Hà Nội thúc đẩy kinh tế số để củng cố vị thế đầu tàu trong kỷ nguyên mới

Kinh tế số không còn là xu thế tất yếu mà đã và đang trở thành “cơ hội vàng” giúp Hà Nội thu hẹp khoảng cách phát triển, nâng cao năng lực cạnh tranh, tạo ra sự chuyển mình toàn diện về quản trị, sản xuất, thương mại và chất lượng sống của người dân.

Đọc vị điểm nghẽn

Hà Nội đang thể hiện quyết tâm rất lớn khi đặt mục tiêu dành đủ 4% ngân sách địa phương cho khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, coi đây là nhiệm vụ chiến lược để nâng cao năng suất, chất lượng tăng trưởng và năng lực cạnh tranh của Thủ đô trong giai đoạn mới.

Tuy vậy, bức tranh triển khai thực tế vẫn tồn tại nhiều vướng mắc. Theo báo cáo, tổng dự toán lĩnh vực khoa học công nghệ và chuyển đổi số năm 2025 của Hà Nội là hơn 914 nghìn triệu đồng, nhưng sau điều chỉnh chỉ còn 618 nghìn triệu đồng, và đến cuối năm dự kiến mới thực hiện được khoảng 86,7% dự toán.

Đây là mức cao nhất trong nhiều năm, song chưa đủ để đáp ứng kỳ vọng của Thủ đô. Nguyên nhân được xác định đến từ 3 nhóm điểm nghẽn lớn. Thứ nhất là sự thay đổi về tổ chức bộ máy khiến nhiều nhiệm vụ công nghệ thông tin phải dừng, hủy hoặc điều chỉnh vì không còn phù hợp.

Thứ hai là những tác động từ các quy định pháp lý mới, đặc biệt là Nghị định số 214/2025/NĐ-CP về lựa chọn nhà thầu buộc các đơn vị phải rà soát lại toàn bộ quy trình.

Thứ ba là tình trạng lạc hậu của trang thiết bị công nghệ thông tin, khi trong nhiều năm các đơn vị không được đầu tư mới theo chu kỳ hao mòn, dẫn đến thiếu máy tính và hạ tầng đáp ứng yêu cầu chuyển đổi số.

Với chi đầu tư công, tiến độ cũng chưa đạt yêu cầu. Trong năm 2025, Thành phố bố trí 33,389 tỷ đồng cho 4 dự án nhưng đến cuối tháng 11 mới giải ngân được 33%. Ngân sách Trung ương bố trí 51,6 tỷ đồng cho một dự án nhưng chưa thể giải ngân.

Đặc biệt, các dự án tại Khu công nghệ cao Hòa Lạc tiếp tục gặp khó khăn về giải phóng mặt bằng, thiếu quỹ tái định cư và chưa nhận được phân bổ chi tiết vốn do Bộ Tài chính chưa nhập lên hệ thống Tabmis. Đây là những “nút thắt cổ chai” cần xử lý dứt điểm nếu Hà Nội muốn tăng tốc trong năm 2026, năm bản lề của nhiều chỉ tiêu chiến lược.

Thúc đẩy đổi mới sáng tạo

Trước yêu cầu thực tế, UBND TP.Hà Nội yêu cầu các đơn vị phải giải ngân 100% vốn, tuyệt đối không để xảy ra tình trạng trả vốn, đồng thời khẩn trương rà soát và điều chỉnh các nhiệm vụ chưa phù hợp trước thời điểm cuối năm.

Đối với kế hoạch 2026, Thành phố dự kiến bố trí hơn 9.089 tỷ đồng cho 3 trụ cột khoa học – công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, đúng bằng tỷ lệ 4% tổng chi ngân sách địa phương.

Đáng chú ý là chủ trương bổ sung 600 tỷ đồng vào Quỹ Đầu tư mạo hiểm, công cụ quan trọng để thúc đẩy đổi mới sáng tạo, hỗ trợ doanh nghiệp phát triển các công nghệ mới theo tinh thần Nghị quyết 57-NQ/TW.

Trọng tâm lớn được nhấn mạnh là hoàn thiện cơ chế thuê thiết bị vận hành chính quyền số, vừa giảm áp lực đầu tư, vừa bảo đảm thiết bị luôn được cập nhật công nghệ. Đồng thời, các đơn vị được yêu cầu áp dụng bộ chỉ số chuyển đổi số cấp tỉnh của Thành phố và bộ chỉ số chuyển đổi số quốc gia để làm căn cứ đánh giá mức độ hoàn thành nhiệm vụ.

Nhiều chuyên gia cho rằng, để Hà Nội thực sự bứt phá, chính quyền đô thị cần phải đóng vai trò dẫn dắt, tạo ra một hệ sinh thái số lấy người dân và doanh nghiệp làm trung tâm.

TS Nguyễn Đức Kiên nhận định rằng dù Hà Nội có hạ tầng công nghệ tương đối tốt, lực lượng nhân sự chất lượng cao và tốc độ đô thị hóa mạnh, nhưng tồn tại lớn nhất hiện nay là tư duy quản lý truyền thống và thiếu liên thông dữ liệu. Nhiều thủ tục vẫn phụ thuộc vào văn bản giấy, gây mất thời gian, phát sinh chi phí, cản trở đổi mới sáng tạo và giảm hiệu quả của dịch vụ công.

Ông Kiên khẳng định chính quyền đô thị phải trở thành “xương sống” của mọi nỗ lực chuyển đổi số, thông qua đẩy mạnh dịch vụ công trực tuyến, quản trị dựa trên dữ liệu và nâng cao tính minh bạch. Khi bộ máy công quyền vận hành linh hoạt, doanh nghiệp mới có không gian để sáng tạo, còn người dân mới được thụ hưởng dịch vụ nhanh chóng, thuận tiện và bình đẳng.

Phát huy vị thế và tiềm lực của Thủ đô

Ở góc độ hội nhập, nhiều chuyên gia dự báo kinh tế số có thể chiếm đến 50% GDP vào năm 2045 nếu Việt Nam hoàn thiện hạ tầng dữ liệu quốc gia và khung pháp lý số. Với vị thế và tiềm lực của Thủ đô, Hà Nội có cơ hội đi trước và đi nhanh nhất.

Nhưng muốn vậy, doanh nghiệp nhỏ và vừa, chiếm 97% tổng số doanh nghiệp Hà Nội, phải thực sự trở thành lực lượng nòng cốt. TS. Mạc Quốc Anh, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa TP. Hà Nội (HANOISME), cho rằng phần lớn doanh nghiệp hiện vẫn thiếu nhân lực công nghệ, thiếu dữ liệu chuẩn hóa và chịu chi phí tuân thủ lớn.

Hà Nội cần tiếp tục mở rộng sandbox cho AI, Fintech, mở dữ liệu công, đơn giản hóa thủ tục hành chính và xây dựng hạ tầng số mang tầm khu vực gồm 5G, trung tâm dữ liệu quốc tế và mạng lưới đổi mới sáng tạo mạnh.

Một nút thắt khác là nguồn nhân lực chất lượng cao. Ông Nguyễn Bình Minh (Hiệp hội Thương mại điện tử Việt Nam) đánh giá thiếu nhân lực trình độ cao đang là trở ngại lớn nhất. Để phát triển bền vững, doanh nghiệp cần hợp tác chặt với các trường đại học và hiệp hội để đào tạo nhân lực về công nghệ, quản trị dữ liệu, marketing số, logistics thông minh và kỹ năng mềm.

Hà Nội hôm nay đang sở hữu cơ hội chưa từng có để định hình mô hình chính quyền đô thị số theo tinh thần Luật Thủ đô sửa đổi. Thành phố chỉ thực sự tăng tốc khi chính quyền đi trước, doanh nghiệp đồng hành và người dân hưởng lợi từ dịch vụ số minh bạch, thuận tiện và an toàn.

Kinh tế số không chỉ là xu thế tất yếu, mà là con đường ngắn nhất để Hà Nội củng cố vị thế đầu tàu vùng thủ đô, thu hẹp khoảng cách phát triển và tạo ra sự bứt phá mạnh mẽ trong kỷ nguyên mới. Đó cũng là nền tảng để Thủ đô hướng tới mục tiêu trở thành một đô thị thông minh, đáng sống, và sức cạnh tranh kinh tế được nâng lên bằng sức mạnh của công nghệ và đổi mới sáng tạo.

Phong Vân