Châu Âu nhận sai

Thỏa thuận Anh rời khỏi EU (Thỏa thuận Brexit) bảo đảm biên giới giữa Cộng hòa Ireland (một thành viên của EU) và Bắc Ireland (thuộc Anh) không kiểm soát hàng hóa xuất khẩu.

Tuy nhiên, Điều 16 Nghị định thư về Bắc Ireland, một phần của Thỏa thuận Brexit, cho phép EU và Anh đình chỉ việc xuất khẩu hàng hóa nếu việc này tạo ra "khó khăn kinh tế, xã hội hoặc môi trường".

Hôm 29/1, EU thông báo khối này kích hoạt Điều 16 nói trên và kiểm soát xuất khẩu vaccine vào Bắc Ireland.

EU giải thích rằng biện pháp này nhằm ngăn nguy cơ khu vực biên giới trở thành "cửa hậu" vận chuyển vaccine từ EU vào Anh, trong bối cảnh khối này đang thiếu vaccine.

Tuy nhiên, EU đã nhanh chóng đảo ngược quyết định nói trên sau khi vấp phải sự phản đối từ Anh, Cộng hòa Ireland và Bắc Ireland.

Chánh văn phòng nội các Anh Michael Gove. Ảnh: AFP.

Chánh văn phòng nội các Anh Michael Gove hôm 30/1 cho biết ông đã trao đổi với Phó chủ tịch Ủy ban châu Âu Maros Sefcovic.

Đại diện EU thừa nhận khối này "phạm sai lầm" khi yêu cầu kiểm soát xuất khẩu vaccine, BBC hôm 30/1 đưa tin.

Trong khi đó, Thủ tướng Anh Boris Johnson và Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen nhất trí "nguồn cung vaccine sẽ không bị gián đoạn", ông Gove cho biết.

EU đang gặp khó khăn trong phân phát vaccine do nguồn cung không đáp ứng được nhu cầu. Hiện tại, tỷ lệ phân phát vaccine Covid-19 tại các nước EU là 2,5 liều/100 dân.

Trong khi đó, tỷ lệ phân phát vaccine ở Anh là 12,5 liều/100 dân. Tông số liều vaccine Anh đã phân phát là hơn 8 triệu.

Ông Gove khẳng định nước này sẽ đạt mục tiêu phân phát 15 triệu liều vaccine vào ngày 15/2.

Ngoại trưởng Cộng hòa Ireland Simon Coveney viết trên Twitter cho biết Nghị định thư về Cộng hòa Ireland là văn kiện các bên mất rất nhiều công sức đàm phán và thỏa hiệp để đạt được, và đây không phải thứ "dễ dàng bị can thiệp".

Giới ngoại giao EU cho biết họ không được tham vấn trước khi Brussels kích hoạt Điều 16.

Một người nói việc kiểm soát xuất khẩu hàng hóa ơ biên giới với Bắc Ireland là "ý tưởng tồi tệ".

Sau cuộc trò chuyện với ông Gove, ông Sefcovic viết trên Twitter cho biết ưu tiên hàng đầu của cả hai bên là bảo đảm nghị định thư hoạt động hiệu quả, "bảo vệ thành quả của tiến trình hòa bình (trên đảo Ireland) và tránh gián đoạn cuộc sống thường ngày".

Ngoại trưởng Coveney cho biết đã thảo luận với nhiều quan chức EU và Anh. Ông Coveney nhấn mạnh nhiệm vụ của nghị định thư là "bảo vệ các mối quan hệ, thúc đẩy thương mại, xóa bỏ biên giới".

Biên giới giữa Cộng hòa Ireland và Bắc Ireland là vấn đề hết sức nhạy cảm với người dân Bắc Ireland, sau nhiều năm xung đột vũ trang, giữa một bên là các nhóm trung thành với Anh, bên còn lại là những người dân tộc chủ nghĩa muốn xích lại với Cộng hòa Ireland.

Duy trì biên giới mở giữa Cộng hòa Ireland và Bắc Ireland là cơ sở để chấm dứt xung đột vũ trang giữa các phe phái ở Bắc Ireland theo Hiệp ước Thứ sáu Tuần thánh (Good Friday Agreement).

Duy Anh