa vào cuối tuần ở bang Gujarat khiến 134 người thiệt mạng, nhà chức trách đã thông báo bắt giữ 9 người, bao gồm cả những người quản lý điều hành cây cầu. Cây cầu 143 tuổi đã mở cửa trở lại 4 ngày trước vụ sập hôm 30-10 dưới sức nặng của hàng trăm người đang ăn mừng trong mùa lễ hội của người Hindu. Các cuộc điều tra vẫn đang được tiến hành, nhưng một quan chức địa phương nói với tờ Indian Express rằng, công ty đã khôi phục hoạt động của cây cầu mà không xin giấy phép. Giáo sư Dirk Helbing tại Đại học ETH Zurich cho biết, cả 3 thảm họa trong tháng 10-2022 đều là lời nhắc nhở về trách nhiệm đảm bảo an toàn công cộng của các cơ quan chức năng. Ông nói: “Trong những thập kỷ qua, khoa học đã cung cấp nhiều kiến thức và công cụ mới để góp phần quản lý an toàn đám đông. Tôi hy vọng những kiến thức này sẽ được lan truyền nhanh chóng và từ đó giúp tránh được thảm họa trong tương lai”.
