Châu Âu: Chia rẽ nội bộ đe dọa các dự án quốc phòng tham vọng

Khi Đức, Pháp và Italy nghi ngờ vai trò dẫn dắt của Ủy ban châu Âu, các sáng kiến quốc phòng chung đứng trước nguy cơ đình trệ, làm suy yếu khả năng ứng phó an ninh của toàn khối. Ảnh: THX/TTXVN

Theo Nhật báo Sabah (Thổ Nhĩ Kỳ), tương lai của "bức tường thiết bị bay không người lái (UAV)" và hàng loạt dự án quốc phòng trọng điểm của Liên minh châu Âu (EU) đang rơi vào tình trạng bất định. Cuộc tranh giành quyền lực giữa cơ quan điều hành EU và chính phủ các nước thành viên đang tạo ra một vết rạn nứt lớn.

Sự lấp lửng của những "siêu dự án"

Vào tháng 10 năm nay, Ủy ban châu Âu đã công bố một "lộ trình" đầy tham vọng nhằm giúp châu Âu sẵn sàng tự vệ vào năm 2030. Trọng tâm của lộ trình này là bốn dự án chiến lược: Sáng kiến Phòng thủ UAV châu Âu (bức tường UAV), Chiến dịch Giám sát Sườn phía Đông, Lá chắn Không quân và Lá chắn Không gian. Các dự án này ra đời trong bối cảnh mối lo ngại tăng cao sau năm 2022 và những nghi ngại về cam kết an ninh của Mỹ dưới thời Tổng thống Donald Trump.

Tuy nhiên, theo các bản dự thảo kết luận hội nghị thượng đỉnh mà Reuters tiếp cận được, nội dung thông qua các sáng kiến này hoàn toàn vắng bóng. Một quan chức EU tiết lộ rằng từ "tàu chiến chủ lực" (ám chỉ các dự án trọng điểm) đã bị loại bỏ do sự phản đối của một số quốc gia thành viên. Nếu không được 27 nhà lãnh đạo nhất trí thông qua tại hội nghị, các dự án này sẽ rơi vào trạng thái "lấp lửng" – không bị bác bỏ nhưng cũng không thể triển khai chính thức.

Cuộc chiến giành quyền kiểm soát

Cốt lõi của vấn đề nằm ở cuộc xung đột về quyền hạn. Ủy ban châu Âu muốn đóng vai trò dẫn dắt, nhưng các cường quốc như Đức, Pháp và Italy lại có quan điểm trái ngược. Những quốc gia sở hữu ngành công nghiệp quốc phòng và hệ thống mua sắm vũ khí khổng lồ này khẳng định rằng quốc phòng là vấn đề chủ quyền quốc gia và thuộc phạm vi của NATO, không phải của cơ quan điều hành EU.

Một nhà ngoại giao EU chia sẻ về "sự hoài nghi rõ ràng" đối với ý tưởng trung tâm hóa các dự án này. Thay vì tham gia vào các chương trình do Ủy ban châu Âu đề xuất, các cường quốc Tây Âu ưu tiên hình thức liên minh tự nguyện giữa các quốc gia để phát triển năng lực quân sự.

"Bức tường UAV" và những rào cản

Dự án thu hút sự chú ý nhất là mạng lưới cảm biến và vũ khí gây nhiễu nhằm chống lại sự xâm nhập của UAV – vấn đề trở nên cấp bách sau khi khoảng 20 UAV xâm nhập không phận Ba Lan vào tháng 9 cùng các sự cố tại Romania, Đan Mạch và Đức.

Mặc dù tính cần thiết là rõ ràng, dự án vẫn vấp phải rào cản địa chính trị nội bộ. Ban đầu, các nước Nam và Tây Âu phản đối vì cho rằng kế hoạch quá tập trung vào sườn phía Đông. Ngay cả khi Ủy ban châu Âu đã sửa đổi thành mạng lưới toàn châu Âu, sự hoài nghi vẫn không thuyên giảm. Các chính phủ lo ngại về việc EU trực tiếp can thiệp vào các sáng kiến thực thi quân sự vốn thuộc về quốc gia thành viên.

Tương lai của nguồn vốn quốc phòng

Ủy ban châu Âu đã đề xuất các dự án này cần được chỉ định là "Dự án Quốc phòng châu Âu vì Lợi ích chung" để đủ điều kiện nhận tài trợ từ ngân sách liên minh. Tuy nhiên, các quan chức lưu ý rằng quyền quyết định cuối cùng về việc cấp kinh phí vẫn nằm trong tay chính phủ các nước thành viên.

Trong khi các nước Bắc và Đông Âu đang nỗ lực vận động để duy trì các dự án này, sự phản đối từ các "ông lớn" Tây Âu khiến mục tiêu sẵn sàng tự vệ vào năm 2030 của EU trở nên xa vời. Nếu không tìm được tiếng nói chung, châu Âu có nguy cơ đối mặt với một nền quốc phòng phân mảnh, nơi các quốc gia tự hành động trong các liên minh nhỏ thay vì một lá chắn chung thống nhất.

Công Thuận/Báo Tin tức và Dân tộc