Chạy đua sản xuất thông minh: Doanh nghiệp đứng trước bước ngoặt số

Đẩy nhanh sản xuất thông minh

Tại phiên thảo luận Sản xuất thông minh và Chuỗi cung ứng toàn cầu - một trong ba phiên thảo luận song song của Diễn đàn Kinh tế mùa Thu 2025 diễn ra ngày 26/11, các doanh nghiệp quốc tế đã đưa ra nhiều kinh nghiệm và bài học về chuyển đổi số, tự động hóa và phát triển bền vững trong sản xuất.

Các doanh nghiệp chia sẻ câu chuyện tại phiên thảo luận Sản xuất thông minh và Chuỗi cung ứng toàn cầu.

Ông Liu Zongchang, Tổng giám đốc luân phiên Foxconn Industrial Internet (Trung Quốc) cho biết, doanh nghiệp xây dựng mô hình kinh doanh dựa trên đặc tính từng sản phẩm, trong đó quản lý chuỗi cung ứng, nhân lực và mức độ tự động hóa là yếu tố cốt lõi. Foxconn đã tích hợp hệ thống quản lý kho và ứng dụng chuyển đổi số đồng bộ với các nhà cung ứng, giúp nâng năng suất và hiệu quả hơn 35%.

Tại Việt Nam, Foxconn đã triển khai nhiều giải pháp công nghệ giúp công suất lao động tăng hơn 50%, lợi nhuận tăng 80% dù số lượng nhân sự chỉ tăng 20%. Theo ông Liu, việc đầu tư công nghệ, tự động hóa và xây dựng nhà máy ứng dụng công nghệ mới mang lại kết quả vượt trội so với mô hình cũ, phù hợp xu hướng sản xuất thông minh hiện nay.

Dù vậy, ông Liu chỉ ra ba thách thức lớn khi mở rộng các dự án công nghệ như hạn chế về tài chính, thiếu nhân lực chất lượng cao và đặc biệt là nhiều doanh nghiệp chưa có nền tảng công nghệ đủ mạnh.

Đồng tình quan điểm này, ông Andy Yu Shihao, Phó chủ tịch cấp cao Chuỗi cung ứng toàn cầu khu vực quốc tế của Schneider Electric (Singapore) nhấn mạnh: “Không ít doanh nghiệp vẫn cho rằng đầu tư cho bền vững tốn kém, nhưng thực tế hiệu quả tổng thể lại cao hơn nhiều. Xu hướng hiện nay là kết hợp bền vững và hiệu năng".

Ông Andy cũng cho rằng, để thí điểm rồi mở rộng chuyển đổi số ở quy mô lớn, doanh nghiệp cần bốn yếu tố: Nền tảng công nghệ vững chắc, lựa chọn đúng giải pháp phù hợp nhu cầu, hạ tầng số đủ linh hoạt và có thể tái sử dụng và niềm tin xã hội đi kèm thay đổi văn hóa công nghệ.

“Doanh nghiệp khó có thể tự động hóa toàn diện ngay từ đầu, nhưng những doanh nghiệp đã có nền tảng sản xuất ổn định có thể dùng một phần lợi nhuận để tái đầu tư công nghệ từng bước”, Phó chủ tịch cấp cao Chuỗi cung ứng toàn cầu khu vực quốc tế của Schneider Electric chia sẻ.

Giải quyết thách thức

Những kinh nghiệm quốc tế này mở ra nhiều góc nhìn thực tiễn cho doanh nghiệp Việt Nam, đặc biệt trong bối cảnh phần lớn còn hạn chế về quy mô, nguồn lực và năng lực công nghệ. Từ đó, câu hỏi đặt ra là Việt Nam cần làm gì để tháo gỡ những điểm nghẽn và giúp doanh nghiệp bắt nhịp xu thế sản xuất thông minh?

Ông Trần Anh Tú, Phó cục trưởng Cục Công nghiệp Công nghệ thông tin (thứ hai từ trái qua) đưa ra các giải pháp cho cộng đồng doanh nghiệp.

Ông Trần Anh Tú, Phó cục trưởng Cục Công nghiệp Công nghệ thông tin (Bộ Khoa học và Công nghệ) cho biết, Việt Nam đang triển khai ba hướng tiếp cận lớn để thúc đẩy sản xuất thông minh và chuyển đổi xanh phù hợp với đặc thù doanh nghiệp trong nước.

Thứ nhất, phải có lộ trình chuyển đổi phù hợp. Phần lớn doanh nghiệp Việt Nam là vừa và nhỏ, khác nhau về quy mô và năng lực nên không thể “đi thẳng” vào AI hay tự động hóa toàn diện.

“Do đó, doanh nghiệp cần bắt đầu từ số hóa và xây dựng dữ liệu, sau đó tiến đến tự động hóa từng phần, cuối cùng mới ứng dụng AI và công nghệ cao để vận hành nhà máy thông minh. Triển khai từng dây chuyền, từng khâu sản xuất là giải pháp thực tế và khả thi hơn”, ông Tú nhấn mạnh.

Thứ hai, Nhà nước giữ vai trò kiến tạo, còn doanh nghiệp là trung tâm của quá trình chuyển đổi. Bộ Khoa học và Công nghệ đang thúc đẩy hoàn thiện hành lang pháp lý cho công nghệ mới, xây dựng hệ thống tiêu chuẩn cho sản xuất thông minh, đào tạo nâng cao năng lực doanh nghiệp và kết nối doanh nghiệp với viện nghiên cứu, trường đại học, chuyên gia để chuyển giao công nghệ hiệu quả.

Ông Tú cho biết việc ứng dụng công nghệ giúp doanh nghiệp tối ưu vận hành và nâng sức cạnh tranh, do đó Nhà nước phải tạo nền tảng pháp lý và hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận công nghệ mới.

Về hành lang pháp lý, các bộ, ngành đang điều chỉnh và bổ sung nhiều quy định liên quan công nghiệp 4.0. Bộ Khoa học và Công nghệ đã trình Thủ tướng danh mục 11 công nghệ chiến lược gồm AI, dữ liệu lớn, blockchain, IoT… cùng 35 công nghệ ưu tiên. Đồng thời xây dựng Chương trình phát triển công nghệ chiến lược sẽ triển khai mạnh từ năm 2025 nhằm giúp doanh nghiệp làm chủ công nghệ lõi.

Về hỗ trợ tài chính, doanh nghiệp có thể tiếp cận Quỹ Đổi mới công nghệ quốc gia, nơi tập trung hỗ trợ đổi mới công nghệ, chuyển giao công nghệ 4.0, đào tạo nhân lực và triển khai mô hình tự động hóa. Đây được xem là công cụ tài chính thiết thực nhất cho doanh nghiệp.

Song song, Bộ Khoa học và Công nghệ cũng đang mở rộng kết nối chuyên gia trong và ngoài nước. Hiện Bộ có hơn 20 văn phòng đại diện Khoa học và Công nghệ ở nước ngoài đóng vai trò cầu nối để doanh nghiệp tìm hiểu, đặt hàng công nghệ và tiếp nhận tri thức mới.

Trong nước, các trung tâm đổi mới sáng tạo, trung tâm hỗ trợ chuyển giao công nghệ, trong đó có Trung tâm 4.0 tại TP.HCM đều đang hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận công nghệ và kết nối chuyên gia.

“Theo khảo sát của Bộ, doanh nghiệp nhỏ và vừa là nhóm cần hỗ trợ nhiều nhất do hạn chế nguồn lực và khó tiếp cận chuyên gia. Vì vậy, việc hoàn thiện cơ chế, tăng kết nối và hỗ trợ tài chính được xem là yếu tố then chốt để doanh nghiệp Việt Nam chuyển đổi xanh và bước vào sản xuất thông minh”, Phó cục trưởng Cục Công nghiệp Công nghệ thông tin nhận định.

Hoài Sương