Châu Âu buộc phải lựa chọn giữa LNG và Net-Zero

Ảnh: OP

Liên minh châu Âu (EU) đã ghi nhận mức nhập khẩu khí tự nhiên hóa lỏng (LNG) kỷ lục trong nửa đầu năm nay. Tuy nhiên, trong vài năm tới, điều này có thể thay đổi vì EU muốn vừa nhập LNG vừa yêu cầu các nhà cung cấp cam kết giảm phát thải, và không phải ai cũng sẵn lòng đáp ứng điều đó.

Qatar là một trong những nhà cung cấp LNG lớn nhất cho EU. Năm ngoái, EU đã thông qua một văn bản có tên là Chỉ thị về Thẩm định Tính bền vững của Doanh nghiệp (CSDDD), nhằm buộc các công ty nằm trong phạm vi điều chỉnh phải xác định và giải quyết các tác động tiêu cực đến nhân quyền và môi trường trong và ngoài châu Âu.

Phần thứ hai của chỉ thị này quy định rằng các công ty có quy mô đủ lớn khi làm ăn với EU phải thiết lập và tuân thủ nghiêm túc kế hoạch phát thải ròng bằng 0 (net-zero). Nếu không, họ có thể bị phạt tới 5% doanh thu toàn cầu hằng năm. Với ngưỡng áp dụng là các công ty có doanh thu trên 450 triệu euro (tương đương khoảng 350 triệu USD), mức phạt này là rất lớn.

Tháng 12 năm ngoái, sau khi chỉ thị được thông qua, Bộ trưởng Năng lượng Qatar, ông Saad al-Kaabi đã phát biểu thẳng thắn với tờ Financial Times: “Nếu tôi phải mất 5% doanh thu để bán cho châu Âu, tôi sẽ không bán cho họ… Tôi không nói đùa. 5% doanh thu của QatarEnergy cũng chính là 5% doanh thu của nhà nước Qatar. Đó là tiền của nhân dân, nên tôi không thể mất số tiền đó và không ai chấp nhận mất một số tiền như vậy”.

Từ năm 2022, Qatar chiếm khoảng 12-14% lượng LNG nhập khẩu của EU, sau khi dòng khí đốt đường ống từ Nga bị cắt giảm mạnh. Đây là nguồn cung mà EU không thể dễ dàng mất đi, đặc biệt khi khối này đã áp đặt gói trừng phạt lần thứ 18 lên Nga, trong đó có lệnh cấm nhập khẩu khí đốt.

Dường như các nhà hoạch định chính sách ở Brussels đã nhận ra điều đó. Vì vậy, sau cảnh báo của ông al-Kaabi, EU đã bắt đầu xem xét sửa đổi chỉ thị CSDDD. Kết quả là đã có các sửa đổi nhằm đơn giản hóa yêu cầu báo cáo, thu hẹp phạm vi áp dụng - bao gồm cả các yêu cầu liên quan đến khí thải, và lùi thời điểm có hiệu lực từ năm 2027 sang 2028.

Tuy nhiên, Qatar - nước xuất khẩu LNG lớn thứ ba thế giới - vẫn cho rằng những thay đổi đó là chưa đủ. Tháng 5 năm nay, ông al-Kaabi đã gửi thư tới chính phủ Bỉ, trong đó nhắc lại cảnh báo rằng Qatar sẽ ngừng hợp tác LNG với EU nếu khối này vẫn tiếp tục yêu cầu kế hoạch net-zero từ QatarEnergy.

Trích nội dung từ bức thư (theo Reuters): “Nói một cách đơn giản, nếu EU không tiếp tục điều chỉnh thêm chỉ thị CSDDD, Nhà nước Qatar và QatarEnergy sẽ buộc phải nghiêm túc cân nhắc tìm kiếm thị trường thay thế ngoài EU, nơi có môi trường kinh doanh ổn định và thân thiện hơn”.

Ông cũng tuyên bố rõ: “Cả Nhà nước Qatar lẫn QatarEnergy không có kế hoạch đạt phát thải ròng bằng 0 trong tương lai gần”.

Trong phần phụ lục của thư, ông thậm chí đề xuất EU nên loại bỏ hoàn toàn phần “net-zero” khỏi chỉ thị CSDDD.

Điều này đặt EU vào một thế tiến thoái lưỡng nan: Một mặt, EU rất cần LNG từ Qatar - nếu không sẽ gần như phụ thuộc hoàn toàn vào nguồn cung từ Mỹ, điều mà nhiều người cho là thiếu khôn ngoan. Mặt khác, lãnh đạo EU hiện tại xem việc chuyển đổi sang nền kinh tế phát thải bằng 0 là ưu tiên hàng đầu, chỉ trừ trường hợp cần hỗ trợ tài chính cho chính phủ Ukraine.

Nhưng EU không thể vừa đạt mục tiêu net-zero vừa giữ được nguồn LNG từ Qatar - vì vậy khối này sẽ buộc phải hy sinh một trong hai.

Trong nửa đầu năm nay, EU đã nhập khẩu 75 tỷ mét khối khí đốt dưới dạng LNG, tăng 40% so với cùng kỳ năm 2024, theo European Gas Hub. Nguyên nhân là do nhu cầu tăng cao, EU đẩy mạnh xuất khẩu khí sang Ukraine, và nhu cầu cấp thiết phải bơm đầy các kho dự trữ trước mùa đông.

90% lượng LNG nhập khẩu tăng thêm đến từ Mỹ.

Tuy nhiên, việc phụ thuộc ngày càng sâu vào LNG Mỹ cũng đồng nghĩa với việc các doanh nghiệp EU phải chịu chi phí năng lượng cao hơn một cách dài hạn, đặc biệt với những ngành dùng điện khí để sản xuất. EU vẫn đang cố gắng kéo giảm hóa đơn năng lượng để tránh nguy cơ suy thoái công nghiệp diện rộng.

Cuối cùng, vấn đề đặt ra là: EU sẽ chọn giữ lại ngành công nghiệp hay theo đuổi mục tiêu phát thải bằng 0? Đây là quyết định sống còn khi khối này đang rất cần ngành công nghiệp - đặc biệt là những ngành sản xuất thép, vũ khí, phục vụ cho nhu cầu phòng vệ và hỗ trợ Ukraine.

Bình An

OP